Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Blaðsíða 233

burðarlyndi, umhyggju og lýðræðisleg sjónarmið. Enda hafa gagnrýniraddir á
þennan gildagrunn sjáldan komið frá innflytjendum sjálfum og fátítt mun að
fulltrúar hinna ólíku kirkjudeilda sem haslað hafa sér völl í íslensku samfélagi
beini spjótum sínum að skólanum af þessu tilefni.
Kannanir á trúarlegum forsendum og viðhorfúm almennings
Arið 1986 gerði höfundur þessarar greinar og Björn Björnsson prófessor í
siðfræði við Guðfræðideild Háskóla Islands viðamikla könnun á hinum ýmsu
birtingarformum trúarlífs íslendinga. Þar var sjónum beint að trúaratferli og
trúarreynslu, viðhorfum til trúarkenninga svo og til starfshátta kirkjunnar.
Við reyndum að fá upplýsingar um mat fólks á gildi kristinnar trúar fyrir ein-
staklinginn, menninguna og samfélagið í heild. Þess vegna spurðum við t.d.
um það hvort fólk vildi trúarlegt efni í fjölmiðlum og einnig var spurt um
gildi kristinnar trúar í uppeldi barna á heimilum, dagvistunarstofnunum og
í skólum. Átján árum seinna var gerð sambærileg könnun á trúarlífi íslend-
inga sem höfundur þessarar ritgerðar átti aðild að ásamt biskupsstofu og IMG
Gallup á fslandi.'1’ Á þeim árum sem liðin voru frá íyrri könnun hafði ým-
islegt breyst varðandi stöðu kirkjunnar og kristinnar trúar í samfélaginu og
nýjar spurningar vaknað sem áhugi var á að fá svör við.
Spurningalistar í könnunum af þessu tagi mega ekki vera of langir því þá
er hætta á að fólk láti hjá líða að svara þeim. Það var því ekki talið vænlegt að
endurtaka nákvæmlega fyrri spurningar heldur opna á ný sjónarmið sem hafa
komið á dagskrá eftir að fyrri könnunin var gerð. Á þessum tíma var orðið
ljóst að áhugi fólks á að svara spurningakönnunum hafði minnkað og ekki var
hægt að vænta sama svarshlutfalls og í fyrri könnun sem var póstlistakönnun
sem gaf svörun upp á 71% af upphaflegu úrtaki sem var 1000 manns í þjóð-
skrá á aldrinum 18-75 ára. Augljóst var þó að mjög áhugavert væri að bera
vissar niðurstöður nýrrar könnunar saman við niðurstöður könnunarinnar frá
1986 og því var spurt um nokkur sömu atriði á sama hátt eða svipaðan og í
fyrri könnun. í nokkrum tilfellum er hægt að bera saman niðurstöðurnar það
nákvæmlega að hægt er að fullyrða um breytingar á trúarlífi og viðhorfum
15 Bjöm Björnsson og Pétur Pétursson 1990.
231