Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1964, Blaðsíða 53

ALMANNATRYGGINGAR Á ÍSLANDI
um tölum með nokkurri varúð. Tölurnar urn
fjölda bótaþega ná yfir alla þá, er einhverra
bóta hafa notið á árinu. Hér er því um há-
markstölu að ræða. Með ellilífeyrisþegum
eru þannig taldir þeir einstaklingar, sem
nutu bóta framan af árinu en létust á árinu,
og sömuleiðis þeir, sem byrjuðu að taka bæt-
ur sínar seinni hluta árs. Sama máli gegnir
um fleiri bætur. Þannig nær tala þeirra bóta-
þega, þar sem bætur miðast við börn innan
16 ára aldurs, yfir börn sem verða 16 ára
á árinu, svo og yfir þau börn er fæddust
á því ári. Af þessum sökum verður að taka
samanburði milli fjölda bótaþega og fólks-
fjölda hvert ár með nokkurri varúð. Hins
vegar breytir þetta litlu sem engu um þróun-
ina milli einstakra ára, eða um lengri tíma-
bil.
Fjöldi bótaþega lífeyristrygginga hefur rúm-
lega tvöfaldast frá 1947 til 1959 en heildar-
fólksfjöldi hefur aðeins aukizt um tæp 28%.
Þess ber að gæta, að sami einstaklingur getur
notið fleiri en einna bóta. Svo hefur hins
vegar verið frá upphafi almannatrygginga-
kerfisins, þannig að þegar á allt tímabilið er
litið, jafnast þessi áhrif og hafa lítil áhrif á
heildarþróunina.
Ellilífeyrisþegum hefur farið hlutfallslega
fækkandi miðað við fólksfjölda í viðkomandi
aldursflokki. A það vafalaust rót sína að rekja
til aukinnar starfsemi lífeyrissjóða. Tala bóta-
þega, er nutu fjölskyldubóta hækkaði mjög
á árinu 1953 en lækkaði síðan aftur árið 1957.
Astæðan er sú, að í ársbyrjun 1953 var hafin
greiðsla með 2. og 3. barni fjölskyldu, en
fram til þess nutu aðeins þær fjölskyldur
bóta, er höfðu 4 börn eða fleiri á framfæri.
Frá og með 1. apríl 1956 voru greiðslur með 2.
barni felldar niður, og olli þetta lækkuninni
er varð árið 1957.
Hjá slysatryggingunum er sýndur fjöldi til-
kynntra slysa, sem mun láta nærri, að sam-
svari bættum slysum.
Fjöldi samlagsmanna sjúkrasamlaga hefur
verið reiknaður út eftir heildarupphæð ið-
gjalda, þar sem engin talning samlagsmanna
hefur farið fram. Ekki mun þó skeika miklu
frá réttum meðalfjölda hvert ár.
Einstakir bótaflokkar
í aðaltöflunni, töflu 7, er birt reikningslegt
heildaryfirlit yfir almannatryggingakerfið.
Bótategundirnar eru þar liðaðar í sundur.
Skal hér á eftir gerð stutt grein fyrir hinum
einstöku bótum. Lýsing ákvæða, er gilt hafa
áður, á við lögin frá 1946, nema annars sé
getið.
Lífeyristryggingar.
Rétt til bóta frá lífeyristryggingum hafa, ef
öðrum skilyrðum er fullnægt:
1. Islenzkir ríkisborgarar, búsettir hér á
landi.
2. Erlendir ríkisborgarar, búsettir hér á
landi, ef fullnægt er ákvæðum milliríkja-
samninga um gagnkvæmar tryggingar,
sem Island er aðili að.
3. Aðrir erlendir ríkisborgarar, búsettir hér
á landi, ef fullnægt er skilyrðum alþjóða-
samþykkta um tryggingamál, sem full-
gilltar hafa verið af Islands hálfu.
Þeir sem rétt eiga til bóta frá lífeyrissjóðum,
er starfa samkvæmt sérstökum lögum, eða
hlotið hafa viðurkenningu, eiga ekki rétt til
ellilífeyris. Þó skal greiða þeim lífeyrisþeg-
um lögboðinna sjóða, sem látið hafa af störf-
um fyrir 1. jan. 1947 og njóta lægri bóta frá
sjóðnum en lífeyristryggingin veitir, það, sem
á vantar. Þessi ákvæði munu falla úr gildi
1. jan. 1964. Upp frá því eiga allir, er náð hafa
67 ára aldri, rétt til ellilífeyris, enda þótt þeir
séu meðlimir lífeyrissjóða. En jafnframt greiði
þeir fullt almannatryggingagjald.
Landinu var til ársloka 1962 skipt í tvö verð-
lagssvæði. Til fyrsta verðlagssvæðis töldust
kaupstaðir og kauptún með 2000 íbúum eða
51