Morgunblaðið - 12.03.2016, Qupperneq 33

UMRÆÐAN 33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MARS 2016
Reykjavíkurskákmótið erskemmtilega samsettmót. Eftir að það fluttistí hin glæsilegu salar-
kynni í Hörpu hefur fjöldi kepp-
enda komist upp fyrir 200 manns.
Stór hluti er skákáhugamenn sem
hafa kannski ekki annan metnað
en þann að finna nýjan keppnis-
stað og tefla í sama móti og sum
stóru nöfnin í skákinni; fjórir
sigurstranglegustu skákmennirnir
eru með yfir 2.700 elo-stig. Sumir
koma ár eftir ár, eins og t.d. Hol-
lendingurinn geðþekki Eric Win-
ter. Og aftur er mætt til leiks
skákdrottningin Tania Sadchev,
ein sterkasta skákkona Indverja
um árabil og eftirsóttur skákskýr-
andi, eins og kom berlega í ljós
þegar Anand mætti Magnúsi Carl-
sen í heimsmeistaraeinvíginu í Ma-
dras á Indlandi haustið 2013. Sum
nöfn klingja kunnuglega í eyrum.
Þarna situr Robert Fischer að
tafli, allnokkrir bræður: Björn og
Bragi, Bárður Örn og Björn Hólm,
Aron Thor Mai og Alexander Oli-
ver Mai, Óskar Víkingur og Stefán
Orri og systkinin Nansý og Jos-
hua.
Og feðgar fyrirfinnast einnig í
skákinni. Henrik, pabbi heims-
meistarans, er aftur mættur til
leiks. Það er auðvitað ljóst að
strákurinn Magnús er föðurbetr-
ungur á þessu sviði en Henrik hef-
ur gaman af því að tefla og gerir
það stundum skínandi vel; hann
kveðst taka þátt í einu móti á ári
og Reykjavíkurskákmótið hefur
orðið fyrir valinu undanfarin ár.
Meira jafnræði er með feðgunum,
Jóhanni Ingvarssyni og Erni Leó
Jóhannssyni. Örn Leó sem er lið-
lega tvítugur gerði sér lítið fyrir
og lagði að velli ítalskan stór-
meistara með tæplega 2600 elo-
stig:
Reykjavíkurskákmótið 2016; 2.
umferð:
Danyyil Dvirnyy- Örn Leó Jó-
hannsson
Frönsk vörn
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Rc3 dxe4 4.
Rxe4 Rd7 5. Rf3 Rgf6 6. Rxf6 Rxf6
7. Bc4
Einnig er gott að að setja þenn-
an biskup á d3 – sjá aths. við 10.
leik hvíts.
7. … Be7 8. De2 O-O 9. Bg5 b6
Stæði biskupinn á d3 væri þetta
ekki hægt vegna 10. Bxf6 Bxf6 11.
De4 sem hótar máti og hrók á a8.
10. O-O-O Bb7 11. Kb1 a6 12.
Hhg1 b5 13. Bd3 Rd5 14. Bd2 Rb4
15. Bxb4 Bxb4 16. Re5 De7 17. g4
Bd6 18. g5 Bxe5 19. dxe5 Hfd8 20.
Hg4 c5 21. Hdg1 g6!
Þó að svörtu peðin séu nú kirfi-
lega skorðuð á hvítum reitum er
ekki nokkur leið fyrir hvítan að
opna línur á kóngsvæng og svartur
ræður yfir d-línunni.
22. c3 Hd7 23. Bc2 Had8 24. h4 c4
25. h5 Dc5 26. Hf4 Hd2 27. De1 b4
28. cxb4 Dxb4 29. a3 Db5 30. Hg3
Hyggst skorða c-peðið en Örn
Leó lætur sér það í léttu rúmi
liggja.
30. … c3!? 31. Hxc3?
Mistök. Hann varð að leika 31.
Hb4! og 31. … He2 má þá svara
með 32. Dxc3.
32. Dc1 Dxe5 33. He3 Hxe3 34.
fxe3 Dxg5 35. Df1 Hd7 36. Ba4
Hc7 37. Bb3
Reyna mátti 37. Be8 en svartur á
gott svar, 37. … gxh5!
