Fréttablaðið - 27.01.2016, Blaðsíða 13

Misskilnings gætir í leiðara Fréttablaðsins þann 25. janúar sl. þar sem fram
kemur að grunn- og framhalds-
skólum sé gert að umreikna ein-
kunnir nemenda sinna úr bók-
stöfum yfir í tölustafi. Svo er ekki.
Það er engin skylda og í raun ekki
ætlast til þess nema að skólarnir
kjósi það sjálfir. Samkvæmt upp-
lýsingum frá skólameisturum
framhaldsskóla munu þeir fyrst og
fremst raða einkunnum umsækj-
enda eftir bókstöfum við innritun
í vor.
Úr leiðaranum má einnig lesa
að inntaka í framhaldsskóla verði
hugsanlega flóknari og erfiðari
en verið hefur. Svo er ekki. Þvert
á móti ætti framhaldsskólum að
reynast auðveldara að innrita
nemendur eftir nýja matskvarð-
anum þar sem einkunnir á honum
eru sambærilegri milli skóla en var
í gamla kerfinu. Svo dæmi sé tekið
þurfa nemendur með einkunnina
B að hafa hæfni til að geta hafið
nám á hæfniþrepi tvö í fram-
haldsskóla. Þetta er mikil bót frá
því sem var, þar sem mismunandi
forsendur lágu að baki einkunna-
gjöf í gamla kerfinu og einkunnir
úr ólíkum skólum þýddu ekki
endilega það sama. Til dæmis gat
mismunandi hæfni legið að baki
einkunnarinnar 8 á milli skóla og
má því nærri geta að samanburður
á meðaltalseinkunnum, þar sem
ekki er gengið út frá sömu for-
sendum, er ekki góður grunnur til
inntöku nemenda.
Auðveldar samanburð
Í nýrri aðalnámskrá er öllum gert
að ganga út frá sömu forsendum
í einkunnagjöf. Það auðveldar
samanburð á einkunnum nem-
enda milli skóla og þar með inn-
töku nemanda í framhaldsskóla
þar sem fleiri umsóknir eru um
skólavist en skólar geta tekið við.
Auðveldara er fyrir nemendur
að átta sig á því hvaða hæfni ligg-
ur að baki útskriftareinkunnum
þeirra en áður. Þeir geta einfald-
lega flett upp hæfniviðmiðum í
viðkomandi námsgrein til að átta
sig á því hvaða hæfni er krafist til
að fá einkunnina B, svo dæmi sé
tekið.
Framhaldsskólarnir eru flestir, ef
ekki allir búnir að setja sér viðmið
um inntöku nemenda í framhalds-
skóla út frá bókstafseinkunnum og
birta á heimasíðum sínum. Þeir
munu standa vel að innritun líkt
og þeir hafa gert hingað til. Vert er
að geta þess að langstærstur hluti
nemenda fær þá skólavist á fram-
haldsskólastigi sem hann óskar
eftir. Þannig fá 85 prósent nem-
enda inni í þeim skóla sem þeir
tiltaka sem fyrsta val og 13 prósent
til viðbótar í þeim sem þeir tiltaka
í annað val. Á því verður engin
breyting þótt nýr matskvarði hafi
verið tekinn upp.
Til að auðvelda kennurum að
gefa einkunnir eftir nýja náms-
matskvarðanum með áreiðan-
legum og réttmætum hætti mun
starfsfólk Menntamálastofnunar
og mennta -og menningarmála-
ráðuneytis funda með kennurum
og skólastjórnendum um land allt
í febrúar og gefa ráð um hvernig
best sé að standa að einkunnagjöf í
vor. Samtímis verður birt fræðslu-
efni á heimasíðu Menntamála-
stofnunar sem ætlað er kennurum.
Einnig verður gefið út kynningar-
efni fyrir nemendur og foreldra.
Kjósi Fréttablaðið að kynna sér
málið betur verða frekari upp-
lýsingar fúslega veittar.
Bókstafir eða tölur? Stutt
athugasemd við leiðara
Ríkisstjórnin boðaði bætta lýðheilsu þegar hún tók við völdum. Lýðheilsunefnd var
stofnuð þar sem lýðheilsa og for-
varnarstarf er sagt vera meðal for-
gangsverkefna ríkisstjórnarinnar.
Af einhverjum ástæðum hefur
Sjálfstæðisflokkurinn tekið stefnu
gegn forvarnarstarfi með því að
leggja fram áfengisfrumvarpið.
Hvernig virka forvarnir?
Því hefur verið haldið fram að með
því að samþykkja áfengisfrumvarp-
ið verði hægt að leggja meira í for-
varnir. Okkur langar því að útskýra
í hverju bestu áfengisforvarnir fel-
ast samkvæmt rannsóknum.
1. Að hækka verð. Því dýrari sem
varan er, þeim mun færri neyta
hennar.
2. Að takmarka aðgengi. Eftir því
sem minna aðgengi er, þeim mun
færri neyta vörunnar.
3. Að banna auglýsingar á vörunni.
Því minna sýnileg sem varan er
þeim mun  ólíklegra er að fólk
kaupi hana.
4. Að fræða. Eftir því sem fleiri
fræðast um skaðsemi vörunnar,
þeim mun færri neyta hennar.
Forvarnir hafa sýnt sig virka best
með þessum fjórum aðferðum. Við
sannreyndum það hérlendis þegar
unnið var í tóbaksforvörnum.
