Skírnir - 01.01.1978, Blaðsíða 200

198
VÉSTEINN ÓLASON
SKÍRNIR
epískur kveðskapur af þessari gerð sé yfirleitt án þeirra annars
staðar, og tilhneiging til að hafa jafnmörg atkvæði í hverju
vísuorði.
í þessum kafla um munnlega geymd eru óneitanlega ýmsar
vangaveltur, sem ekki er hægt að sjá að eigi sér mikla stoð i
heimildum, td. hugmyndir um að hér norðurfrá hafi verið til
löng frásögukvæði í líkingu við Bjólfskviðu. Hildibrandskviða
og Finnsborgarbrotið enska styðja tvímælalaust þá ályktun að
hið knappa form eddukvæðanna sé gamalt einkenni á germönsk-
um kveðskap. Á hinn bóginn er í kaflanum eðlileg gagnrýni
á ýmsar kenningar, sem orðnar eru fastar í sessi, svo sem hug-
myndina um að harmatölur í eintalsformi með lýrískum blæ
séu sérstaklega ungur kveðskapur. PMS bendir sem eðlilegt er
á hliðstæður í fornenskum kveðskap. Rannsóknir á hetjukvæð-
um margra þjóða hafa reyndar leitt í Ijós að í tengslum við
þau hafa oft varðveist lofkvæði og harmatölur eftir látna með
lýrískum blæ og gæti sá kveðskapur jafnvel verið eldri en hetju-
kvæði með frásögn.30
Þáttur PMS um bundið mál í munnlegri geymd er í heild
fullur af hugmyndum og gagnrýni á margt sem flestir trúa í
dag án þess að hyggja að því hve það stendur á ótraustum
grunni. Sjálfsagt fá ekki allar hugmyndir hans staðist athugun
en þær benda oft á ný verkefni og nýjar leiðir.
PMS leggur verulega áherslu á ættfræði og lög í umfjöllun
sinni um munnlega geymd. Hvort tveggja er efni sem hefur
verið samfélagslega mikilvægt. Þegar kemur að óbundnu máli
gerir hann grein fyrir sagnfestukenningu og bókfestukenningu
og telur greinarmuninn úreltan. Hann telur sjálfsagt að gera
ráð fyrir rithöfundi sem jafnframt var sagnamaður. Þetta er í
rauninni sama niðurstaða og hjá Lönnroth. Hann leggur hins
vegar meiri áherslu á hið veraldlega og alþýðlega umhverfi
sagnaskemmtunarinnar:
Baggiunden kan s0ges i det sociale fællesskab pá det islandske gárdbrug.. .
hvor fortællingen má være blevet dyrket aften efter aften gennem árhundred-
erne. Her opstod ikke særmilj0er som i klostre og bispesæder eller ved Hákon
Hákonarsons hird i det 13. árh. Den islandske sagatradition blev aldrig