Víkurfréttir - 05.06.2003, Blaðsíða 13

Raunar er fátækt aðal ástæðan
fyrir því að Alþjóðabankinn
hefiir enn afskipti af málefnum
Lettlands.
Lettar vilja í Evrópusambandið
Stjómmálaástandið hefur verið
írekar óstöðugt þann rúmlega
áratug sem liðinn er frá því að
landið hlaut sjálfstæði og með-
allíftími ríkisstjóma er innan
við ár. Þetta em yfirleitt sam-
steypustjómir 3 eða 4 flokka.
Þessi pólitíski óstöðugleiki hef-
ur ekki eins slæmar afleiðingar
og ætla mætti, því ríkistjómim-
ar, sem setið hafa til þessa, hafa
allar verið sammála um að
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu. Aðlögun að Evrópu-
sambandinu gerir miklar kröfur
til stjómvalda og heldur öllu í
fostum skorðum. Munurinn á
ríkisstjómunum er fyrst og
fremst sá, að sumar þeirra hafa
farið hraðar í umbótum en aðr-
ar, en það er hins vegar alveg
ljóst að þær stefna sömu leið,
þ.e. að gera Lettland að Evr-
ópusambandslandi.
IVliklar framfarir á meðal
Eystrasaltsríkjanna
Hvernig er ástandið í ná-
grannaríkjunum, Eistlandi
og Litháen og hvernig gengur
aðlögunin að ESB?
Ég hef ferðast míkið um öll
Eystrasaltsríkin og sem betur
fer sér maður miklar framfarir
á hverju ári. Eistland, sem er
minnsta landið, hefur náð best-
um árangri og hefur hæstar
tekjur á mann. Lettland og Lit-
háen em á svipuðu róli. Það er
hins vegar sláandi hversu mik-
ill munur er á dreifbýli og þétt-
býli. Ég hef séð mikla fátækt í
dreifbýli, sérstaklega í hémð-
um í austur hluta landanna, þ.e.
við landamæri Rússlands.
Það einkennir líka þessi lönd
að einkageirinn er stöðugt að
læra og taka sig á og þjónusta
fer batnandi ár ffá ári. Aftur á
móti ganga umbætur hægar hjá
opinbera geiranum og Alþjóða-
bankinn hefur á undanfomum
áratug gert sitt til að flýta þess-
um umbótum og á síðustu
ámm í nánu samstarfi við Evr-
ópusambandið. Það er samt
sem áður ekki annað en hægt
að dást að því hversu langt
þessi lönd em komin í aðlögun
að Evrópusambandinu, en þau
verða væntanlega öll aðildar-
ríki í maí 2004. Hafa verður í
huga að ekki em nema rúmlega
tíu ár ffá því að þessi lönd vom
bara sýslur í gömlu Sovétrikj-
unum.
Blóði drifin saga
Finnst þér rétt af þessum
löndum að sækja uni aðild að
Evrópusambandinu?
Ef þú skoðar sögu Lettlands í
gegnum aldimar og reyndar
allra Eystrasaltsrikjanna þá er
hún blóði drifin. I gegnum ald-
irnar hefur verið ráðist á þessi
lönd úr norðri, suðri, austri og
vestri og þessar þjóðir hafa oft
verið kúgaðar og fólk drepið í
stómm stíl. Mér finnst ekki
skritið að þessar þjóðir sækist
eftir því öryggi og von um
meiri velsæld, sem Evrópusam-
bandsaðild veitir. Mín tilfinn-
ing er, að þegar Eystrasaltsrikin
og reyndar öll mið- og austur
Evrópulönd sóttu um aðild að
Evrópusambandinu þá hafi
stjómvöld ekki alltaf vitað mik-
ið hvað það þýddi, eða hvers
það krefðist af þeim. Fyrst og
ffemst var það þráin um öryggi
og velmegun í ffamtíðinni sem
réði ákvörðun þeirra.
Ferðast um sveitir Lettlands um
helgar og gistir á bændaheimilum
Hvernig hefur þér líkað að
búa í Lettlandi?
Mér hefur liðið vel þar og hef
mjög góða samstarfsmenn á
skrifstofu Alþjóðabankans sem
flestir em Lettar. Þetta er eins
og góð og samhent fjölskylda.
Lettland hefur eina bestu ópem
í heimi og ballett sem líka er á
heimsmælikvarða. Þeir eiga eitt
glæsilegasta ópemhús í Evrópu
og ég fer oft á sýningar eftir lok
vinnudags. Égheflíkaferðast
mikið um Eystrasaltsrikin og
skoðað bæði borgir og sveitir.
