Lögmannablaðið - 01.06.2005, Blaðsíða 18

18
Áundanförnum misserum hefur umfjöllun fjöl-miðla um sakamál orðið sífellt fyrirferðar-
meiri. Mörgum hefur þótt sem sumir fjölmiðlar
hafi farið offari í umfjöllun sinni um einstök mál,
jafnvel svo að líkja mætti við að sakfelldir
einstaklingar væru settir á gapastokk. Á málþingi,
sem haldið var í mars síðastliðnum fyrir fullu
húsi, veltu frummælendur fyrir sér réttmæti slíkr-
ar umfjöllunar, afleiðingum og ábyrgð fjölmiðla.
Björn Bjarnason, dóms- og kirkjumálaráðherra,
og Karl Sigurbjörnsson, biskup Íslands, ávörp-
uðu málþingið í upphafi. Karl ræddi um óvægan
fréttaflutning fjölmiðla af sakamálum þar sem
fréttir af dómum væru birtar jafnvel áður en
aðstandendur fengju tóm til að bregðast við þeim.
Hann sagðist t.d. ekki sjá tilgang í því að kynferð-
isbrotum væri lýst í smáatriðum í fjölmiðlum.
Karl ræddi um hvort ekki væri ástæða til að semja
siðareglur og íslenskir fjölmiðlar gætu gert betur
en „skolpveitur stórþjóðanna“.
Opinber málsmeðferð: Vernd eða viðbót-
arrefsing?
Dr. Hildigunnur Ólafsdóttir afbrotafræðingur,
sagði að fjölmiðlar væru oft skilgreindir sem
fjórða valdið þar sem frétta- og vaktstjórar væru
„dyraverðir“ sem stýrðu út frá hvaða sjónarhóli
mál væru rædd. Þar sem dómstólar og lögregla
væru ekki með fræðslufulltrúa væri fjölmiðlum
gefnar frjálsar hendur í umfjöllun sinni um dóms-
mál. Hildigunnur ræddi um markmið refsinga og
hvernig fjölmiðlar gætu þyngt refsingu með
umfjöllun sinni. Oft á tíðum væri umfjöllunin
jafnvel ýkt þannig að brotamenn þekktu ekki
sjálfa sig í lýsingum fjölmiðla.
Sigurður Tómas Magnússon, formaður Dóm-
stólaráðs, fjallaði um hlutverk fjölmiðla í opin-
berri málsmeðferð, hvaða heimildir væru til að
takmarka hana og hvert markmið hennar væri.
Hinn upphaflegi tilgangur opinberrar málsmeð-
ferðar væri að vernda sakborning en gæti snúist
upp í andhverfu sína, orðið þungbær fyrir sak-
borninga og virkað sem viðbótarrefsing. Einnig
gæti opinber málsmeðferð verið þungbær fyrir
brotaþola og fælt hann frá því að kæra. Þannig
væru margar hliðar á umfjöllun um sakamál í fjöl-
miðlum en almenningur ætti rétt á upplýsingum
og fjölmiðlar gegndu þar mikilvægu hlutverki.
Sigurður Tómas sagði að margir innan dómskerf-
isins væru óánægðir með umræðuna og teldu hana
oft ónákvæma og villandi. Þá fjallaði hann um
myndatökur af sakamönnum, brotaþolum og
vitnum í dómhúsum og á leið að og frá dómhúsum
og benti á að Danir og Norðmenn hefðu þegar lög-
2 / 2 0 0 5
Mannlegur harmleikur
í sviðsljósinu
– frá málþingi Biskupsstofu, Blaðamannafélags Íslands,
Dómstólaráðs og LMFÍ 10. mars sl.