Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.2012, Síða 2

2 Fréttir 4. janúar 2012 Miðvikudagur
A
lbert Jensen féll niður af
byggingarpalli í tíu metra
hæð fyrir 21 ári og lamað­
ist. Nú er hann orðinn átt­
ræður og leiður á lífinu.
Hann er ósjálfbjarga og treystir alfar­
ið á aðstoð annarra en það er verið
að skera niður þá þjónustu sem gaf
lífinu eitthvert gildi í huga hans. Eftir
stendur að Albert upplifir sig einskis
virði og vill frekar deyja en að lifa lífi
sem hann vill ekki lifa. Hann hefur
því ákveðið að fara í hungurverkfall
og gerir ráð fyrir því að það muni að­
eins taka hann um tvo daga að fara.
Breytt þjónusta
Albert býr í húsnæði SEM, Sam­
taka endurhæfðra mænuskadd­
aðra. Reykjavíkurborg þjónustar
íbúa hússins en fram til þessa hef­
ur Albert einnig fengið þjónustu frá
einkafyrirtækinu Vinun þrjá daga í
viku, á mánudögum, miðvikudög­
um og föstudögum. „Það eru dag­
arnir sem ég hef til að fara á klósett­
ið. Þá er mér hjálpað með stílum að
koma því af stað, það tekur hálftíma,
síðan fer ég á klósettið og það tek­
ur um klukkutíma. Svo fer ég í bað.
Þetta hefur Vinun alltaf séð um. Þar
er starfsfólk sem er vel hæft og veit
hvað það er að gera. Nú vill borgin
hins vegar láta sitt fólk taka þetta yfir
en starfsfólkið þar er upp til hópa
ómenntað, klaufskt og með óþægi­
lega nærveru,“ segir Albert.
Einu sinni kom fólk frá Vinun
daglega en frá og með síðustu ára­
mótum hefur það aðeins komið
þrisvar í viku. Reykjavíkurborg tók
hina fjóra dagana yfir. Albert þekkir
því vel til þjónustunnar sem Reykja­
víkurborg veitir. „Ég hef ekki lát­
ið þetta fólk þvo mér eða neitt slíkt
af því að mér þykir nærvera þess
óþægileg.
Þessir þrír dagar nægðu mér svo
sem þótt ég yrði að láta hitt yfir mig
ganga alla hina dagana. Núna verð
ég hins vegar að búa við það að sama
fólk og ég á erfitt með að hafa nálægt
mér verður að hjálpa mér með svo
persónulega hluti eins og að setja
í mig stíl. Ég tel að það sé vegið að
rétti mínum til að velja hvort mann­
eskja geri þessa hluti við mig, sem ég
vil ekki að hún geri.“
Saknar fólksins
En það er ekki bara það. Albert sakn­
ar líka félagsskaparins. Starfsfólkið
frá Vinun hafði komið til hans lengi
og hann gat talað við það. „Skástu
morgnarnir voru þegar það kom.
Bæði vegna þeirra aðferða sem það
notaði og eins vegna þeirra tengsla
sem ég hef myndað við þetta fólk. Ég
treysti því algjörlega. Nú er blásið á
það.“
Hann á erfitt með að ræða við
starfsfólk borgarinnar með sama
hætti. Sérstaklega við þá sem koma
á morgnana, honum finnst þeir sem
koma seinnipartinn og á kvöldin
mun þægilegri í umgengni. „Ein sem
hingað kom hló bara þegar ég reyndi
að ræða við hana af því að hún gat
ekki svarað. Ég vissi aldrei af hverju
hún var að hlæja. Önnur var alltaf að
senda samstarfskonu sinni augngot­
ur um að það væri ekkert að marka
sem ég segði. Hún var svo vitlaus að
hún hélt að ég sæi þetta ekki. Auð­
vitað er það lítilsvirðing og ég vil ekki
hafa svona fólk nálægt mér.“
Hann segist ekki hafa efni á því
að greiða sjálfur fyrir þjónustuna frá
Vinun, bæturnar sem hann fær dugi
ekki til. „Ég á fyrir mat með því að
fara ekkert og gera ekkert.“
Kemst ekki í leikhús
Á síðustu árum hafði þjónustan þeg­
ar verið skert, meðal annars varðandi
akstur. Albert sem veit fátt skemmti­
legra en að fara á skemmtilegar sýn­
ingar í leikhúsinu og söng lengi í kór
kemst hvorki í kirkju á sunnudags­
morgnum né leikhús því bíllinn sem
keyrir hann um byrjar ekki að ganga
fyrr en messur eru hafnar og hættir
því áður en leikhússýningum lýkur.
