Fréttablaðið - 08.11.2014, Qupperneq 32

8. nóvember 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32
Kristín ræddi í fyrsta skipti við systur sína um kynferðisofbeldi sem þær höfðu báðar verið beittar af manni innan fjölskyldunnar
þegar aðrir þolendur höfðu lagt
fram kærur á hendur manninum.
Tugum ára eftir að brotin voru
framin en Kristín hafði bælt niður
sársaukann frá því hún var lítið
barn. Eftir að systurnar opnuðu
sig hvor fyrir annarri nálguðust
þær dætur sínar, því þær óttuð-
ust að gerandinn hefði einnig náð
til þeirra. Þá kom í ljós að dætur
Kristínar höfðu allar verið beittar
kynferðisofbeldi en ekki af sama
manni, heldur öðrum sem er þó
einnig innan fjölskyldunnar.
„Ég gleymi aldrei þegar elsta
dóttir mín sagði mér hver ger-
andinn væri. Mér fannst ég bíða
heila eilífð þar til hún sagði nafnið.
Þegar ég fékk svo að vita að þetta
væri náinn fjölskyldumeðlimur
sem við höfðum umgengist mikið
frá fæðingu barna minna, þá bók-
staflega hrundi heimurinn. Ég grét
það sem eftir var dagsins og langt
fram á nótt. Ég gat ekki sofnað
af kvíða fyrir því að spyrja hinar
dætur mínar. En svo spurði ég þær
og svörin komu. Vonin um að þær
hefðu sloppið varð að engu.“
Þegar dætur Kristínar voru að
alast upp fór hennar lífsreynsla
aldrei úr huga hennar og hún
ætlaði að gera allt sem í hennar
valdi stæði til að hlífa þeim við
þeim sársauka sem hún hafði upp-
lifað sjálf. „Ég var svo heppin að
vinnan mín var þess eðlis að ég
gat haft börnin mikið með mér. Ég
var mikið í hestum og reyndi að
vekja áhuga þeirra á þeim líka svo
að þau væru sem mest í kring-
um mig. Ég kenndi í skólanum
þeirra, sá um félagsmiðstöðina og
fór í flestar skólaferðir. En óttinn
fylgdi mér alltaf. Þegar þær fóru í
menntaskóla var ég hálfmóðursjúk
að kynna mér alla vini þeirra og
foreldra og kennara. En það dugði
ekki til. Mér líður eins og mér hafi
mistekist.“
Uppfull af samviskubiti
Kristín segir mun erfiðara að
ganga í gegnum þessa reynslu með
dætrum sínum en að hafa gengið
í gegnum hana sjálf. „Mín reynsla
varð að engu um leið og ég vissi
þetta. Ég veit hvað þær eiga eftir
að ganga í gegnum út ævina því
þetta fylgir manni alltaf. Ég upp-
lifði gífurlega sorg og samvisku-
bitið nagar mig, sem er samt svo
skrýtið því ég hef aldrei hugsað að
mamma mín hafi ekki passað mig
nógu vel eða áfellst hana á nokk-
urn hátt. Hún gat ekki heldur vitað
hvað var að gerast.“
Kristín segist átta sig á að ef hún
hefði talað fyrr um reynslu sína og
talað opinskátt um kynferðislegt
ofbeldi hefði hún mögulega getað
passað enn betur upp á dæturnar.
„Ég var margoft búin að reyna að
opna mitt mál með viðtölum hjá
Stígamótum og sálfræðingum. Ég
stoppaði alltaf þegar kom að því
Ég gat ekki sofnað af
kvíða fyrir því að spyrja
hinar dætur mínar. En svo
spurði ég þær og svörin
komu. Vonin um að þær
hefðu sloppið varð að engu.
Sumir skilja ekki
af hverju er verið að rifja
upp svona gömul mál, að
þetta komi bara bletti á
Þingeyri og sé vont fyrir
samfélagið.
Erla Björg
Gunnarsdóttir
erlabjorg@365.is
Ætlaði að
vernda dæturnar
fyrir helvíti
Kristín Auður Elíasdóttir var beitt kynferðisofbeldi af manni innan
fjölskyldunnar þegar hún var barn og lofaði sjálfri sér að vernda börnin
sín fyrir því að lenda í því sama. Það var henni því mikið áfall þegar hún
fékk að vita að þrjár dætur hennar höfðu einnig verið beittar kynferðis-
ofbeldi og hefur það tvístrað bæði fjölskyldunni og heilu bæjarfélagi.
Á ÞINGEYRI Kristínu þykir afar vænt um heimabæ sinn, Þingeyri, og segir bæinn ekkert hafa með ofbeldið að gera heldur kalli gerendur óhamingjuna yfir. FRÉTTABLAÐIÐ/RÓBERT REYNISSON
að ég yrði að ég segja frá, því ég
hræddist afleiðingarnar. Auð vitað
vildi ég óska þess að ég hefði verið
jafn kjörkuð og dætur mínar og
talað um þetta opinskátt. Ég var
oft komin mjög nálægt því að segja
frá. En þegar ég var lítil þá vissi
ég hreinlega ekki hvaða orð ég ætti
að nota til að útskýra þetta fyrir
mömmu. Mér fannst það allt svo
ljótt. Mér finnst ég hafa oft verið
grátandi sem barn þó að það hafi
kannski ekki verið sýnilegt þar
sem ég reyndi að fela það. Dýrin
urðu aðalhuggararnir, þeim getur
maður sagt allt í trúnaði. Nú sé ég
að dætur mínar gerðu nákvæmlega
það sama. Þær voru alltaf að biðja
mig um að skutla sér í hesthúsið
og vildu bara fá að vera einar með
hestunum.“
Segja þær vera að skapa leiðindi
Síðustu ár hafa einkennst af mikilli
baráttu hjá mæðgunum. Fyrir utan
djúp sárin sem þær reyna að láta
gróa hefur málið tvístrað fjölskyld-
unni og bæjarfélaginu.
