Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1960, Blaðsíða 16

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
slíka nettó útkomu fram, svo að sá kostur var
tekinn að færa brúttó húsaleigutekjur hér.
Ogerlegt er að gera sér fulla grein fyrir því,
hverjir eru kaupendur þessarar vöru og þjón-
ustu og hefur því sá kostur verið valinn að
birta upphæðirnar óskiptar.
V. Eignatekjur. Vaxtatekjur eru að sumu
leyti taldar beint samkvæmt teknahlið, en
einnig eru teknir stórir liðir úr gjaldahlið, vext-
ir, sem færðir eru til frádráttar vaxtagjöldum,
einkum í reikningum Reykjavíkurbæjar. Eru
þeir þar færðir sem endurgreiðslur vaxta frá
bæjarstofnunum og er litið svo á hér, að um
sé að ræða bæjarstofnanir, sem hafa sérstakt
bókhald og teljast í þessu kerfi til atvinnufyrir-
tækja. Dráttarvextir eru taldir hér með.
Hreinum tekjum fyrirtækja sveitarfélaga er
skipt í heildartölur hreins hagnaðar og halla.
Þetta hefur þó verið gert með nokkuð öðrum
hætti en gert var til undirbúnings töflunni um
ríkisbúskapinn. Liggur það í því, að hér er um
mörg fyrirtæki að ræða í sömu atvinnugrein.
Fyrirtæki þessi hafa verið færð saman í flokka,
svo sem vatnsveitur, rafmagnsveitur, hafnir,
bæjarútgerðir o. fl. Fyrir hvern þessara flokka
er reiknuð hrein rekstrarútkoma. Heildartölur
hagnaðar og halla mundu verða nokkrum mun
hærri, og jafn miklu á hvora hlið, ef þessar
heildartölur væru teknar eftir niðurstöðum
einstakra fyrirtækja.
Framlög ríkisins vegna fjármunamyndunar á
þeim sviðum, sem hér flokkast undir fyrirtæki,
svo sem byggingar hafna, eru að sjálfsögðu ekki
talin til tekna þessara fyrirtækja. Með þau er
farið sem tilfærslur frá ríki til sveitarfélaga.
Tilsvarandi upphæðir koma í úthlið sem fjár-
magnshreyfingar til fyrirtækjanna undir lið X
4, eignaaukning í bæjarfyrirtækjum.
VI. Skattar. Óbeinir skattar. Þessi liður er
nær eingöngu gjöld af fasteignum. Má þar
nefna fasteignaskatt, fasteignagjöld, tekjur
samkvæmt byggingarsamþykkt, afgjald af lóð-
um og jörðum, ágóðahluti af brunatrygging-
um o. fl.
í eðli sínu er sumt af þessum tekjum ekki
skattlagning og hefðu t. d. lóðarleigur fremur
átt að koma undir eignatekjur. En vegna þess,
að illmögulegt er að greina tekjur þessar í
sundur, var tekinn sá kostur að telja þær í
einu lagi undir þessum lið. Agóðahluti af
brunatryggingum er endurgreiðsla af ágóða
brunatryggingar fasteigna í viðkomandi sveit-
arfélagi. Sú endurgreiðsla fer ekki til tryggj-
endanna, heldur til sveitarfélaganna, og er
því flokkuð hér undir skattlagningu.
Skemmtanaleyfisgjöld eru liðir í þessum
flokki. Er þar einkum um að ræða skattlagn-
ingu kvikmyndareksturs.
Beinir skattar. Útsvörin eru aðalupphæðin
og er hún færð nettó, eins og inn kemur á
hverju ári.
Þá eru færðar undir þennan lið sektir og
eignaupptaka, svo og tilfærslur frá einkaaðil-
um, sem eingöngu eru gjafir.
VII. Tilfærslur frá öðrum opinberum aðil-
um. Hér er eingöngu um að ræða tilfærslu frá
ríkinu til sveitarfélaganna. Má þar nefna
stríðsgróðaskattshluta sveitarfélaganna, þátt-
töku ríkisins í ýmsum rekstrarkostnaði og fram-
lög til fjármunamyndunar. Er hér um öll rík-
isframlög að ræða til búskapar sveitarfélag-
anna, þar með talin framlög til hafnargerða
og eftirgefinn skemmtanaskattur til kvik-
myndahúsa í bæjarrekstri.
X. Fjármagnshreyfingar. 1. Sala verðbréfa.
Hér er um hverfandi lítil viðskipti að ræða.
2. Tekin lán. I sumum tilfellum er hægt að
greina á milli fastra lána og lausaskulda, en
víða er það ekki gerlegt. Auknar inneignir við-
skiptamanna hjá sveitarfélögunum eru teknar
hér með sem lántökur. Vel er hugsanlegt, að
viðskiptamannareikningar séu að einhverju
leyti notaðir um geymt fé innan geirans, t. d.
þannig að fjárveiting, sem áætluð er til ein-
hvers ákveðins verks, sé ekla notuð, en þó
færð til gjalda á viðkomandi reikningslið og
til geymslu á viðskiptamönnum. Slíkar færsl-
ur er ekki hægt að sjá á reikningum og því
14