Hann hefur reyndar vanið sig á
að fara alltaf út í mat og fer yfirleitt á
Lindargötuna en líkar ekki maturinn
sem er boðið upp á þar. „Bollurnar
eru bragðlausar og fiskurinn af verri
endanum,“ segir hann og bætir því
við að hann hafi fundið annan mat­
sölustað sem var betri en það taki
lengri tíma að komast þangað og þá
lendi hann í tímaþröng þegar hann
er að borða svo hann treystir sér ekki
að fara þangað í þessari færð.
Kvíðir hverjum degi
Í gegnum tíðina hefur Albert verið
virkur í félagsstörfum, hann er um­
hverfisverndarsinni, hefur barist
fyrir réttindum fatlaðra og var í kór í
rúm tuttugu ár. Þá hefur hann skrif­
að greinar í blöðin og gaf út bók fyrir
nokkrum árum, Lindargötustrákur­
inn.
En nú fer hann ekki eins víða
og áður. Líf ósjálfbjarga manns
með fulla hugsun varð leiðinlegt til
lengdar. Albert bjóst aldrei við að
verða „svona andskoti langlífur“,
eins og hann orðar það, og er orðinn
þreyttur á að sitja svona allan daginn
út og inn.
Þótt starfsfólkið kíki reglulega til
hans kemur það aðeins til að sinna
verkum sínum og staldrar sjaldan
við til að spjalla. „Ég er eiginlega allt­
af einn,“ segir hann en hefur þó ekki
verið einmana þar sem hann getur
notið þess að hlusta á góða músík og
horfa á sjónvarpið. Það er fyrst núna
sem hann upplifir andlega vanlíðan.
„Nú kvíði ég hverjum morgni. Það
hefur áhrif á allan daginn. Þessi
hugsun veldur taugaverkjum og
kvíða. Nú finn ég hvað ég er varnar­
laus.
Þá finnst mér betra að hætta að
borða og vekja athygli á þessu. Ég sé
að það þýðir ekkert að reyna þetta
meira. Ég er búinn að gefast upp á
þessu og lífið er orðið leiðinlegt. Ef
það væri hér eins og í Hollandi þar
sem líknardráp eru leyfð, þá væri ég
farinn. Mig langar að deyja.“
Hættir að borða
Það er í dag, miðvikudag, sem Albert
þarf fyrst að fara á klósettið með að­
stoð starfsmanna borgarinnar. Það
er líka í dag sem hann ætlar að hætta
að borða til að mótmæla þessari
þjónustu. „Ég held að fólk geti ekki
sett sig í mín spor. Það heldur að ég
sé gamall karlskröggur sem má fara
með eins og því sýnist. En ég svara
fyrir mig og verð víti til varnaðar fyrir
þá sem á eftir koma.“
Hann gerir ráð fyrir að það taki
hann svona tvo til þrjá daga að deyja
eftir að hann hættir að borða. Lík­
aminn er orðinn lélegur. „Ég þoli
ekki það sama og venjulegur maður.
Þetta er allt farið að gefa sig. Meira
að segja raddböndin eru orðin léleg.
Ef viljastyrkinn brestur fer ég til Hol­
lands. Ég er ekki hræddur við dauð­
ann,“ segir hann og bætir því við að
ef það sé satt sem sagt er geti hann
fylgst með börnunum að handan.
