Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1964, Qupperneq 7

ATVINNUTEKJUR ALÞÝÐUSTÉTTA
Úrtakið er tekið úr skattaframtölum, eftir
að skattstofur og skattanefndir hafa gert sín-
ar leiðréttingar. Engu að síður getur áreiðan-
leikinn verið nokkuð misjafn eftir stéttum og
stöðum,, en hér verður ekki gerð nein tilraun
til að meta það. Aðeins eru taldar tekjur af
vinnu mannsins, þ. e. tekjur sem í eðli sínu
eru laun, að meðtöldum aflahlut, ákvæðislaun-
um og beinni sölu eigin vinnu án milligöngu
vinnuveitanda. Launatekjur eiginkonu og
barna eru ekki taldar með.
Árin 1949 og 1950 var engin úrtaksathug-
un gerð. Hefur verið fyllt í þær eyður með
áætlun, er miðast við þróun tekna einstaklinga
skv. skattaframtölum.
Þróun peningateknanna
Meðalatvinnutekjur verkamanna, sjómanna
og iðnaðarmanna í heild voru 25.560 kr. árið
1948. Árið 1962 voru þær komnar upp í
103.616 kr., rúmlega fjórfalt hærri upphæð
en árið 1948. Flest árin varð mjög veruleg
hækkun peningateknanna, en aðeins eitt árið,
1949, lækkuðu þær lítils háttar. Hækkunin
dreifðist ekki jafnt yfir árin. Var hún allt frá
1% árið 1957 upp í 21.3% árið 1962. En meðal-
hækkunin yfir allt tímabilið, þ. e. hækkunin
reiknuð í jöfnum vexti, var 10.5% á ári. Voru
sjö ár með minni hækkun en þetta, en hin
sjö með meiri hækkun.
Árin 1951 og 1962 skáru sig úr með meira
en 20% hækkun peningatekna. Árin 1953, 1955,
1956 og 1958 koma næst mflð 13.6—16.6%
hækkun. Flest önnur ár var hækkunin um
8—9%.
Þótt segja megi, að flest árin séu tölur þess-
ar talandi tákn um verðbólguþróun, voru nán-
ari ástæður hækkunarinnar mjög mismunandi.
Árin 1950—52 urðu mjög örar hækkanir af
völdum verðlagsuppbóta á laun, enda þótt
jafnframt ætti sér stað atvinnusamdráttur og
hnignun lífskjara miðað við vinnustund. Árin
1953—54 stafaði liækkunin svo til eingöngu
af aukningu atvinnu og fól um leið í sér sam-
svarandi hækkun raunverulegra tekna. Síðan
hefur hækkun peningatekna flest árin verið
langt umfram aukningu rauntekna.
Um hlutföll og afstöður milli stétta og
byggða verður rætt í næsta kafla hér á eftir.
Hér verður þó drepið á það, í hverju þróun
þessara undirflokka er frábrugðin þróun
heildarmeðaltals atvinnutekna.
Þar sem flokkun eftir stéttum liggur ekki
fyrir fyrr en með árinu 1951, verður þróun
tekna hinna einstöku stétta ekki rakin lengra
en frá því ári. Vísitölur tekna þeirra eru þó
tengdar við vísitölu meðaltals heildarinnar
árið 1951 til þess að fá þeim sambærilegan
grundvöll. Með því er ekki fullyrt, að breyt-
ing þeirra hafi fylgst að frá 1948 til 1951, enda
þótt mörg rök hnígi að þeirri niðurstöðu.
Lítill munur er flest árin á tekjuaukningu
verkamanna og iðnaðarmanna og veitir ýms-
um betur. Við lok tímabilsins er aukning tekna
iðnaðarmanna fyrir allt tímabilið aðeins um
1% meiri en heildaraukning meðaltekna verka-
manna. Greinilegt er, að verkamenn bera til-
tölulega skarðari hlut frá borði þau ár, sem
stórverkföll hafa verið háð, svo sem árin 1952
og 1955. Undantekning er árið 1961, sé miðað
við meðaltal fyrir allt landið. En þess ber að
gæta, að meðaltekjur iðnaðarmanna í Reykja-
vík, þar sem verkfallið stóð í heilan mánuð,
jukust um 1.700 kr. frá árinu á undan, en tekj-
ur verkamanna stóðu svo til alveg í stað.
Samfylgnin í þróun tekna verkamanna og
iðnaðarmanna tók nokkuð að minnka frá og
með árinu 1958. Veitti verkamönnum nokkru
betur það ár og hið næsta. En frá 1959 hefur
tekjuaukning iðnaðarmanna orðið nokkru
meiri, svo munar 8 hundraðstölustigum. Þar
með hafa metin jafnast miðað við upphaf
skýrslunnar árið 1951.
Þessi mismunur á þróun teknanna verður
þó að teljast lítilvægur í samanburði við þau
frávik frá þróun meðalteknanna, er fram koma
í tekjum sjómanna. Svo virðist sem setja megi
5