Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1964, Qupperneq 5

Atvinnutekjur alþýðustétta
Grein þessi fjallar um atvinnutekjur verkamanna, sjómanna og iðn-
aðarmanna árin 1948—1962, um þróun þeirra, innbyrðis afstöður og
samanburð við þjóðartekjur. A vegum Efnahagsstofnunarinnar hefur
verið unnið til fullnustu úr skýrsluefninu. Á fyrri stigum úrvinnsl-
unnar hafa verið gefnar bráðabirgðaskýrslur af tilefni fyrirspurna,
og hafa þær upplýsingar víða verið birtar. En hér fer á eftir loka-
skýrsla um þetta efni. Hinar árlegu úrtaksathuganir um atvinnu-
tekjur hafa verið gerðar af Hagstofu íslancls. — Greinin er tekin
saman af ritstjóra. Um samandregið yfirlit t/fir lxelztu niðurstöður
vísast til niðurlagskafla greinarin nar.
Þýðing skýrslna um þróun
atvinnutekna
Tilefni skýrslusöfnunar um atvinnutekjur
var það ákvæði laga um verðlagningu land-
búnaðarvara, að bændum skyldu tryggð sam-
bærileg kjör við það, er aðrar vinnustéttir
bæru úr býtum. Þótt sú meginregla hafi ver-
ið sett með lögum árið 1943, tók framkvæmd
hennar á sig fastara form með stofnun fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins árið 1947. Upp frá
því hófust úrtaksathuganir á atvinnutekjum
samkvæmt skattframtölum. Það kom smám
saman í ljós, að skýrslur þessar voru ekki
aðeins gagnlegar í sambandi við ákvarðanir
um tekjur bænda, en um þá notkun þeirra
verður ekki fjallað í þessari grein. Þær höfðu
að geyma þýðingarmiklar upplýsingar um af-
komu þeirra stétta, er þær náðu til, og gáfu
jafnframt vísbendingu um þróun raunveru-
legra tekna launþega yfirleitt. En um tekjur
launþega hefur engum öðrum reglubundnum
skýrslum verið safnað, né heldur hefur verið
reiknuð út meðalhækkun kauptaxta frá ári
til árs samkvæmt kjarasamningum.
Þörf skýrslna um skiptingu þjóðarteknanna
hefur lengið verið æði brýn, en þó brýnust
nú eftir að farið er að vinna reglubundnar
skýrslur um þjóðarframleiðslu og þjóðartekj-
ur. Þar með hafa skýrslur um tekjur launþega
fengið viðeigandi samanburðargrundvöll.
Jafnframt vakna þær spurningar, hvort hlutur
launþega hafi þróazt með sama hætti og
þjóðartekjurnar í heild, hvort launatekjur liafi
breytzt með líkum hætti og kauptaxtar kjara-
samninga, og hverjar skýringar séu á þeim
breytingum, er kunna að koma fram á afstöðu
þessara stærða. Af þessum afstöðum og breyt-
ingum þeirra má ráða margt um eðli og or-
sakasamhengi í þróun kaupgjalds og verð-
lags. En glöggur skilningur á þeim málum
hlýtur að hafa meginþýðingu við mörkun
stefnu stéttarfélaga og opinberra aðila, er um
þessi mál fjalla.
Hvarvetna þar, sem hagskýrslugerð er langt
komið, þykir sjálfsagt að safna skýrslum, er
2
3