37. … Dxh5 38. e4 De5!
Nú er eftirleikurinn auðveldur.
39. Bc2 Kg7 40. a4 f5 41. exf5
exf5 42. Hb4 He7 43. Ka2 Bd5 44.
Bb3 De1 45. Df4 Bxb3 46. Hxb3
De4 47. Db8 Dxa4 48. Ha3 Dc4 49.
Hb3 a5 50. Dd8 Hb7
- og hvítur gafst upp.
Eftir fjórðu umferð sem fram fór
á fimmtudaginn voru Indverjinn
Gupta og Englendingurinn Gawain
Jones efstir með fullt hús. Hjörvar
Steinn Grétarsson, sem tók ½ vinn-
ings yfirsetu í 4. umferð, og Stefán
Kristjánsson voru í 3.-19. sæti með 3
½ vinning en jafnir þeim voru menn
á borð við Shakriyar Mamedyarov,
Ivan Cheparinov, Richard Rapport,
Sergei Movsesian og Simen Agde-
stein.
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Bræður, feðgar og Robert Fischer að tafli í Hörpu
Að undanförnu hafa
birst nokkur viðtöl
við Birgi Jakobsson
landlækni þar sem
hann fullyrðir að síð-
astliðna áratugi hafi
Ísland verið á rangri
braut í heilbrigðis-
málum. Aðalvanda-
málið hér á landi sé
að sérfræðilæknar
geti unnið í hluta-
starfi á Landspítal-
anum og jafnframt stundað sjúk-
linga á stofum utan spítalans.
Þetta samrýmist ekki því að reka
háskólaspítala þar eð sérfræði-
læknar séu ekki alltaf til staðar
þar. Nauðsynlegt sé að breyta
stefnunni til að taka í ríkara mæli
mið af þörfum Landspítalans með
því að banna hlutastörf lækna á
LSH.
Það er rétt að starfsemi sér-
fræðilækna utan sjúkrahúsa hefur
um langt árabil verið mikilvægur
þáttur í heilbrigðiskerfinu á Ís-
landi. Um þriðjungur allra lækn-
isviðtala og mikill fjöldi aðgerða
hefur verið unninn á grundvelli
samningsins milli sérfræðilækna
og Sjúkratrygginga eða um
500.000 læknisheimsóknir á ári.
Frjálst aðgengi hefur verið að sér-
fræðilæknum á Íslandi en víða er-
lendis eru fyrir hendi aðgangs-
hindranir í formi tilvísana með
skilyrtri kostnaðarþátttöku hins
opinbera. Ekki hefur veitt af því
að hafa óhindrað aðgengi að sér-
fræðilæknum meðan biðtími í
heilsugæslu er oft talinn í vikum
og greiðasta leið inn á Landspít-
alann er í gegnum bráðamóttök-
una. Kostnaður við þjónustu sér-
fræðilækna hefur aðeins verið um
5% af heildarkostnaði í íslenska
heilbrigðiskerfinu. Margar fjár-
hagsúttektir hafa sýnt að heildar-
kostnaður við hverja læknis-
heimsókn hjá sérfræðilæknum er
mjög svipaður og kostnaður við
komu til heilsugæslulækna og um-
talsvert lægri en sérfræðiþjónusta
á göngudeildum Landspítalans.
Hagkvæmnirök fyrir breytingu á
þessu fyrirkomulagi hefur því
skort hér á landi.
Frá árinu 2005 hefur evrópskt
fyrirtæki að nafni Health Cons-
umer Powerhouse birt árlegan
samanburð á heilbrigðiskerfum
Evrópulanda, sem byggist á 48
gæðaþáttum. Þessir mælikvarðar
snúa ekki aðeins að hagfræðilega
þættinum í rekstri
heilbrigðiskerfanna
heldur ekki síður að
því hvernig þau þjóna
neytendum eða sjúk-
lingum. Það vill
stundum gleymast að
heilbrigðiskerfin eru
fyrir þegnana. Á
þessum fjölþætta
skala hefur íslenska
heilbrigðiskerfið yf-
irleitt verið mjög of-
arlega meðal Evrópu-
landa. Árið 2012 var
Íslandi í 3. sæti á eftir Danmörku
og Hollandi. Árið 2014 var Ísland í
7. sæti, rétt fyrir ofan Svíþjóð,
Þýskaland, Bretland og Frakk-
land. Þessi staða Íslands má heita
nokkuð góð þegar litið er til þess
að á árunum 2009-2013 átti sér
stað mikill niðurskurður á fram-
lögum hins opinbera til heilbrigð-
ismála. Margvíslegur vandi steðjar
nú að íslenska heilbrigðiskerfinu
og eru hlutastörf lækna á LSH
langt frá því að vera með þeim al-
varlegri.
