Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.2015, Blaðsíða 12
12 Fréttir
S
ögurnar eru allar einstakar,“
segir Steinunn Rögnvalds
dóttir, annar höfunda bók
arinnar Rof, bók sem fjallar
um íslenskar konur og fóstur
eyðingar. „Markmiðið var að lyfta
sögum kvenna og fá tækifæri til að
segja þær.“
Fyrir tæpu ári óskuðu þær
Steinunn og Silja Bára Ómarsdóttir
eftir sögum kvenna sem hafa farið í
fóstureyðingu. Konurnar voru fljótar
að láta í sér heyra og alls bárust tæp
lega áttatíu sögur sem notaðar hafa
verið í bókina sem kemur út á haust
mánuðum. Í dag, þann 19. júní, hefja
þær söfnun og forsölu á bókinni
á vefnum Karolina Fund. Þar geta
áhugasamir styrkt söfnunina með
fjárframlögum en einnig tryggt sér
eintak af bókinni. Á föstudag verð
ur einnig upplestur upp úr bókinni,
klukkan 14.30 á Bergson í Templara
sundi.
Margslungnar tilfinningar
Blaðamaður ræddi við þær Silju Báru
og Steinunni í fyrrasumar þegar þær
voru að hefja vinnuna við bókina.
Þar kom fram að um þúsund fóstur
eyðingar eru framkvæmdar á ári á Ís
landi, en um fjörutíu ár eru liðin um
þessar mundir frá því að núverandi
löggjöf um fóstureyðingar var sett.
Nokkrar tilraunir hafa verið gerð
ar til þess að draga úr rétti kvenna
til fóstureyðingar á þessum fjörutíu
árum, en fáar tilraunir gerðar til þess
að rýmka hann. Fóstureyðingar eru
ekki frjálsar á Íslandi og þurfa kon
ur að sækja um heimild til þess að fá
að fara í slíka aðgerð eða fá lyf sem
binda enda á þungunina. Nú er bók
in tilbúin og tími til að taka upp þráð
inn aftur. Sögurnar sem Silja Bára og
Steinunn fengu sendar eru fjölbreytt
ar en fjalla allar um þessa ákvörðun,
að fara í fóstureyðingu. Tilfinningarn
ar eru margslungnar, sumar snúa
að eftirsjá, aðrar að reiði vegna að
stæðna eða viðhorfa sem konurnar
mættu, aðrar lýsa skömm og sumar
lýsa feginleika. Sjálfar segja höf
undarnir að með lestri þeirra hafi
viðhorf þeirra til fóstureyðinga ekki
breyst heldur frekar sannfært þær
um mikilvægi þeirra fyrir konur. Það
var þó eitt og annað sem kom þeim á
óvart við vinnuna.
„Fyrir mér hefur þetta snúist
svo mikið um rétt kvenna yfir eigin
líkama,“ segir Silja Bára og Steinunn
tekur undir það. Þær segja þó að við
skrif bókarinnar og yfirferð frásagn
anna hafi hugmyndin um eftirsjá
setið eftir. „Við bjuggumst við því að
fá sögur sem snerust um eftirsjá eftir
fóstureyðingunni – sem við gerðum,
en mér finnst ég skilja það miklu bet
ur núna. Þær eru ekki neikvæðar, það
er jákvætt að fá þær inn og fá að skilja:
Af hverju sjá konur eftir því að fara í
fóstureyðingu?“ segir Steinunn.
Við vinnslu bókarinnar hafa þær
skoðað sögurnar þar sem eftirsjá
kemur fram og reynt að greina þær
og setja þær í samfélagslegt sam
hengi. „Eftirsjáin er oft notuð sem
rök gegn fóstureyðingum,“ segir Silja
og bætir því við að um það bil þriðj
ungur kvenna fer í fóstureyðingu ein
hvern tímann um ævina. „Í bók sem
ég las á dögunum sem heitir einmitt
„Every Third Woman in America“ var
mjög góð tilvísun í að um helming
ur hjónabanda endar með skilnaði.
Fólk sér eftir makavali. Eigum við þá
að banna hjónabönd eða sambönd?
Eftirsjá er ekki endilega eitthvað sem
á að banna, hún er ekki endilega
slæm. Þú getur séð eftir því að hafa
ekki verið tilbúin á þessum tíma til að
eignast barn, eða séð eftir aðstæðun
um sem þú varst í án þess að sjá eft
ir fóstureyðingunni sjálfri,“ segir hún.
„Konur verða að fá að geta gert mis
tök án þess að þeim sé refsað fyrir það
af samfélaginu.“
Horfa þarf í aðstæður kvennanna
og greina það hvers vegna eftirsjáin er
til staðar. „Yfirleitt hafa konur, sem sjá
eftir fóstureyðingunni, verið í þving
andi aðstæðum,“ segir Steinunn. Það
getur verið vegna fjárráða, þvingandi
maka eða skorts á stuðningi frá fjöl
skyldum þeirra, eða jafnvel neyslu.
„Þeim finnst þær hafa verið komnar
út í horn og að þær hafi neyðst til að
grípa til þessa ráðs. Þær upplifa að
þær hafi þurft að taka þessa ákvörðun
af illri nauðsyn. Það er því kannski
ekki beint fóstureyðingin sem veldur
þessari eftirsjá heldur sú tilfinning að
hafa ekki vald yfir eigin aðstæðum.“
Samfélagið ýtir undir skömm
Eftir gerð bókarinnar segjast þær sjá
að það séu sér í lagi viðbrögð sam
félagsins sem ýti undir þá tilfinn
ingu hjá konum að þær hafi eitthvað
til að skammast sín fyrir eftir fóstur
eyðingu.
„Það eru sumar konur sem upp
lifa skömm eftir fóstureyðingu. Oft
eru það konur sem hafa farið oftar
en einu sinni,“ segir Steinunn og set
ur það í samhengi við drusluskömm,
það eru konur sem upplifa það að
ábyrgðin á kynferðislegu ofbeldi sem
þær hafa orðið fyrir sé þeirra, en ekki
gerandans. Í raun sé skömmin sem
konur upplifa eftir fóstureyðingu
samfélagsleg og á ekki að hvíla á herð
um þeirra sem þurfa á slíku inngripi
að halda. „Skilaboðin eru að þú eigir
að passa þig, þú berir ábyrgðina og að
Helgarblað 19.–22. júní 2015
Við elskum umslög
- en prentum allt mögulegt
• Nafnspjöld
• Reikninga
• Veggspjöld
• Bréfsefni
• Einblöðunga
• Borðstanda
• Bæklinga
• Markpóst
• Ársskýrslur
Hagnýtar upplýsingar www.umslag.is
Umslag | Lágmúli 5 | Reykjavík | Sími 533 5252 | umslag@umslag.is
Konur verða að mega gera mistök
n Skrifuðu bók um fóstureyðingar n Safna fyrir útgáfunni á Karolina Fund n Markmiðið
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
„Ef fóstureyðing er
það sem kona þarf
til þess að hennar líf geti
haldið áfram á hennar
eigin forsendum er fárán-
legt að tala um að það
þurfi að fækka fóstur-
eyðingum.
Silja Bára Ómarsdóttir
„Yfirleitt hafa
konur, sem
sjá eftir fóstur-
eyðingunni, verið í
þvingandi aðstæðum.