Lögmannablaðið - 01.06.2005, Blaðsíða 10

10
menn fjalla um þessi viðkvæmu mál. Einn lög-
mannanna benti m.a. á að blaðamaður hefði hringt
í sig vegna máls fyrir stuttu og ekki vitað hver
munurinn væri á Hæstarétti og héraðsdómi!
„Það er mikil ábyrgð lögð á fjölmiðlafólk
vegna þess að fjölmiðlaumfjöllun fylgir mikil
áhrif. Því miður hefur það alltof oft komið fyrir að
fjölmiðlunum er ekki treystandi til að fara með
þessa ábyrgð. Með nafn- og myndbirtingu saka-
manns og meints sakamanns er ekki aðeins spjót-
unum beint að honum sjálfum heldur einnig að
hans nánustu. Meintur sakamaður sem úrskurð-
aður hefur verið í gæsluvarðhald verður ekki fyrir
aðkasti á meðan hann er í einangrun í gæsluvarð-
haldi. Fjölskylda hans, maki og börn, eru hins
vegar fyrir utan og fá að kenna á fordómum sam-
borgaranna,“ sagði lögmaðurinn.
Upplýsingum „lekið“ til fjölmiðla
Sú tilhneiging meðal okkar lögmanna að fara
með mál í fjölmiðla sem eru eftir atvikum til með-
ferðar hjá lögreglu, ákæruvaldinu eða fyrir dóm-
stólum, virðist hafa aukist. Þannig má nú orðið
finna augljós dæmi um að lögmenn hafi ákveðið
að hefja málflutning í fjölmiðlum samhliða því að
mál eru þingfest. Dæmi er til að mynda um að við-
töl í sjónvarpi við lögmenn eða úttekt í dagblaði
vegna einkamála sem hafa nýlega verið þingfest í
héraði. Öllu alvarlegra hlýtur þó að vera þegar
upplýsingar úr lögregluskýrslum á rannsóknar-
stigi máls hafa ratað til fjölmiðla sem taka svo upp
á því að nafngreina alla málsaðila, hvort sem um
er að ræða þá sem hafa stöðu sakbornings sam-
kvæmt lögum um meðferð opinberra mála eða
tengjast málinu kannski einungis óbeint. Nærtæk
dæmi um þetta eru líkfundarmálið í Neskaupsstað
og umfjöllun DV í svonefndu „Dettifossmáli“ þar
sem allir einstaklingar sem tengdust málinu voru
nafngreindir dag eftir dag með sláandi fyrir-
sögnum.
Samkvæmt lögum um meðferð opinberra mála
hafa verjandi og sakborningur rétt til þess að fá
afrit allra gagna viðkomandi sakamáls. Þegar sú
staða kemur upp í hverju málinu á fætur öðru að
lögregluskýrslur berast í fjölmiðla hlýtur að vakna
sú spurning hvernig eigi að bregðast við slíku
enda getur slík birting skaðað rannsóknarhags-
muni málsins.
Margir eru þeirrar skoðunar að ástæða sé til að
huga nánar að því hvort ekki sé rétt að takmarka
þessa heimild við það að verjandi og sakborningur
fái einungis aðgang að gögnum Tekið skal fram að
hér er ekki verið að skella skuldinni á lögmenn, að
2 / 2 0 0 5
» Ég er persónulega andvígur myndbirtingum af
sakamönnum og tel að fullnægjandi refsing sé fyrir
þá að fá fangelsisdóm og vera frelsissviptir. Vill
algjörlega gleymast í allri umfjöllun að hér er verið
að fjalla um persónur sem eiga sína fjölskyldur og
jafnvel börn. Slíkar persónur geta ekki verið alveg
réttlausar, jafnvel þótt þær hafi lent á glapstigum,
hvað þá þjáningar sem saklausir aðilar eins og börn
slíkra persóna geta liðið vegna slíks.
Lögmaður
» Fyrir nokkrum árum lenti maður sem ég þekki í
opinberri rannsókn. Fjölmiðlar gáfu út veiðileyfi á
manninn. Dag eftir dag birtust myndir af manninum,
nafn hans og ítarlegar lýsingar á því sem honum var
gefið að sök. Ég ætla ekki að hafa mörg orð um það
hversu sársaukafull þessi umfjöllun var fyrir
manninn sjálfan, eiginkonu hans, börn og foreldra.
Öldruð og sjúk móðir hans hætti að lesa blöð á þessu
tímabili og opnaði hvorki fyrir útvarp né sjónvarp.
Ári seinn lauk rannsókninni með því að ekki var
talin ástæða til neinna aðgerða af hálfu
ákæruvaldsins. Lítið var fjallað um þá niðurstöðu í
fjölmiðlum.
Lögmaður
» Blaðamaður vandar upplýsingaöflun sína, úrvinnslu
og framsetningu svo sem kostur er og sýnir fyllstu
tillitssemi í vandasömum málum. Hann forðast allt,
sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um
sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu.
Úr 3. grein siðareglna Blaðamannafélags Íslands