Lögmannablaðið - 01.07.1998, Blaðsíða 9

Síðastliðinn vetur fór aðbera á meiri og hvassarigagnrýni á skattyfirvöld en
oft áður. Í þjóðfélagsumræðu
sem fylgdi voru skattyfirvöld-
um, þ. á m. yfirskattanefnd,
veitt þung högg, sum málefna-
leg en önnur ekki. Laut gagn-
rýnin m.a. að því hve seinlega
gengi að úrskurða í kærumálum
fyrir yfirskattanefnd, en upp-
lýst var að lögboðnir frestir
höfðu oft ekki verið virtir, og
því sem e.t.v. var alvarlegra, að
úrskurðir væru ekki birtir. Þá
var gagnrýnt að skattþegnar
ættu þess ekki kost að fá álit yf-
irvalda á skattalegum tilfæring-
um fyrirfram og væru þannig
háðir duttlungum um hvað
mætti og hvað mætti ekki. Óvíst
er hvort þessari umræðu er fyr-
ir að þakka en útgáfa úrskurða í
skattamálum er orðin að veru-
leika og Alþingi hefur sett lög
sem tryggja eiga annars vegar
að yfirskattanefnd fari síður
fram yfir lögboðna fresti í fram-
tíðinni og hins vegar að skatt-
þegnar geti fengið bindandi álit
ríkisskattstjóra í skattamálum.
Enda þótt lögin um bindandi
álit í skattamálum séu mikils-
vert framlag löggjafans á sviði
skattaréttar, verður ekki fjallað
um þau í þessum pistli.
Í apríl sl. kom út vönduð útgáfa
Skatta- og tollatíðinda. Þar eru birt
lög, reglugerðir, dómar og stjórn-
sýsluúrskurðir um skatta- og tolla-
mál fyrsta ársþriðjungs 1997. Með
útgáfunni hefur sú ákvörðun verið
tekin að koma nýjum úrskurðum
fyrir almennings sjónir en bíða enn
með þá eldri, þ.e. úrskurði yfir-
skattanefndar frá stofnun hennar 1.
júlí 1992 til ársloka 1996. Ég tel að
þessi ákvörðun hafi verið rétt og
að brýnt sé að framtíðarútgáfu
verði sem fyrst komið í það horf að
tímaritið komi fljótlega út eftir lok
hvers ársþriðjungs. Að öðrum kosti
hefur umfjöllun tímaritsins um lög
og reglugerðir lítið að segja. Til að
þessu marki verði náð tel ég að rit-
nefnd hljóti að meta réttmæti þess
að birta dóma um skatta- og tolla-
mál en það hlýtur óhjákvæmilega
að tefja vinnu við tímaritið. Við
það mat ber að leggja til grundvall-
ar að dómabirting er ekki áskilin í
lögum á þessum vettvangi en er til
verulegs hagræðis fyrir þá sem
starfa í þessum geira, einkum birt-
ing héraðsdóma. Jafnframt þessari
útgáfu er nauðsynlegt að huga að
útgáfu eldri úrskurða yfirskatta-
nefndar. Ef fyrir liggur að langt sé
að bíða þeirrar útgáfu er rétt að
birta þessa úrskurði sem fyrst á
veraldarvefnum.
Á síðustu dögum þingsins sam-
þykkti Alþingi lög nr. 96/1998, um
breytingu á lögum nr. 30/1992, um
yfirskattanefnd, og er þar að
mörgu leyti komið til móts við
gagnrýnisraddir síðasta vetrar. Við
samningu lagafrumvarpsins hefur
mönnum verið nokkur vandi á
höndum við lausn þess vanda, sem
að ofan er rakinn, um lögboðna
fresti. Annars vegar var að búa
þannig um hnútana að yfirskatta-
nefnd gæti virt núgildandi fresti.
Hin leiðin, sem farin var, er að
lengja fresti til að kveða upp úr-
skurð. Með þessu móti á að „skapa
forsendur fyrir því að raunhæft
verði að standa við þann frest sem
nefndinni er settur í úrlausn mála“,
svo vitnað sé í framsöguræðu fjár-
málaráðherra. Í þessu ljósi má
benda á að þriðja leiðin hefði gert
út um vandann, eins og hann hef-
ur verið skilgreindur, og hefði fal-
ist í að afnema lögboðna fresti. Ég
tel rétt að rekja nánar þær breyt-
ingar sem lögin hafa í för með sér.
Úrskurðum skattstjóra og eftir at-
vikum ríkisskattstjóra skv. lögum
nr. 75/1981, um tekjuskatt og eign-
arskatt, má skjóta til yfirskatta-
nefndar. Fyrir þá lagabreytingu,
sem hér er til umfjöllunar, var
kærufrestur 30 dagar frá póstlagn-
ingardegi úrskurðar, sbr. 5. gr. laga
nr. 30/1992, um yfirskattanefnd, en
er nú orðinn 3 mánuðir. Á móti
kemur að gerðar eru ákveðnar
kröfur til kærunnar sjálfrar og fylgi-
gagna. Þannig skal fylgja kærunni
endurrit kærðs úrskurðar og til-
greina þarf þau atriði sem kærandi
er ósáttur við og á hvaða grund-
velli. Þá þurfa að fylgja gögn sem
ætluð eru til stuðnings kærunni. Í
athugasemdum með frumvarpinu
kemur fram að áskilnaði um form
og efni kæru sé einkum stefnt
gegn svonefndum bráðabirgðakær-
um sem ætlað sé það hlutverk eitt
að rjúfa kærufrest.
Ef kæra er rökstudd með skatt-
framtali, sem ekki hefur sætt efnis-
úrlausn hjá skattstjóra, sendir yfir-
9Lögmannablaðið
Halldór Jóns-
son, hdl.
Halldór Jónsson, hdl.
Réttarbót í skattamálum
Við samningu lagafrum-
varpsins hefur mönnum
verið nokkur vandi á
höndum . . .