„Það vilja fáir taka afstöðu. Svo
heyrir maður út undan sér að fólk
segi að þetta geti ekki verið satt, að
það trúi þessu ekki upp á manninn.
En það er ákveðin afstaða. Það er
bara það sama og segja að dætur
mínar séu að ljúga, ásamt öðrum
konum sem hafa lagt fram kærur,
en alls eru þær sex. Í byrjun voru
afar fáir sem þorðu að láta okkur
finna að þeir legðu trúnað á fram-
burð þolenda en þeim hefur fjölgað
og faðmlögin sem við fáum verða
fleiri með degi hverjum. Þau faðm-
lög eru ótrúlega góð.“
Kristín segist halda að það sé
margfalt erfiðara þegar svona mál
koma upp í svo litlum bæ enda allir
tengdir, annaðhvort vinir eða ætt-
ingjar. „Sumir vilja ekki láta sjá sig
tala við mig því einhver gæti frétt
það. Ég fæ ekki ákveðna þjónustu
því þjónustuaðilarnir eru tengdir
þessum manni. Svo saka sumir
bæjarbúar mig um þetta, segja að
ég sé að koma öllu í óefni og búa
til leiðindi. Fólki finnst við vera
til vandræða. Sumir skilja ekki af
hverju er verið að rifja upp svona
gömul mál, að þetta setji bara blett
á Þingeyri og sé vont fyrir samfé-
lagið. Þingeyri hefur ekkert með
þetta að gera. Það eru gerendu rnir
sem kalla þessa óhamingju yfir
en ekki þolendur og fjölskyldur
þeirra. Gerendur eiga skömmina
og enginn annar. Mér þykir óskap-
lega vænt um flesta hér í þessum
firði og þetta er mitt fólk. Því
miður gengur bara ekki nógu vel
að láta skömmina fara á sinn stað.
Kannski finnst fólki einfaldara að
láta okkur sitja uppi með hana.“
Hafa misst marga nákomna
Málið er enn til rannsóknar hjá
lögreglu og ekki hafa neinar
kærur verið birtar. Af sex kærum
á enn eftir að ljúka tveimur
þeirra, hin fjögur málin voru
fyrnd. Kristínu finnst erfitt hve
langan tíma málið tekur því biðin
geri allar aðstæður helmingi erf-
iðari. „Ég veit samt að málið er
mjög umfangsmikið og rannsókn
öll mikil og erfið nákvæmnis-
vinna. En dómsvaldið er að bregð-
ast með því að hafa fyrningar-
tíma. Svona mál eiga aldrei að
fyrnast, fimmtán ár eru ekki lengi
að líða og þegar kjarkurinn til að
segja frá kemur loksins er við-
komandi aðili í mörgum til fellum
orðinn það fullorðinn að gerand-
inn gengur í burtu án dóms, hvort
sem hann játar eða þrætir.“
Þrátt fyrir erfiðleikana síðustu
tvö árin segir Kristín að eina
rétta leiðin hafi verið að leggja
fram kærur og taka þennan slag.
„Ég kærði mitt mál jafnvel þótt
ég vissi að það væri fyrnt því það
bjargar mögulega einhverjum
öðrum frá því að lenda í þessu.
Svo fær maður réttlætistilfinn-
ingu í hjartað sitt alveg sama
hvað viðbrögðin eða dóms kerfið
eru óréttlátt. Þetta mál hefur
gjörbreytt lífi okkar mæðgna en
við hugsum aldrei að við hefðum
átt að sleppa þessu. Við vissum
að þetta yrði hreint helvíti og á
margan hátt hefur raunin orðið
sú. Við höfum misst nána ætt-
ingja, fólk sem okkur þykir vænt
um. Það er óskaplega sárt. En ég
held að það geti bara ekki horfst í
augu við þetta og ætli það sé ekki
auðveldara að vera í afneitun-
inni.“
Kristín er ekki viss um að fjöl-
skyldur geti nokkurn tíma jafnað
sig eftir svona harmleik og orðið
þær sömu og áður. „Ég vona það,
en ég er svolítið hrædd um að
það verði aldrei eins. En það bara
verður að koma með þessi mál
upp á yfirborðið, sama hverjar
afleiðingarnar eru. Ég er ekki að
saka samfélagið en með breytt-
um hugsunarhætti eru mun meiri
líkur á að hægt sé að vernda
börnin okkar betur. Þöggunin í
samfélaginu smitast til barnanna,
þau þegja líka. Ég veit um fólk
sem segist hafa heyrt sögur,
gruna einhvern um græsku, en
það þegir. Af hverju ættu börnin
þá að tala?“ spyr Kristín að lokum
og hvetur foreldra til að ræða á
opinskáan hátt við börnin sín um
kynferðislegt ofbeldi. Hún vildi
af öllu hjarta að hún hefði talað
um það við dætur sínar fyrir
tugum ára.