Mér hefur líkað vel að fara um
helgar út á land og vel þá gjarn-
an bændagistiheimili. Mér
finnst gagnlegt í mínu starfi að
kynnast fólki með ólík sjónar-
hom og fólki sem lifir við aðrar
aðstæður en ég sjálfur, sumt
við sámstu fátækt. Þannig fæ
ég betri skilning á því hvaða
umbætur em nauðsynlegar og
þetta notfæri ég mér hiklaust í
umræðum við kollega mína hjá
Alþjóðabankanum eða sam-
starfsmenn hjá Evrópusam-
bandinu. Það má aldrei gleyma
því að megin hlutverk Alþjóða-
bankans er að betjast gegn fá-
tækt í heiminum.
háskólanám. Það var t.d. ekki
mögulegt að taka MA próf í
hagffæði við Háskóla Islands
þegar ég var þar í námi. Mér
finnst ánægjulegt að sjá hvað
landsbyggðin er að taka sig á í
uppbyggingu háskóla. Sérstak-
lega vekur athygli mína öflug
starfsemi Háskólans á Akur-
eyri.
Vinnurað undirbúningi
iáns tii Lettlands
í hverju fellst starf þitt á
skrifstofu Alþjóðabankans í
Lettlandi?
I starfi mínu í Lettlandi er meg-
in hlutverk mitt að undirbúa lán
til Lettlands, svokallað
Programmatic Stmctural Adju-
stment Loan (PSAL). Lán af
þessu tagi em veitt í nokkmm
áfóngum, ef stjómvöld koma á
fyrirffam umsömdum umbót-
um í eínahagslífi sínu. Umbæt-
umar sem um er samið spanna
vítt svið og em t.d. á sviði ríkis-
fjármála, velferðarmála, dóms-
mála, orkumála, og einkavæð-
ingar stærstu ríkisfyrirtækj-
anna.
Sem betur fer er efnahagsá-
stand orðið það gott í Lettlandi
að þeir geta tekið lán á alþjóð-
legum fjármagnsmörkuðum.
Lánveiting ffá Alþjóðabankan-
um skiptir máli að því leyti að í
henni felst viðurkenning Al-
þjóðabankans á að stjómvöld
séu á réttri leið í sínum umbót-
um og séu að mati bankans að
ná árangri sem bankinn fylgist
með og staðfestir. Til að auð-
velda stjómvöldum að uppfylla
skilyrði hvers láns er síðan
veittur styrkur sem stjómvöld
geta ráðstafað til að kaupa ým-
isskonar tækniaðstoð. Ég hef
stjómað þessari tækniaðstoð og
hef að jaínaði 20 til 30 inn-
lenda og erlenda ráðgjafa sem
starfa til lengri eða skemmri
tíma og aðstoða stjómvöld við
að uppfylla umsamin skilyrði
bankans fyrir áffamhaldandi
lánveitingum.Vegna aðildamm-
sóknar Lettlands að Evrópu-
sambandinu þarf ég að vera í
stöðugu sambandi við starfs-
menn þeirra og þeirra landa
sem veita Lettum umfangs-
mikla tvíhliða aðstoð, sérstak-
lega Norðurlandanna.
Meðallaun í Lettlandi eftir skatta
eru um 20.000 krónur
Hvernig er efnahags og
stjórnmálaástand í landinu?
Hagvöxtur er mikill eða á bil-
inu 6 til 8 prósent á ári á síð-
ustu ámm. Það telst mjög gott.
Lettum hefúr líka tekist að ná
góðum tökum á sínum ríkis-
fjármálum og fjárlagahalli hef-
ur verið lítill og verðbólga er
lág. Viðskiptahalli er enn mikill
sem er skiljanlegt í landi þar
sem mikil uppbygging á sér
stað. Enn sem komið er skulda
þeir umheiminum þó lítið mið-
að við flest Evrópulönd. Enn er
fátækt mikil í Lettlandi. Meðal
mánaðarlaun eftir skatta em
innan við kr. 20.000. Haldi sú
þróun áffam, sem verið hefúr
undanfarin ár, er ffamtíðin þó
björt fyrir Letta, sérstaklega ef
þeim tekst að skipta hærri
þjóðartekjum þannig að fátæk-
asti hluti þjóðarinnar fái vem-
legar hækkanir á næstu ámm.
Alþjóðabankinn leggur mikla
áhersu á að fátækt í landinu sé
eytt eins fljótt og mögulegt er.
VÍKURFRÉTTIR I 22.TÖLUBLAÐ I FIMMTUDAGURINN 5.JÚNÍ 2003 113