Lögmannablaðið - 01.07.1998, Blaðsíða 10

skattanefnd skattstjóra kæruna til
uppkvaðningar nýs kæruúrskurðar,
sbr. 12. gr. laga nr. 30/1992. Aðrar
kærur til yfirskattanefndar eru taf-
arlaust sendar ríkisskattstjóra sem
aflar gagna og leggur fram kröfu-
gerð fyrir hönd gjaldkrefjenda, sbr.
6. gr. Ef kröfugerðin gefur tilefni til
er hún send kæranda svo hann
megi koma að andsvörum og
gögnum. Þegar gögn og kröfugerð
liggja fyrir er málið tækt til úr-
skurðar hjá yfirskattanefnd. Sam-
kvæmt eldra rétti hafði yfirskatta-
nefnd þrjá mánuði að leggja úr-
skurði á kærur eftir að henni höfðu
borist umsögn og greinargerð ríkis-
skattstjóra, þó aldrei lengri tíma en
fjóra og hálfan mánuð frá því að
kæra barst nefndinni, sbr. 1. mgr.
8. gr. Ef ákveðinn var sérstakur
málflutningur í vandasömum úr-
lausnarefnum lengdist ofangreind-
ur frestur um þrjá mánuði. Nú hef-
ur frestur til að úrskurða verið
lengdur í sex mánuði frá því að
gögn og kröfugerð hafa borist en
að hámarki sjö og hálfan mánuð
frá því að kæran barst yfirskatta-
nefnd. Gildir þessi frestur um öll
mál.
Samkvæmt 2. gr. breytingarlag-
anna er yfirskattanefnd ekki lengur
heimilt að afla gagna heldur er
henni ætlað að beina því til skatt-
aðila eða ríkisskattstjóra að leggja
fram frekari upplýsingar máli til
skýringar ef hún telur málið ekki
nægilega upplýst. Samkvæmt 3. gr.
er yfirskattanefnd nú heimilt að úr-
skurða í kærumáli á grundvelli fyr-
irliggjandi gagna, enda þótt gögn
frá ríkisskattstjóra hafi ekki borist
nefndinni. Það skilyrði er þó sett
að málið sé nægilega upplýst.
Væntanlega mun þetta skilyrði
standa í vegi fyrir beitingu heimild-
arinnar í langflestum tilvikum.
Nýmæli kemur fram í 2. mgr. 4.
gr. og felst í því að yfirskattanefnd
getur úrskurðað greiðslu máls-
kostnaðar úr ríkissjóði, að hluta
eða öllu leyti, enda hafi skattaðili
haft uppi slíka kröfu við meðferð
málsins, um sé að ræða kostnað
sem eðlilegt var að hann stofnaði
til vegna meðferðar málsins og
ósanngjarnt væri að hann bæri
þann kostnað sjálfur. Í athuga-
semdum frumvarps er tekið fram
að ekki skuli úrskurða málskostn-
að ef skattaðili lét undir höfuð
leggjast að upplýsa mál sitt nægi-
lega á fyrri stigum og að sanngjarnt
hlutfall verði að vera á milli kostn-
aðar og hagsmuna. Í ákvæðinu
felst mikil réttarbót fyrir skattþegna
og er tími til kominn að mínum
dómi. Framkvæmdin mun leiða í
ljós hvernig yfirskattanefnd beitir
þessu valdi en ljóst er að hún er
sett í erfiða stöðu við mat á því
hvort skilyrði séu uppfyllt í hverju
og einu tilviki. Er vonandi að vandi
nefndarinnar komi ekki niður á yf-
irlýstum tilgangi laganna um auk-
inn hraða í skattamálum.
Í 5. gr. breytingarlaganna eru
felld niður ákvæði um ítarlegan
rökstuðning á úrskurðum yfir-
skattanefndar og gilda því almenn
fyrirmæli stjórnsýslulaga um þetta
efni. Lögskýringargögn gefa í skyn
að verið sé að slaka á kröfum í
þessu tilliti en ekki er víst að það
sé rétt. Annað nýmæli kemur fram
í 5. gr. sem felst í því að við undir-
búning kröfugerðar ríkisskattstjóra
í kærumáli til yfirskattanefndar
megi hann bjóða kæranda upp á
nýja álagningu með þeim áhrifum,
fallist kærandi á tilboðið, að kæran
teljist afturkölluð. Ekki er í fljótu
bragði unnt að sjá fyrir sér neinn
hvata að því að skattþegn taki til-
boði sem hér um ræðir, enda má
ganga út frá að ríkisskattstjóri bjóði
ekki upp á það sem hann telur að
yfirskattanefnd muni hafna.
Í 6. gr. er að finna nýjar reglur
um málskot til dómstóla. Þannig er
í fyrsta lagi gert ráð fyrir að fjár-
málaráðherra hafi (einungis) sex
mánuði til að höfða mál út af úr-
skurði. Þá er lagt til að ríkisskatt-
stjóri geti farið þess á leit við yfir-
skattanefnd að tiltekinn úrskurður
„verði ekki látinn hafa fordæmis-
gildi að svo stöddu“ vegna fyrir-
hugaðs málskots og að nefndinni
sé heimilt að fallast á beiðnina „ef
sýnt þykir að skattframkvæmd gæti
raskast bagalega ef niðurstöðu úr-
skurðar yrði breytt með dómi.“ Í
athugasemdum frumvarps er tekið
fram að breytingin leiði af áliti um-
boðsmanns Alþingis, birtu í SUA
1994:276. Þá er þeirri skoðun lýst,
að ákvörðun ráðherra um ofan-
greint feli í sér að „öllum réttar-
áhrifum ákvörðunar [verði] frestað,
þar með talið áhrifum ákvörðunar
sem fordæmis.“ Ekki er víst að
þessi skilningur verði ofan á um
önnur áhrif af úrskurði en fordæm-
isáhrif. Þá vekja athygli skýringar í
athugasemdum að þessarar heim-
ildar skuli einkum neytt ef úr-
skurður yfirskattanefndar hefur
fallið skattaðila í vil og vísað er til
þess vanda, sem bent var á í áður-
nefndu áliti umboðsmanns Alþing-
is, að „í slíkum tilvikum geti skatt-
framkvæmd raskast bagalega og
sérstaklega þegar tiltekinni skatt-
framkvæmd hefur verið hnekkt
með úrskurði.“ Yfirskattanefnd
mun taka afstöðu til þessa atriðis
en ekki er öruggt að löggjafarvilj-
inn hafi að fullu skilað sér í orða-
lagi ákvæðisins. Það er að minnsta
kosti óvenjulegt að ræða um nýja
„skattframkvæmd“ vegna úrskurðar
yfirskattanefndar sem ekki er að
svo stöddu ætlað að hafa fordæm-
isáhrif.
Breytingarlögin tóku þegar gildi.
Ekki er tekið á því í lögunum hvað
gildi um kærur sem borist hafa yf-
irskattanefnd við gildistöku, svo
sem eðlilegt hefði verið, en afdrátt-
arlaus skilningur um þetta kemur
fram í áliti efnahags- og viðskipta-
nefndar um að ákvæði laganna
gildi um öll mál sem þegar eru til
10 Lögmannablaðið
... yfirskattanefnd getur
úrskurðað greiðslu
málskostnaðar úr
ríkissjóði, ...