Fréttablaðið - 08.11.2014, Qupperneq 18

8. nóvember 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
MÍN SKOÐUN: PAWEL BARTOSZEK
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Seinasta vor samþykkti Alþingi tillögu um endur-skoðun fíkniefnalöggjafar:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að endurskoða stefnu
í vímuefnamálum á grundvelli
lausnamiðaðra og mannúðlegra
úrræða, á forsendum heilbrigðis-
kerfisins og félagslega kerfisins,
til aðstoðar og verndar neytendum
efnanna og félagslegum réttindum
þeirra, aðstandendum þeirra og
samfélaginu í heild.“
Séu ráðamenn hleraðir má giska
á að útkoman úr starfinu verði til-
laga að einhvers konar „afglæpa-
væðingu“. Þótt það sé jákvætt
skref í sjálfu sér skapar það auð-
vitað mjög undarlegt réttar ástand.
Hvernig væri ef menn hefðu ekki
afnumið áfengisbannið á sínum
tíma heldur sagt: „Það er ekki
bannað að eiga áfengi og ekki
bannað að drekka það, en það er
bannað að framleiða það, flytja
inn og selja?“ Hvaða áhrif hefði
það haft á markaðinn?
Það er í raun til merkis um
áframhaldandi friðþægingu að
vilja leyfa fólki að neyta ákveð-
inna eiturlyfja en vísa mönnum
í undirheima ef þeir vilja útvega
sér þau. Þá er lögleiðing og há
verðlagning miklu skynsamlegri
leið til að lágmarka skaðann sem
hlýst af neyslu þeirra.
Nokkur fylki Bandaríkjanna
lögleiddu notkun kannabis í
afþreyingarskyni í vikunni. Þótt
einhverjum þyki það kannski of
stórt skref að stíga í einu er það
skref sem ætti að hugleiða. Eða
eigum við kannski að bíða með
það í fimm ár? Eigum við að
halda áfram að eyðileggja líf ungs,
óheppins fólks meðan samfélagið
meltir þetta?
Sumir vilja að ríkið banni sum
eiturlyf til að senda skilaboð. Ef
ríkið vill „senda skilaboð“ þá
getur það prentað plakat. Að setja
fólk á sakaskrá með þeim afleið-
ingum að ferðafrelsi þess skerðist
er miklu meira en skilaboð.
Afglæpavæðing nóg?
Setjum okkur aðeins í spor þessara einstaklinga (ef við erum ekki í þeirra sporum
nú þegar). Í hvert skipti sem þeir
fljúga til Bandaríkjanna þurfa
þeir að svara spurningu um hvort
þeir hafi einhvern tímann verið
handteknir eða dæmdir vegna
fíkniefnabrota. Þeir standa þá
frammi fyrir tveimur kostum. Sá
fyrsti er að ljúga að bandarískum
landamærayfirvöldum. Sá síðari
er að svara spurningunni sann-
leikanum samkvæmt og vera þá,
að öllum líkindum, neitað um inn-
göngu inn í landið. Hvorugur kost-
urinn er sérstaklega góður.
Hvað réð því að þetta fólk lenti í
vandræðum en ekki einhver hinna
í fjórðungnum sem viðurkennir að
hafa reykt hass eða gras? Líkleg-
ast bara lukka. Þau héngu með
grunsamlegra fólki, höfðu of mikil
læti í einhverju partíi, bjuggu í
verra hverfi eða voru einfaldlega
á röngum stað á röngum tíma.
Sé maður í þeim sporum að
hafa sjálfur einhvern tímann
neytt ólöglegra eiturlyfja og
komist upp með það, hvernig
getur maður réttlætt fyrir sjálf-
um sér að maður geti ferðast um
heiminn eins og óspjallaður dýr-
lingur meðan aðrir, sem tóku
nákvæmlega sömu ákvörðun en
urðu óheppnir, beri fyrir mann
byrðarnar? Að þeir þurfi kannski
að velja milli þess að sleppa því að
fara í nám í háskóla sem þá langar
í eða að ljúga að yfir völdum
erlends stórveldis?
Kannski segja sumir að það
megi segja hið sama um alla
glæpi: „Margir þjófar sleppa. Það
þýðir ekki að það eigi að leyfa
þjófnað.“ Eflaust má gúddera þann
þankagang að einhverju leyti. En
það leiðir okkur kannski að lykil-
spurningunni í þessu máli. Og
lykil spurningin er ekki það hvort
við viljum að fleiri neyti eiturlyfja
oftar. Lykilspurningin er hvort við
eigum að refsa fólki fyrir að gera
það.
Heft ferðafrelsi
Fjórði hver maður sem les þessi orð hefur einhvern tímann prófað kannabis-efni. Langflestir komust
upp með það. Fæstir voru hand-
teknir, vistaðir, ákærðir, eða
dæmdir fyrir vörslu eða með-
ferð fíkniefna. Þeir einfaldlega
sluppu.
