Lögmannablaðið - 01.10.2009, Side 13

LÖGMANNABLAÐIÐ – 3 / 2009 > 13
framkvæmd, hvaða brot er ákært fyrir
og dæmt, og hvernig almenningur
upplifir stöðuna. Höfundur Njálu skop-
aðist að réttarframkvæmd þar sem stóru
málin, þau sem mestu varða, eyðast
fyrir dómi og á þingi út af forms atriðum.
Réttarkerfi sem getur ekki tekið á
stórum málum þarf að líta í eigin
barm.
Nauðsynlegt að styrkja
réttarkerfið
Hvernig er staða ákæruvaldsins og
dómstólana? Höfum við bundið hendur
ákæruvaldsins um of, þarf að rýmka
heimildir þess svo „fullnægja megi
réttlætinu“?
Sigríður: Það eru skrítnir tímar í
samfélaginu og að takast á við banka-
hrun í 300 þúsund manna sam félagi er
gríðarstórt verkefni. Ég velti fyrir mér
hvort við getum tekist á við það. Það er
ekki nóg að segjast ætla efla ákæru-
valdið og dómsvaldið því það þarf fólk
með reynslu sem er ekki endilega á
hverju strái. Mitt embætti, Embætti
ríkissaksóknara hefur verið svelt fjár-
hags lega í áraraðir Málafjöldi hefur t.d.
aukist um 100% á fjórum árum en
starfsmönnum hefur ekki hefur fjölgað
um einn haus.
Sigurður Tómas: Dómarafjöldi var
ákveðinn samkvæmt málatölum áranna
1983-1988. Síðan hefur þjóðinni fjölgað
um fjórðung og málafjöldinn tvöfaldast
en fjöldi héraðsdómara er sem fyrr 38
og dómarafulltrúastöðurnar að auki
aflagðar. Álagið á dómurum er mikið
og þeir hljóta að eyða sífellt styttri tíma
í hvert mál. Allir verða að komast af í
sínum störfum. Þegar styttri tíma er eytt
í hvert mál er hætt við að dómarar leiti
frekar að fyrstu eða einföldustu
útgöngu leiðinni úr málinu sem er að
vísa máli frá eða sýkna. Ég er ekki að
segja að dómarar geri þetta vísvitandi.
Áhrif mikils vinnuálags geta líka haft
þau áhrif á ákæruvaldið að minna sé
ákært en heppilegt væri.
Arnar Þór: Við stöndum frammi fyrir
gjaldþrotum sem sögð eru vera meðal
þeirra tíu verstu í veraldarsögunni. Það
er verið að tala um að styrkja ákæru-
valdið en svo er athyglisvert að hið nýja
embætti saksóknara fær fólk úr kerfinu
þannig að öðrum embættum blæðir.
Svo verður fjöldi málshöfðana einnig í
einkamálum en dómstólarnir sitja eftir.
Enginn er að tala um að styrkja þá. Ef
réttarkerfið styrkist ekki þá verður
réttar vitund almennings misboðið.
Brynjar: Ákæruvaldið er ekkert veikt,
það þarf bara aðeins meiri fjármuni.
Málshraði er þokkalega góður ennþá
en menn eru uppteknir af því að halda
í hann og eru á móti að sinna hverju
máli verr. Ákæruvaldið er grunnstoð
stjórnskipunar og algjörlega nauð-
synlegt.
Sigurður Tómas: Það reynir mest á
mannréttindareglur á krísutímum og
dómarar mega ekki slá af mannrétt-
inda kröfum á slíkum tímum þótt
almenn ingsálitið kunni að sveiflast í þá
áttina.
Sigríður: Það er dálítið önnur stemning
núna heldur en þegar Baugsmálið var.
Almenningsálitið hefur áhrif á dómara,
þeir eru líka fólk.
Arnar Þór: Ég held að næstu ár verði
prófsteinn á íslenskt réttarkerfi. Við sem
störfum innan réttarkerfisins þurfum að
halda sjó í öllu þessu umróti.
Traust eða vantraust
almennings
Hvað með trú almennings á þessar
grunnstofnanir ríkisvaldsins? Almenningur
treystir ekki yfirvöldum sem hafa aðgang
að öllum gögnum í krafti valdheimilda
sinna. Dæmi um þetta er lánabók Kaup­
þings en það var ekki nóg að ákæru valdið
hefði þessar upplýsingar heldur var krafan
sú að lánabókin þyrfti að vera opin til að
dómstóll götunnar gæti fellt sinn dóm. Á
þetta ekki rætur að rekja til þess að fólk
treystir ekki kerfinu?
Sigurður Tómas: Það er mikil vantrú á
innlendum yfirvöldum sem er skiljan-
legt eftir svona skipbrot. Víða er reynt
að finna skýringar og sökudólga.
Ákæruvaldinu er stórkostlegur vandi á
höndum vegna smæðar landsins og
ljóst að ekki eru til ótæmandi birgðir af
innlendum sérfræðingum á þeim
fjölmörgu sviðum sem reynir á við
rannsókn og dómsmeðferð efnahags-
brotamála. Til dæmis voru tvær af
þremur stærstu endurskoðenda skrif-
stofunum að vinna fyrir bankana og því
má draga í efa hæfi starfsmanna þeirra
til sérfræðistarfa í málum tengdum
bankahruninu.
Arnar Þór: Vantraustið sem er til staðar
brynjar Níelsson, hrl.Sigurður tómas magnússon, hrl.