„Ég tek þá áhættu. Ég veit að það
verður auðveldara fyrir börnin að
takast á við þetta þegar þau vita að
ég fer sáttur.“
Stuðningur sonarins
Albert á stóra fjölskyldu, sex börn
og 23 barnabörn. Hann segist hafa
rætt málið við börnin og að þau
skilji afstöðu hans. Yngsti sonur­
inn, Ögmundur, er hjá pabba sínum
núna. Hann segist ekki vera sáttur
við þessa ákvörðun föður síns, það
sé það enginn. „Við erum leið yfir
því að þetta fari svona. En ég get
ekki sett mig í hans spor og verð að
reyna að styðja hann í því sem hann
vill gera. Kannski verður að fara
róttækar leiðir ef þjónustan er eins
og hann lýsir henni. Ég gerði mér
kannski ekki grein fyrir því af því að
hann hefur alltaf verið mjög virkur
en eftir að ferðirnar voru skertar og
umönnunin líka þá er kannski ekki
Hættir að borða
í mótmælaskyni
n Albert Jensen er áttræður, lamaður og ætlar í hungurverkfall n Mótmælir breytingum á þjónustu
við hann n Kvíðir hverjum degi og vill frekar deyja en að hafa ekkert val n Sonurinn styður hann
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is
„Ég er ekki
hræddur
við dauðann
Vinun reyndi að semja við borgina
Elfa Björk Ellertsdóttir hjá Velferðarsviði
Reykjavíkurborgar segir að þjónustan sem
veitt er sé í samræmi við þær reglur sem
samþykktar eru af borgaryfirvöldum hverju
sinni, starfsmenn starfi í samræmi við
kjarasamninga og reynt sé að ráða eins hæft
fólk og hægt er. „Einkafyrirtæki semja sjálf
við starfsmenn sína um kaup og kjör, þau
eru ekki háð verklagsreglum hins opinbera
og geta því farið óhefðbundnari leiðir. Sá
sem kaupir þjónustu af einkafyrirtæki stýrir
því þess vegna í ríkari mæli hvernig þjónusta
er veitt.“
Hún segir að einstaklingar geti fengið ein-
staklingsbundinn þjónustusamning sem
felst í því að viðkomandi fær til ráðstöf-
unar fjármagn sem reiknað er út frá mati á
þjónustuþörf. Þá ber hann sjálfur ábyrgð á
því að kaupa þjónustu. Varðandi mál Alberts
getur hún ekkert sagt því borgarstarfsmenn
geta ekki tjáð sig um málefni einstaklinga.
Hins vegar hefur almennt verið bætt í
þjónustuna þar sem hann býr og fjármagn í
einstaklingssamninga hefur ekki verið skert.
„Velferðarsvið leitast ávallt við að ná sátt
milli aðila og finna viðunandi lausn varðandi
þjónustu. Langoftast tekst það.“
„Mjög sorglegt“
Gunnhildur Heiða Axelsdóttir er forstöðu-
kona Vinunar. Hún var nýbúin að heyra af
máli Alberts þegar blaðamaður ræddi við
hana. „Mér finnst þetta mjög sorglegt. Ég
trúi ekki öðru en að það verði komið til móts
við þennan gamla mann. Málið er það að
Reykjavíkurborg gerði samning við hann en
upphæðin sem hann fékk var svo lág að hún
dugði ekki til.
Þetta er að gerast víðar, fólk fær of lága
upphæð til að hægt sé að nýta hana í svona
þjónustu. Það fær lágmarksþjónustu frá
sveitarfélaginu en vill geta fengið meiri
þjónustu og stýrt þjónustunni sem það fær
til að bæta lífsgæðin. En á meðan fólk fær
svona lága upphæð verður þjónustan alltaf
skert.“
Gunnhildur Heiða segir að einstaklings-
bundnir þjónustusamningar séu alltaf
reiknaður út frá lægstu launum og ekki sé
tekið mið af umsýslugjöldum eða kostnaði
sem hlýst af þegar starfsmaður veikist og
kalla þurfi annan inn í hans stað eða öðru
slíku. „Þess vegna verða margir að hverfa
frá því að nýta sér þessa þjónustu.“
Spurning um lífsgæði
Hún segir að reynt hafi verið að koma til
móts við Albert. „Stundum þurfa tveir
starfsmenn að sinna honum í smástund.
Við reyndum að fá þjónustu frá borginni
Styður föður sinn Albert Jensen segist ekki
hafa neitt til að lifa fyrir lengur eftir að þjónustan
við hann var skert. Hann ætlar í hungurverkfall og
Ögmundur sonur hans reynir að styðja hann þótt
hann sé ósáttur við þessa ákvörðun. Mynd eyþór árnASon