Nú er það þannig að margir
læknar á LSH kjósa að vinna í
hlutastarfi af ýmsum ástæðum og
ekki einungis vegna vinnu á eigin
stofum. Vill landlæknir banna það
líka eða á þetta aðeins að gilda
fyrir lækna sem eru með stofu
auk starfa á LSH? Ætti slíkt bann
einnig að gilda fyrir aðrar starfs-
stéttir, svo sem hjúkrunarfræð-
inga? Það er hætt við því að erfitt
yrði að manna LSH með slíkar
þvinganir í farteskinu. Eitt
stærsta vandamál í heilbrigðis-
kerfinu í dag er skortur á nýliðun
meðal lækna. Ungt, vel menntað
fólk hefur ekki skilað sér heim til
Íslands með nýja þekkingu og
starfskrafta sem alltaf hafa verið
mjög mikilvægir fyrir heilbrigð-
isþjónustuna hér á landi. Ætla má
að ef hugmyndir landlæknis næðu
fram að ganga mundi færri lækn-
um finnast eftirsóknarvert að
flytja til landsins og taka upp
störf hér.
Frá sjónarmiði LSH er alls ekki
víst að það borgi sig að hafa alla
lækna í fullu starfi. Því mundi
fylgja verulegur aukakostnaður
vegna hærri launa sem gæti verið
á bilinu 25-40% fyrir hvern lækni.
Ekki er líklegt að í smærri sér-
greinum væru nægileg verkefni
fyrir fleiri sérfræðilækna á fullum
launum sem nú standa undir vökt-
um í sinni sérgrein en eru í hluta-
starfi og sinna auk þess sjúkling-
um á stofum sínum utan spítalans
með mikilli hagkvæmni. Þá er
ótalinn mikill stofnkostnaður
vegna húsnæðis fyrir göngudeild-
ir, sem er alls ófullnægjandi í dag.
Í fyrrgreindum viðtölum við
landlækni var svo að skilja að nú
væri tækifærið fyrir Ísland að
hverfa frá þeirri óheillabraut sem
áður er lýst og koma allri sér-
fræðiþjónustu við sjúklinga inn á
göngudeildir Landspítalans í
tengslum við uppbyggingu nýs
spítala. Ég vil leyfa mér að full-
yrða að ef sú leið yrði farin mundi
kostnaður aukast verulega og að-
gengi sjúklinga að sérfræðilækn-
um minnka. Ef koma ætti í veg
fyrir það þyrfti að gera róttækar
breytingar á því hvernig stór rík-
isfyrirtæki eins og Landspítalinn
virka. Vel getur verið að menn
treysti sér í þann slag en fyrir
mér væri það svipað og að breyta
þyngdarlögmálinu. Vonir standa
til þess að nú sé framundan upp-
bygging í íslenska heilbrigðis-
kerfinu. Mikilvægt er við þá vinnu
að forðast gamlar klisjur sem
kalla mætti pólitískan rétttrúnað
því margt er vel gert hjá okkur
eins og kemur fram í skýrslum
HCP á undanförnum árum og ekki
síst starfsemi sérfræðilækna.
Er Ísland á rangri
leið í heilbrigðismálum?
Eftir Stein Jónsson » Vonir standa til þess
að nú sé framundan
uppbygging í íslenska
heilbrigðiskerfinu.
Mikilvægt er við þá
vinnu að forðast gamlar
klisjur …
Steinn Jónsson
Höfundur er læknir.
Þjónustuauglýsingar
Fáðu tilboð hjá söluráðgjafa í síma 569 1100 eða á augl@mbl.is