Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1964, Síða 50

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
HLUTFALLSLEG SKIPTING
TEKNA ALMANNA -
TRYGGINGAKERFISINS
FRÁ
RÍKISSJÖÐI
FRÁ SVEITAR-
FÉLÖGUM
FRÁ ÚT-
FLUTNINGSSJÖÐI
IÐGJÖLD AT-
VINNUREKENDA
1 I AÐRAR IOGJÖLD
1 1 TEKJUR HINNA TRYGGÐU
Mijnd 1
eða sveitarfélaga er sá, að bæturnar eru látnar
í té eftir föstum reglum, en ekki eftir óvissu
mati. Ennfremur er litið á bæturnar sem
ákveðinn rétt hins tryggða, sem endurgjald
fyrir þau iðgjöld, er hann greiðir, en á opin-
bera framfærslu er oft litið sem ölmusu.
Fyrsta almannatryggingalöggjöfin kom til
framkvæmda í Prússlandi á tímum Bismarcks.
Fram til þess tíma voru alþýðutryggingar
byggðar á frjálsum samtökum. A Bretlandi var
tryggingalöggjöf samþykkt árið 1911, og
eftir það fór þeim löndum sífellt fjölgandi,
er komu upp almannatryggingakerfi.
Fyrsta heildarlöggjöfin um almannatrygg-
ingar hér á landi voru alþýðutrygginga-
lögin frá 1936. Voru þá teknar upp skyldu-
tryggingar. Fram til 1936 hafði verið nokk-
ur vísir að almannatryggingum. Hins vegar
var sú trygging þá að mestu leyti frjáls,
svo að hinir efnaminni lögðu sjaldnast í
þann kostnað að tryggja sig.
Alþýðutryggingalögin voru felld úr gildi
árið 1946 með setningu almannatrygginga-
laganna, en þau gengu í gildi í ársbyrjun
1947. Grundvelli ellitrygginga var gjör-
breytt. Horfið var frá þeirri stefnu að safna
iðgjöldum hinna tryggðu í sérstakan sjóð,
Lífeyrissjóð íslands, er síðar skyldi standa
straum af framfærslu gamalmenna og ör-
yrkja. í stað þess var ákveðið, að framlög
og iðgjöld hvers árs skyldu notuð til bóta-
greiðslna á því ári. Uthlutun og greiðsla
ellilauna og örorkubóta var flutt frá sveitar-
félögunum og falin Tryggingastofnun ríkis-
ins. Lífeyrisupphæðir voru ákveðnar í lög-
unum og fastar reglur settar um skerðingu
vegna tekna. Svið trygginganna var víkk-
að, þær látnar taka til mæðra, barna og
ekkna, auk gamalmenna, öryrkja og slas-
aðra. Eftirtaldar bótagreiðslur voru teknar
upp, auk þeirra sem fyrir voru: barnalíf-
eyrir, fjölskyldubætur, fæðingarstyrkur,
ekkjubætur, og sjúkradagpeningar. Síðan
1946 hafa nokkrar lagabreytingar verið
gerðar, en grundvallaratriðum tryggingalag-
anna hefur ekki verið breytt. Mikilvægustu
breytinga, sem átt hafa sér stað verður getið
í yfirlitinu um einstakar bætur.
Tekjur almannatryggingakerfisins
Tekjum almannatryggingakerfisins má
skipta í 5 flokka: 1. Eignatekjur, sem eru
mestmegnis vaxtatekjur, 2. Iðgjöld hinna
48