Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.2015, Blaðsíða 13

Fréttir 13Helgarblað 5.–8. júní 2015
Hæ sæti hvað
færð þú að borða?
Smáralind • Kringlunni • Reykjanesbæ • sími 511 2022 • www.dyrabaer.is
Höggva á Hnútinn með 40 prósenta skatti
n Haftaáætlun kynnt á ríkisstjórnarfundi í dag n 40 prósenta stöðugleikaskattur á slitabúin n Leggja fram fimm eða sex frumvörp n Þurfa að gefa eftir meira en 500 milljarða
ráðgjöfum stjórnvalda á greiðslu­
jöfnuði þjóðarbúsins ef innlendum
eignum kröfuhafa yrði hleypt út fyrir
höft er lykilplagg við áætlun stjórn­
valda um afnám hafta. Ljóst er að sú
greining skiptir sköpum fyrir stjórn­
völd til að sýna fram á nauðsyn þess
að ráðast í aðgerðir sem færa má rök
fyrir að grundvallist á neyðarrétti Ís­
lands.
Þekkt er að stærsta hindrunin við
losun hafta lýtur að uppgjöri á slita­
búum föllnu bankanna en um 40%
heildareigna þeirra – um 900 millj­
arðar króna – eru íslenskar eign­
ir, hvort tveggja krónueignir og inn­
lendar eignir í gjaldeyri, sem munu
að óbreyttu verða greiddar að
langstærstum hluta út til erlendra
kröfuhafa. Fram hefur komið í máli
fjármálaráðherra að það séu gríðar­
leg vonbrigði að slitastjórnir búanna
hafi ekki enn komið með raunhæf­
ar tillögur að nauðasamningum sem
hægt væri að fallast á og veita undan­
þágu frá höftum. Ekki sé hægt að búa
við slíkt ástand mikið lengur og því
hljóti stjórnvöld að reyna að koma
með leiðir til að höggva á hnútinn.
Ríkið vill ekki bankana
Samkvæmt heimildum DV hefur
vinna framkvæmdahóps stjórn­
valda að losun hafta miðast að því
að ríkið sé ekki að fara að eignast
hluti slitabúanna í nýjum viðskipta­
bönkunum – Arion banka og Ís­
landsbanka. Stærstu einstöku inn­
lendu eignir búanna eru bankarnir
en miðað við bókfært eigið fé þeirra
eru eignarhlutir Kaupþings og Glitn­
is metnir á yfir 300 milljarða króna.
Fyrir á ríkið 98% hlut í Landsbank­
anum, stærsta banka landsins, og
ef eignarhlutur slitabúanna í Arion
banka og Íslandsbanki myndi einnig
færast í hendur ríkisins þá er ljóst að
nánast allt fjármálakerfið væri kom­
ið í eigu ríkissjóðs.
Losun hafta snýr öðrum þræði
að því að leysa þann fortíðarvanda
sem snýr að slitabúum föllnu bank­
anna og hefur haft verulega íþyngj­
andi áhrif á íslenska þjóðarbúið á
umliðnum árum. Líkt og áður hefur
verið rakið á síðum DV þá á aðlögun
íslensks efnahagslífs – gríðarlegur
samdráttur í fjárfestingu í innlendri
eftirspurn samhliða þungri endur­
greiðslubyrði erlendra lána – sér
nánast engin fordæmi hjá öðru ríki
í kjölfar fjármálakreppu. Á árunum
2009 til 2013 nam uppsafnaður
undirliggjandi viðskiptaafgangur
Íslands 380 milljörðum. Slíkur við­
skiptaafgangur er fordæmalaus í
hagsögu Íslands. Hefur þetta gerst í
umhverfi þar sem innflutningur hef­
ur verið í lágmarki og raungengið
haldist 20–30% undir sögulegu með­
altali. Þrátt fyrir þessar óvenjulegu
aðstæður tókst Seðlabankanum ekki
að byggja upp neinn óskuldsettan
gjaldeyrisforða að ráði. Rann gjald­
eyrissköpun þjóðarbúsins að mestu
til afborgana og vaxtagreiðslna slita­
búa föllnu bankanna.
Forðinn stækkaður
Sú haftaáætlun sem verður kynnt al­
menningi eftir helgi mun óhjákvæmi­
lega taka mið af þessu. Ekki verður
gengið lengra í að ráðstafa afgangi
á viðskiptajöfnuði til erlendra kröf­
uhafa. Þess í stað verði gjaldeyris­
sköpunin nýtt til að skapa svigrúm
til erlendra fjárfestinga innlendra að­
ila – sem hafa verið fastir undir höft­
um í meira en sex ár – og treysta um­
gjörðina um gengi krónunnar með
því að gera Seðlabankanum mögulegt
að byggja upp umtalsverðan óskuld­
settan gjaldeyrisforða. Þar er horft
til þess, samkvæmt upplýsingum
DV, að Seðlabankinn geti komið sér
upp óskuldsettum forða sem nem­
ur um þremur milljörðum evra, jafn­
virði um 450 milljarða króna. Í dag er
forðinn hins vegar aðeins um 110
milljarðar króna. n
Þ
egar áætlun stjórnvalda um
losun fjármagnshafta verður
kynnt næstkomandi mánu­
dag eru meira en átján mánuð­
ir liðnir síðan að núverandi stjórn­
völd hófu vinnu sem miðaði að því
að uppfæra núgildandi haftaáætl­
un frá árinu 2011. Fjármálaráðherra
hefur sagt að ríkisstjórnin hafi komið
að nánast „tómu borði í haftamálum“
þegar hún tók við í maí 2013.