En það sleppa ekki allir. Stund-
um, í tengslum við umræðu um
„afglæpavæðingu fíkniefna“, er
látið eins og fíkniefni hafi í raun
þegar verið
afglæpavædd.
Þá er gjarn-
an vísað í það
að það er óal-
gengt á Íslandi
að menn séu
d æmd i r t i l
óskilorðsbund-
innar fangelsis-
vistar fyrir neyslu eða vörslu
fíkniefna án þess að annað komi
til. Það má eflaust vera rétt. En
því fer samt fjarri að þessi mál
séu með einhverjum hætti látin
afskiptalaus af stjórnvöldum.
Á síðasta ári skráði lögreglan
1.534 fíkniefnabrot í flokknum
„varsla og meðferð“. Miðað við
tölfræði áranna þar á undan má
áætla að um þúsund manns hafi
verið ákærð fyrir þessi brot. Ekki
fyrir framleiðslu, eða innflutn-
ing eða sölu, heldur vörslu og
meðferð. Og þessar kærur hafa
afleiðingar.
Leyfum dóp
H
vað íslenska þjóðin er lánsöm. Enn og aftur standa
íbúar annarra landa agndofa og horfa hingað í
forundran. Það öfunda okkur allir, allavega flestir,
segir Már Guðmundsson seðlabankastjóri. Það er
ekki lítið þegar fámenn þjóð eins og Íslendingar
hefur unnið önnur eins afrek og þau sem kalla á öfund heims-
byggðarinnar. Að hugsa sér. Ísland best í heimi.
Merkilegt er að aðrar þjóðir api ekki eftir okkur og taki
upp það sem færir okkur þá sérstöðu að aðrir horfi hingað í
forundran. Það má segja for-
ráðamönnum annarra þjóða að
Íslendingar hafi ekkert á móti
því að íslenska krónan verði
gjaldmiðill öfundarmannanna.
Og því fer svo fjarri að við
höfum einkarétt eða einkaleyfi
á verðtryggingunni. Eða fjár-
magnshöftunum. Gjörið svo
vel, allar þjóðir heims, og gangið að íslenska hlaðborðinu.
Hvað má bjóða? Krónuna, verðtrygginguna, fjármagnshöftin
eða bara allt þetta? Ísland best í heimi.
Vitað er að þar sem ljósið skín skærast, þar eru jú skuggar,
stundum langir skuggar. Um leið og við yljum okkur við öfund
annarra, er réttast að kíkja fyrir horn, í skuggasundið: „Krónan
er okkur alveg gríðarlega dýr. Við sjáum að íslenski Seðlabank-
inn er með hæstu stýrivexti í heimi, allavega hinum vestræna.
Það kostar okkur mjög mikla peninga. Sex prósenta vaxta-
munur er mikill. Heimilin skulda um tvö þúsund milljarða og
fyrirtækin í landinu um þrjú þúsund milljarða, þetta eru fimm
þúsund milljarðar sem hvíla á hagkerfinu og það eru neytendur,
og að einhverju leyti útflutningur, sem borga þetta. Að mestu
neytendur. Sex prósent af fimm þúsund milljörðum eru einfald-
lega þrjú hundruð milljarðar. Í vaxtamuninn fer sem nemur
einum þriðja af launaútgjöldum fyrirtækjanna í landinu. Svo er
því haldið fram að við séum með meira fullveldi og sjálfstæði
með því að gera þetta. Ég sé ekki mikið frelsi í þessu fyrir hönd
minna félagsmanna,“ sagði Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, í
þættinum Sprengisandi í sumar sem leið. Hann sér stöðuna ögn
öðruvísi en sumir aðrir. Ísland best í heimi?
En hvað gerir Ísland svona sérstakt, einstakt? Jú, við
vinnum lengri vinnudag en aðrir. Við höfum minni tíma til að
vera hvert með öðru. Vegna alls og alls verðum við stöðugt að
standa við austurtrogið. Svo allt þetta sökkvi ekki. Ísland best
í heimi?
Og til að viðhalda þessu öllu, krónunni, vöxtunum, höftunum
og verðtryggingunni og annarri sérstöðu okkar vitum við fyrir
víst að almenningur hér á landi sættir sig við að fá jafnvel
innan við helming þeirra launa sem fólk fær fyrir sambærileg
störf í öðrum löndum. Því kann að koma einhverjum á óvart að
á sama tíma standi íbúar annarra landa og horfi hingað norður
eftir, hreint að bugast og grænir af öfund. Skrítið, fólk sem býr
við stöðugleika, lága vexti, betri kjör og hvað eina skuli öfunda
okkur. Ekki er þetta misskilningur? Ísland er jú best í heimi,
er það ekki?
Staða okkar Íslendinga er um margt sérstök:
Er Ísland best í
öllum heiminum?