Málfregnir - 01.12.2004, Page 42

Hún er þessi: Háskóli íslands er íslensk vís-
inda- og menntastofnun og hluti af hinu al-
þjóðlega fræðasamfélagi. Málstefna Háskól-
ans tekur mið af þessu tvíþætta hlutverki
hans. Málstefnan hefur að leiðarljósi að tal-
mál og ritmál Háskólans er íslenska, jafnt í
kennslu, rannsóknum sem stjórnsýslu. Þetta
felur m.a. í sér að kennsla og próf til fyrstu
háskólagráðu fer að mestu fram á íslensku.
Víkja má frá þessari meginreglu ef sérstök
ástæða er til, svo sem við kennslu í erlendum
málum, ef kennari er erlendur eða kennsla er
einnig ætluð útlendingum. Rannsóknum og
framhaldsnámi fylgja erlend samskipti og
fleiri mál en íslenska eru notuð í því starfi,
einkum enska. Meginkennslumál í fram-
haldsnámi er þó íslenska, eftir því sem við
verður komið. Háskólinn vill stuðla að því
að gera kennurum, sérfræðingum og nem-
endum kleift að tala og skrifa um öll vísindi
á íslensku og gera þau jafnfranrt aðgengileg
almenningi eins og kostur er. Málnotkun í
Háskóla Islands skal vera til fyrirmyndar.
Ég tel það mikla framför að Háskólinn
hafi stigið þetta skref því að ég veit að það
var ekki auðvelt. En ekki er nóg að hafa fal-
leg orð á blaði, einhver verður að sjá til þess
að stefnunni sé framfylgt, annars eru orðin
vitagagnslaus.
Stefnunni fylgja orð um framkvæmd og
útfærslu. Erlendir starfsmenn Háskólans eru
t.d. hvattir til að sækja námskeið í íslensku
og Háskólinn hvetur starfsmenn sína til að
sinna málrækt, t.d. með því að rita um fræði
sín á íslensku og taka saman orðasöfn. En
Island er aðili að Bologna-samþykktinni
og Háskóli Íslands á að taka við erlendum
skiptistúdentum sem til hans leita í skamman
tíma. Samkvæmt stefnunni mun Háskólinn
leitast við að tryggja erlendum skiptistúd-
entum nægilegt framboð af sérhæfðum nám-
skeiðum á ensku. í lýsingunni á framkvæmd
og útfærslu kemur fram að deildir Háskólans
geta boðið upp á heilar námsleiðir í fram-
haldsnámi eða einstök námskeið á erlendum
málum, eftir því sem aðstæður leyfa. Hvergi
kemur fram hvernig sinna á þeim íslensku
stúdentum sem gert er að skyldu að sækja
námskeið á ensku. Eiga þeir að fá tilsögn í
ensku eins og erlendir stúdentar fá tilsögn í
íslensku?
Að lokum er í framkvæmdaráætluninni
tekið fram að Háskólinn muni leitast við að
bjóða stúdentum og starfsmönnum rithjálp í
því skyni að stuðla að betri málnotkun. Þetta
er mjög til fyrirmyndar en nú er að íylgja
því eftir. Rektor ber ábyrgð á málstefnunni
en deildir hafa umsjón með framkvæmd
hennar. Ég tel að rektor hafi stigið stórt skref
til verndar íslenskri tungu innan Háskóla
Islands og vonast til að rektorar annarra
íslenskra háskóla fylgi honum eftir.
En ekki er nóg að Háskóli íslands hafi
málstefnu. Landið allt þarf að eiga sína
málstefhu sem vemdar tunguna á dögum
hnattvæðingar og vaxandi erlendra áhrifa
og feta þannig í fótspor nágranna okkar á
Norðurlöndum. Danir, Finnar og Svíar hafa
látið vinna að málstefnu fyrir sín lönd og
Norðmenn eru einnig byrjaðir að huga að
því hvað gera þurfi hjá þeim. A síðasta þingi
kom fram tillaga til þingsályktunar um að
athuga réttarstöðu íslensku sem þjóðtungu
Islendinga og opinbers máls á Islandi. Lagt
var til að skipuð yrði nefnd sem skilaði áliti
um stöðu íslenskrar tungu í löggjöfinni og
gerði tillögur til úrbóta ef þörf þætti á. Eftir
því sem ég hef fregnað var þingsályktuninni
vísað til ríkisstjórnarinnar til frekari skoðun-
ar. Vonandi sofhar málið ekki því að mik-
ilvægt er að staða íslensku verði ljós og að
þjóðin viti hvað hún vill þegar tungumálið
er annars vegar. Það nægir ekki lengur að
segja: „Islenska er okkar mál.“ Ymsar blikur
eru á lofti og við verðum að horfast í augu
við það að lítið málsamfélag eins og okkar á
erfitt uppdráttar þegar sótt er að úr öllum átt-
um - ef það hefur ekki staf að styðjast við.
42