Sú vinna hófst fyrir alvöru þegar
Benedikt Gíslason, sem þá var fram­
kvæmdastjóri fjárfestingabankasviðs
MP banka, var fenginn í nóvember
2013 sem ráðgjafi fjármálaráðherra
í haftamálum. Í sama mánuði var
skipaður sex manna ráðgjafahópur,
undir forystu Sigurbjörns Þorkels­
sonar, fjárfestis og fyrrverandi fram­
kvæmdastjóra alþjóðlega fjárfestinga­
bankans Lehman Brothers, sem hafði
það hlutverk að útbúa tillögur til ráð­
herranefndar um efnahagsmál um
áætlun um losun hafta. Sá hópur skil­
aði tillögum sínum til leiðtoga ríkis­
stjórnarinnar í mars 2014.
Þremur mánuðum síðar var tek­
in ákvörðun að ráða í fullt starf fjóra
sérfræðinga í framkvæmdastjórn
um losun hafta. Ásamt Benedikt var
hópurinn skipaður þeim Frey Her­
mannssyni, forstöðumanni fjárstýr­
ingar Seðlabanka Íslands, Eiríki Svav­
arssyni, hæstaréttarlögmanni, og
Glenn Victor Kim, fjármálaráðgjafa
hjá LJ Capital, en hann starfaði áður
meðal annars hjá bandaríska fjár­
festingabankanum Lehman Brothers
í meira en tuttugu ár. Á sama tíma var
einnig gert meðal annars samkomu­
lag við bandaríska lögmanninn Lee
Buchheit, sem stýrði samninganefnd
Íslands í viðræðum við bresk og hol­
lensk stjórnvöld í Icesave­deilunni
og Anne Krueger, hagfræðiprófess­
or og fyrrverandi aðstoðarfram­
kvæmdastjóra Alþjóðagjaldeyris­
sjóðsins.
Líkt og áður hefur verið sagt frá í
DV þá skilaði framkvæmdastjórnin
tillögum sínum í desember á liðnu
ári og gerðu þær meðal annars ráð
fyrir 35% útgöngugjaldi á útgreiðslur
slitabúa föllnu bankanna til erlendra
kröfuhafa. Þá voru einnig settar fram
tillögur til að leysa þann vanda sem
lýtur að aflandskrónueigendum – um
300 milljarðar í ríkisverðbréfum og
innstæðum – en þær fólust í því að
þeir yrðu knúnir til að skipta á krónu­
eignum sínum á afslætti í skuldabréf í
erlendri mynt til meira en 30 ára.
Í upphafi þessa árs urðu frekari
breytingar á ráðgjafahópi stjórn­
valda þegar Freyr og Eiríkur fóru úr
hópnum og inn komu þeir Sigurður
Hannes son, framkvæmdastjóri
eignastýringar MP banka og einn
nánasti vinur og ráðgjafi forsætis­
ráðherra, og Ásgeir Helgi Reyk­
fjörð Gylfason, yfir lögfræðingur MP
banka. Þá bættust við Ingibjörg Guð­
bjartsdóttir, framkvæmdastjóri gjald­
eyriseftirlits Seðlabankans, og Jón Þ.
Sigurgeirsson, framkvæmdastjóri al­
þjóðasamskipta og skrifstofu seðla­
bankastjóra.
Stjórnvöld leituðu einnig til
Davíðs Þór Björgvinssonar, prófess­
ors við lagadeild Háskóla Íslands og
Kaupmannahafnarháskóla og fyrr­
verandi dómara við Mannréttinda­
dómstól Evrópu í Strassborg, sem
var fenginn til að útbúa lögfræði álit
um stöðugleikaskattinn. Þá hefur Ása
Ólafsdóttir, dósent við lagadeild Há­
skóla Íslands og sérfræðingur í fjár­
muna­ og gjaldþrotaskiptarétti, veitt
framkvæmdahópi stjórnvalda ráðgjöf
auk þess sem Jóhannes Karl Sveins­
son, hæstaréttarlögmaður hjá Lands­
lögum, hefur aðstoðað fjármálaráðu­
neytið á síðustu vikum. Jóhannes Karl
var meðal annars í málflutningsteymi
Íslands í Icesave­málinu.
Átján mánaða haftavinna
Benedikt Gíslason
Sigurður Hannesson
Ágeir Helgi Reykfjörð Gylfason
40%
skattur