Áfengisneysla mun aukast
ef frumvarpið nær í gegn. Það
hefur fjöldi rannsókna sýnt, enda
stendur það í frumvarpinu sjálfu.
Beint samband er á milli aukinnar
áfengis neyslu og fjölgunar sjúk-
dóma og samfélagsvandamála.
Okkur þykir það undarlegar for-
varnir sem miða að því að fjölga til-
fellum heimilisofbeldis til að geta
lagt meiri pening í forvarnir gegn
heimilisofbeldi, fjölga krabba-
meinstilfellum til að geta komið
í veg fyrir krabbamein og fjölga
tilfellum ölvunaraksturs til að
geta sent fleiri lögreglumenn út
á götuna. Bestu áfengisforvarnir
samkvæmt rannsóknum eru til
staðar hérlendis í dag. Enda hefur
árangurinn verið góður hingað til.
ÁTVR og áfengisforvarnir
ÁTVR rekur skýra forvarnarstefnu
sem hefur leitt af sér minni neyslu
og lægri sjúkdómatíðni vegna
áfengisneyslu og þar af leiðandi
minni kostnað fyrir samfélagið.
Ísland er í fararbroddi í forvörnum
gegn áfengisneyslu eins og fyrir-
komulagið er í dag. Hérlendis hefur
tekist að minnka tíðni áfengis-
neyslu meðal ungmenna úr 42%
í undir 5% á rúmum 15 árum. Til
okkar leita aðrar borgir í Evrópu.
Ljóst er að verði ÁTVR lagt niður
mun áfengisneysla í samfélaginu
aukast, enda stendur það skýrum
stöfum í áfengisfrumvarpinu.
Hvað með börnin?
Unglingar eru þrefalt líklegri til að
geta keypt sér áfengi í matvöru-
búð en áfengisbúð og með auknu
aðgengi hefja þeir áfengisneyslu
yngri en ella og þeir sem neyta
áfengis innbyrða meira magn.
Líkur á að þeir leiðist út í fíkniefni
aukast því sýnt hefur verið fram á
beina fylgni á milli ungs aldurs við
áfengisneyslu og fíkniefnaneyslu.
Sjálfstæðisflokkurinn vill auka
aðgengi að áfengi sem leiðir af sér
að neysla unglinga eykst. Hvers
konar forvarnarstarf er það?
1,4 milljarðar
arður ÁTVR í ríkissjóð
ÁTVR hefur alla tíð verið rekið
með hagnaði og árið 2014 fékk
ríkissjóður 1,4 milljarða í arð-
greiðslu frá ÁTVR. Það er því eðli-
legt að Hagar og aðrir einkaaðilar
hafi áhuga á að fá áfengissöluna
til sín. Þá fer allur ágóðinn beint
í vasa þeirra en ekki til samfélags-
ins. Samfélagið situr uppi með
kostnaðinn en fær ekki tekjurnar
af sölunni. Væri ekki nær að þessir
1,4 milljarðar færu í uppbyggingu
heilbrigðiskerfisins og stofnana
eins og Vogs?
Hver á að sjá um
sölu á áfengi og tóbaki?
Það er vel þekkt fyrirkomulag að
einkaaðilar sjái um rekstur áfengis-
sölu en af hverju vilja sjálfstæðis-
menn endilega fá áfengi í mat-
vörubúðir þegar viðvörunarbjöllur
hringja úr öllum áttum? Það er vel
hægt að selja ÁTVR til einkaaðila
án þess að áfengi komi nokkurn
tíma í matvörubúðir. Að færa
áfengi í matvörubúðir er dæmi um
ólýðheilsulegustu stefnu sem hugs-
ast getur. Það eru allir sérfræðingar
í áfengisforvörnum sammála um.
Erum við að horfa upp á tíma þar
sem þingmenn treysta ekki mati
sérfræðinga og taka eiginhagsmuni
fram fyrir hagsmuni alls samfélags-
ins? Þegar um svona mikilvæg mál-
efni er að ræða þá skiptir engu máli
hvaða tilfinningar eða skoðanir
hver og einn hefur. Staðreyndir
og rannsóknir eiga að fá að njóta
vafans þegar um er að ræða mál-
efni sem snertir alla þjóðina.
Ríkisstjórn með
lýðheilsu eða á móti?
Auðveldara er fyrir nem-
endur að átta sig á því hvaða
hæfni liggur að baki út-
skriftareinkunnum þeirra en
áður.
Gylfi Jón
Gylfason
sviðsstjóri mats­
sviðs hjá Mennta­
málastofnun
Það er vel hægt að selja
ÁTVR til einkaaðila án þess
að áfengi komi nokkurn
tíma í matvörubúðir. Að færa
áfengi í matvörubúðir er
dæmi um ólýðheilsulegustu
stefnu sem hugsast getur.
Lára G.
Sigurðardóttir
læknir hjá
Krabbameinsfé­
laginu og doktor
í lýðheilsuvís­
indum
Sigríður Kr.
Hrafnkelsdóttir
lýðheilsufræðing­
ur og Formaður
félags lýðheilsu­
fræðinga
s k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 13M i ð V i k u D A G u R 2 7 . j A n ú A R 2 0 1 6
2
6
-0
1
-2
0
1
6
2
2
:3
5
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
3
K
_
N
Ý.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
8
4
7
-C
3
4
8
1
8
4
7
-C
2
0
C
1
8
4
7
-C
0
D
0
1
8
4
7
-B
F
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
5
6
s
_
2
6
_
1
_
2
0
1
6
C
M
Y
K