Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1903, Blaðsíða 175

173
Á 19du öldinni hefur fjöldi fæddra barna á hverjn 10 ára tímabili verið á milli
25—40 á hvert 1000 manns árlega. MeSaltaliS á allri öldinni er 35 börn á hvert 1000
manns, eSa 1 barn á hverja 28.5 manns. Fæddir eru mjög fáir í byrjun aldarinnar, einkum
frá 1811—20. Eptir 1821 og til 1870 eru fæSingar mjög tíðar hjer á landi, aS meðaltali
39 börn á hvert 1000 manns. Frá 1871—1900 lrekkar talan mjög mikiS, og verður að meS-
altali í 30 ár 31.4 á 1000 manns, eða 1 barn á 31 manns. Orsakirnar til þess að færri börn
freðast en áður eru án efa margar. Menningin hefur vaxiS, og fyrirhyggjan hefur vaxið meS
henni. BarnadauSinn hefur minnkaS og auðu skörðin eptir misst börn hefnr sjaldnar þurft
aS fylla. Fólkinu hefur fjölgaS, og jafnfiamt hefur orðið örðugra að setja bú. Kaupstaðar-
fólki hefur fjölgað, og í kaupstað þarf meira til þess, að halda við heimili, en í sveit, og
hjónaböndum hefur frekkað eins og síSar mun synt. Mjög tíðar freðingar og mikill barna-
dauSi fylgjast vanalega að, hvorttveggja á heima í löndum, þar sem menningin er li'til, og
fólkið stendur á lágu þroskastigi. I Danmörku freddust 29.9 á hvert 1000 manns arlega
1890— 1900, hjer 32.1.
Þegar litið er á hve margir hafa fæðst á hverjum 10 árum á liSinni öld, þá þykir
það furðu gegna, hve mikið fæSist af fólki milli 1851—70. Orsakirnar til þess munu vera
aðallega þrjár. 1849 stóðu búnaðarhagir landsins í tnestum blóma eptir búnaSarskyrslunum,
framtaliS á lausafje var hiS hresta á öldinni um það leytiS, það varð reyndar enn hærra
1891— 95. Velmegun iandsmanna er ein orsökin. 1854 kom verzlunarfrelsið, verzlunin var
gefin frjáls við allar þjóðir, við það óx 'samkeppnin í verzluninni, og hvert heimili hafði nteiri
tekjur en áður, það er önnur orsökin. Jafnframt óx drykkjuskapur hjer á landinu og var
rnjög mikill frant yfir 1870, að vínfangatollurinn lagði hemil á hann. Drykkjuskapur kernur
losi á siðferðiS, og minnkar fyrirhyggjuna. Það er þriSja orsökin.
Sje litið á hin einstöku ár þá ganga fæðingarnar í öldunt upp og niöur ar frá ári.
HörS ár fækka giptingum, fólk, sem ætlar aS giptast dregur þaS, þess vegna fæSast fœrri
árið eptir. Góð ár fjölga giptingum og gefa mönnum traust á atvinnuvegunum, þess vegna
freSast fleiri áriö eptir. Næsta ár eptir manndauSaár fæSast frerri en ella. Veikindaárin sjálf
er tala fœddra optast lregri, en árið fvrir veikindin. Hafi mörg börn freðst á einhverju ári,
þá koma líka fyrir margar fœðingar 25—30 árum siðar þegar þaS fólk er vaxið upp. Hjer
fæddust mjög margir 1831—34 og aptur 1857—59. Að skoða fæðingar og mannalát er eins
og að horfu á öldurnar á sjónum, ein báran fellur, þegar önnur rís, allt er á hreifiugu.
Síðustu 10 ár af öldinni fæddust börn þannig eptir mánuSum.
1891 1892 1893 1891 1895 1896 1897 1898 1899 1900 Alls
Janúar 174 165 194 144 104 175 196 187 164 176 1679
Febrúar 157 152 162 128 104 158 166 156 167 143 1493
Marz 134 186 167 155 173 174 1S9 193 159 147 1677
Apríl 116 163 174 180 201 148 158 213 182 155 1690
Maí 194 219 211 191 243 198 189 185 209 189 2028
J úní 261 204 210 216 247 210 246 218 174 213 2199
Júlí 249 201 241 258 258 207 228 214 217 228 2301
Ágúst 269 260 227 228 281 249 240 234 222 223 2433
September.. 246 237 234 211 251 278 238 213 246 247 2401
Október 249 226 204 223 265 216 238 212 224 233 2290
Nóvember... 198 192 191 187 226 210 199 190 171 198 1962
Desember... 190 148 189 130 207 200 170 146 188 156 1724
Alls 2437 2353 2404 2251 2560 2423 2457 2361 2323 2308 23877