Bændablaðið - 06.03.2014, Side 12

12 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. mars 2014
Fréttir
Um nám í mjólkurfræði:
Verklegi þátturinn fer fram hérlendis
– Óskandi væri að fleira kvenfólk sækti í þessa faggrein
Nám í mjólkurfræði er ávísun
á fjölbreytt framtíðarstarf við
krefjandi verkefni. Um er að ræða
þriggja ára iðnnám sem bæði er
verklegt og bóklegt. Verklegi
þátturinn fer fram hérlendis en sá
bóklegi við Kold College í Odense
í Danmörku. Nám og starf sem
mjólkurfræðingur hentar jafnt
konum sem körlum. Óskandi
væri að fleiri konur sæktu í þessa
faggrein, þar sem karlar eru í
miklum meirihluta.
Strax að loknu grunnskólaprófi
getur unglingur farið á námssamning
í mjólkurfræði en algengara er að
nemarnir hafi unnið við almenn störf
í mjólkursamlagi í einhvern tíma
áður en þeir hefja námið.
Þriggja ára iðnnám
Mjólkurfræði er þriggja ára
iðnnám. Fyrir milligöngu
Fræðslunefndar mjólkuriðnaðarins
er gerður námssamningur við danskt
mjólkursamlag og fyrsti verklegi hlut
námsins unninn í Danmörku. Þetta
er gert til þess að neminn kynnist
dönsku samfélagi og nái tökum á
málinu, en kennsla í skólanum fer öll
fram á dönsku. Bóklega námið sækir
neminn eins og áður segir til Kold
College í Odense í Danmörku. Á því
þriggja ára tímabili sem námið tekur
fer neminn í alls fimm námsferðir til
skólans og situr á skólabekk í 4 til
14 vikur í senn, eða í alls 50 vikur.
Þess á milli er um verklegt nám að
ræða hjá mjólkursamlagi og er það
tekið hjá mjólkursamlagi hér á landi.
Undirbúningsnámskeið
Fyrsti hluti námsins er
undirbúningsnámskeið, sem varir
í 10 vikur. Þar kynnast nemarnir
vinnureglum og þeim starfsháttum
sem viðhafðir eru í samlögum, auk
þeirra kennslugreina sem farið
verður nánar í á næstu námskeiðum.
Þær eru t.d. stærðfræði, efnafræði,
eðlisfræði, tungumál og
samfélagsfræði auk greina sem lúta
að framleiðslu mjólkurvara, svo sem
sýrðum vörum, smjöri, osti, ís og
mjólkurdufti, auk mjólkurpökkunar,
stjórnunar véla og um hreinlæti og
umgengni á vinnustað.
Bóklegt nám í Kold College
í Odense
Bóklega námið fer fram í
gamalgrónum skóla, Kold College í
Odense. Þar eru um 1.000 nemendur
og kenndar ýmsar greinar auk
mjólkurfræðinnar t.d. varðandi
jarðrækt og garðyrkju, framleiðslu
matvæla, og framreiðslu. Þar
nema matsveinar, þjónar og
smurbrauðsdömur, garðahönnuðir,
blómaræktendur og bakarar, svo
dæmi séu nefnd.
Skólinn er afar vel tækjum búinn
til kennslu, með öll algengustu tæki
sem notuð eru í mjólkursamlögum.
Meðal verkefna mjólkurfræðinga
er að meðhöndla mjólkina eftir
því í hvaða vöru hún á að fara,
hún er aðskilin, gerilsneydd og
fitusprengd. Mjólkurfræðingar
vinna síðan við að framleiða vöru
eins og ost, smjör, jógúrt, súrmjólk
og skyr, svo dæmi séu tekin. Þeir
taka þátt í framleiðslustýringu,
sinna gæðaeftirliti og eftirliti
með öllu framleiðsluferlinu.
Mjólkurfræðingar eru eftirsóttir
starfsmenn utan mjólkurvinnslunnar,
gjarnan þar sem mikils hreinlætis og
agaðra og skipulagðra vinnubragða
er krafist. Nefna má lyfjaframleiðslu,
ölgerð og eftirlits- og rannsóknastörf
af ýmsu tagi sem dæmi.
Nánari upplýsingar um
námið gefur Friðjón G. Jónsson
(fridjon@ms.is) hjá Fræðslunefnd
mjólkuriðnaðarins og einnig er
hægt að nálgast upplýsingar hjá
Mjólkurfræðingafélagi Íslands.

Friðjón G. Jónsson.
Íslenskir bændur eru fjölbreytt
flóra dugmikilla sjálfstætt
starfandi einstaklinga. Hver og
einn hefur valið sína leið til að
lifa og starfa en þó má ætla að
flestir bændur búi og starfi á
sama stað. Það er að segja að
þeir sem hafa landbúnað sem
aðalstarf eigi heima á bújörðinni
þó þeir séu ef til vill einnig í
öðrum störfum utan bús.
Fjölmargar útfærslur eru til af
samþættingu landbúnaðarstarfa
við önnur störf, einstaklingar
standa einir fyrir búi og starfa
ýmist einir eða með starfsfólki
og tengt og ótengt fólk gengur
til verka á sama búi. Í sumum
tilfellum búa hjón eða par saman
á jörð og starfa bæði eingöngu við
búið nú eða bæði starfa að hluta
utan bús. Í öðrum tilvikum starfar
annar aðilinn við búið en hinn er
einnig í öðru starfi, hlutastarfi eða
fullri vinnu við annað.
Sá einstaklingur á þá heimili
sitt á vinnustað maka síns sem er
í raun nokkuð sérstök staða.
