Málfregnir - 01.11.1991, Síða 30

heimi og tímabært að gera tilraun til að
tengja þessa heima saman. — BJ
Mannanafnaskrá. Hagstofa íslands.
Þjóðskrá. Reykjavík 1991. 52 bls.
[Fjölrit]
Mannanafnalögin nýju, nr. 37/1991,
öðluðust gildi 1. nóvember sl. Sam-
kvæmt þeim hefir Mannanafnanefnd
verið stofnuð og er tekin til starfa. Fyrsta
verk hennar var að semja þessa skrá um
þau eiginnöfn sem heimil teljast sam-
kvæmt lögunum. Um þörfina fyrir slíka
skrá hefir nú verið talað áratugum
saman, og má því segja að hennar hafi
verið beðið með eftirvæntingu. Sam-
kvæmt mannanafnalögunum frá 1925
átti heimspekideild Háskóla íslands að
taka saman skrá yfir ólögmæt manna-
nöfn, en af því varð aldrei, enda hægara
um að tala en í að komast. Verkefni
Mannanafnanefndar er að vísu ekki auð-
velt en þó stórum vitlegra en sá kross
sem lagður var á heimspekideild og hún
fékk aldrei undir risið.
Þau nöfn eru heimil sem íslensk eru
eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli,
segir í formálsorðum nefndarinnar. „Þau
skulu ekki brjóta í bága við íslenskt
málkerfi og mega ekki vera þannig að
þau geti orðið nafnbera til ama“, segir
þar enn fremur. Þetta er boðskapur lag-
anna sem nefndinni ber að túlka. Nefndin
leggur áherslu á að þessi fyrsta útgáfa sé
ekki tæmandi upptalning, enda gert ráð
fyrir því í lögunum að hún verði endur-
skoðuð eftir þörfum og gefin út aftur eigi
sjaldnar en á þriggja ára fresti. Forsjár-
mönnum barna, prestum og forstöðu-
mönnum skráðra trúfélaga er bent á að
snúa sér til Mannanafnanefndar ef fyrir-
hugað nafn er ekki að finna á skránni.
Nefndin úrskurðar þá hvort nafnið skuli
heimilað og tekið á skrána í næstu út-
gáfu.
Mér telst svo til að á þessari fyrstu
mannanafnaskrá séu alls 1743 eiginnöfn,
886 stúlknanöfn og 857 drengjanöfn. Þá
eru t.d. nöfnin Friðrika og Friðrikka
talin vera tilbrigði af einu og sama nafni.
Slíkar tvímyndir eru nokkrar á skránni:
Anika, Annika\ Elenóra, Elinóra; Elfa,
Elva; Adolf, Adólf; Auðun, Auðunn
o.fl. Mismunandi greinimörk má við
hafa til að skilja á milli nafna og nafn-
brigða, en ekki er ljóst í fljótu bragði
hver þau eru hér. Hvers vegna teljast
t.d. Elenóra og Elinóra vera tilbrigði af
sama nafni, en Emelía og Emilía tvö
nöfn?
Það er annars tvennt sem vakti helst
athygli mína við að fletta þessari nafna-
skrá. Annað er það hve rýr nafnaforði
okkar virðist vera. Hitt er það hve mikið
er hlutfallslega um erlend nöfn og and-
kannaleg. Auðvitað vantar ýmislegt á
skrána, en eigi að síður má gera ráð fyrir
að þarna séu þegar komin flestöll nýti-
legustu nöfnin sem ísiendingum eru til-
tæk og lögin leyfa, og þá er úrvalið býsna
lítið eins og ég hefi áður gefið í skyn
(„Kvenmannsnafnið Berglind og beyg-
ing þess“. Málfregnir 3,1 1989, bls. 3).
Fyrir 12 árum kom út í Svíþjóð bók með
sænskum skírnarnöfnum (Förnamns-
boken eftir Sture Allén og Staffan
Wáhlin). Þar er að finna rösklega 10.000
nöfn karla og kvenna, og er þó sleppt
öllum nöfnum sem höfðu færri nafnbera
en 10. Mér er ljóst að þessi samanburður
er ekki alls kostar sanngjarn, m.a. vegna
þess að Svíar eru 34 sinnum tleiri en við.
Þó megum við vel hugsa til þess að auðga
nafnaforða okkar að góðum íslenskum
nöfnum. En þegar öllu er á botninn
hvolft er e.t.v. enn ineiri ástæða til að
hvetja til betri nýtingar á þeim góðu
nöfnum sem við eigum. Hún er fjarri því
að vera nógu góð. Það er t.d. eftirtektar-
vert að enginn maður skuli vera á
þjóðskrá með því ágæta nafni Hrólfur
Sveinssotú — BJ
30