Það felast bæði dásamlegt
tækifæri og ógnanir í því að búa og
starfa á sama stað. Það er nærtækt
að skjótast í vinnuna og næsta víst
að verkefnin eru næg. Vinnutíminn
og vinnudagar eru ekki rammaðir
inn með vinnutímaskilgreiningu
eða stimpilklukku og vinnan flýtur
því auðveldlega yfir lífið. Það
getur verið gaman þegar unnið er
sjálfstætt, verkin eru skemmtileg
og árangurinn gefandi. Svo er
líka skemmtilegt og frjálst að
geta sleppt vinnunni tíma og
tíma til dæmis á miðjum virkum
vetrardegi og bara slakað á með
bók.
Sjálfstætt starf, búseta á
vinnustað, sýnilegur árangur,
frelsi og sveigjanleiki, allt eins
og draumur í dós. Já, það er sko
alveg rétt!
En þar með er ekki í öllum
tilfellum öll sagan sögð. Þeir
sem eru hluti af fjölskyldu, eiga
maka og ef til vill líka börn, þurfa
að huga að því af alvöru hvernig
þeim gengur að samþætt og skilja
á milli starfs og fjölskyldulífs. Já,
einmitt bæði samþætta og skilja á
milli. Það er sannarlega gefandi
og skemmtilegt að fjölskyldan sé
saman að fást við verk á búinu
og þannig sé fjölskyldulífið og
starf bóndans samþætt. En það
er líka alveg nauðsynlegt að látta
ekki vinnu þess einstaklings sem
er bóndi lita allt fjölskyldulífið
og heimilislífið, það þarf líka að
skilja á milli.
Þetta er sérstaklega áríðandi
þar sem annar aðilinn starfar utan
bús. Þá þarf hann að mæta þar
til vinnu og ef um fullt starf er
að ræða hefur hann klárað sinn
vinnutíma þegar hann heim
kemur. Þá eru verkunum á búinu
ef til vill ekki lokið og stundum
liggur í loftinu krafa um að mæta
þar til vinnu, eftir fullan vinnudag
við annað, nú eða hún er bara skýr
og ljós sérstaklega á ákveðnum
álagstímum. Ef til vill ríkir um
þetta fyrirkomulag góð sátt en það
er ekki gefið. Athugum líka vel að
þó góð sátt hafi verið einu sinni
er ekki hægt að ætlast til að svo
verði um aldur og ævi, bæði fólk
og aðstæður breytast.
Veltu því fyrir þér í fullri alvöru
núna í vikunni hvort þú þurfi að
endurmeta og skilja á milli eða
samþætta starfið þitt sem bóndi
og fjölskyldulífið á nýjan hátt?
Tækifærið er núna. Ekki stinga
höfðinu í sandinn, skella þér í
vinnugallann og fara út að moka
skít. Ekki nota gömlu tuggurnar
til að loka á makann þegar
hann óskar eftir sameiginlegum
frístundum, þú ert íslenskur bóndi,
alvöru garpur, þú getur breytt ef
þú vilt! Skoðaðu málið heiðarlega
og markvisst því að rannsóknir
sýna að það hefur veruleg áhrif á
heilsu, hamingju og velferð fólks
að ná sátt um samspilið á milli
vinnu og fjölskyldulífs. Gerðu
það af virðingu við sjálfan þig
og þá sem þú elskar mest. Gerðu
samning við þig og þína um
samþættinguna og skilin á milli
heimilis og bús. Um hluti eins og
sameiginlegan frítíma um helgar,
um heilar fríhelgar og um lengri
frí yfir árið talin í dögum eða
vikum. Það er engin ein uppskrift
rétt en ekki bara láta tíman líða
og samskiptin við mikilvægast
fólkið í lífi þínu reka á reiðanum!
Það er yndislegt að vera saman
við störf á búinu, sjá flekkinn
breytast í ótal rúllur, dást að
ásetningsgimbrunum og sægráu
kvígunni sem loksins kom. En
það er líka gaman að vera saman
við eitthvað allt annað og skapa
öðruvísi minningar.
Við þurfum að virða okkur
sjálf, okkar eigin lífsstíl, heilsu
og hamingju. Njóta þess að vera
bændur og líka að njóta þess að
vera maki og foreldri og það þarf
að rækta ástarlífið eins og tún,
bera á, hlúa að, girða fyrir vanda
og vera vakandi.
Rannsóknir sýna að ef við
ræktum og hlúum að okkar
nánustu samböndum bætir það
okkar eigin geðheilsu og þeirra
sem í hlut eiga. Samskipti og
sambönd skipta því verulegu máli
fyrir lífsgæði. Gefðu þér tíma til að
hlúa að þér og þeim sem þú elskar
mest. Þeim sem sitja til borðs með
þér á aðfangadagskvöld, ekki láta
þá bíða, það kemur ekki betri tími
seinna, farðu úr vinnugallanum og
elskaðu í verki núna!
Heimildir:
S. Lyubomirsky, J. W.
Santrock, http://www.apa.org/
monitor/jan08
Listin að lifa – geðheilsa
Kristín Linda Jónsdóttir sálfræðingur
Fjölskyldulíf
Hermann Jóhannsson mjólkurfræðingur og Otti Freyr Steinsson nemi.
Jón Stefán Friðjónsson mjólkurfræðingur við störf.
Vinna á dönsku mjólkursamlagi Verknám 12 vikur
Skóli Grunnnám 10 vikur
Vinna í mjólkursamlagi Verknám
Skóli Fagnám 1 11 vikur
Vinna í mjólkursamlagi Verknám
Skóli Fagnám 2 11 vikur
Vinna í mjólkursamlagi Verknám
Skóli Fagnám 3 14 vikur
Vinna í mjólkursamlagi Verknám
Skóli Sveinspróf 4 vikur
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300
Hafa áhrif um land allt!