Fréttatíminn - 03.06.2016, Blaðsíða 36

fólk úr öllum áttum. Mót-
mælendur voru ekki með
potta og pönnur eins og
nú, en stemningin var
góð. Það var stuð í fólki.“
Í mestu látunum þurfti
síðan að kalla til 80 lög-
regluþjóna til að verja sendiráðs-
bygginguna.
Sterkasta minning Gunnars frá
þessum atburðum er hins vegar
frá ferðum hans í Lúxemborg. „Þar
gerðist það að fyrsta fréttamyndin
sem ég sá í litasjónvarpi var einmitt
úr þorskastríðinu. Það var skrítið
að sjá þarna tæknibyltinguna lita-
sjónvarp miðla mér bresku herskipi
að sigla á íslenskt skip innan land-
helgi. Síðan hef ég alltaf tengt þetta
tvennt saman: litinn í sjónvarpinu
og þorskastríðið.“
Í framhaldinu fór Gunnar Hans
frá Frankfurt yfir til London
en öryggisgæsla á flugvellinum
þar var mikil vegna gíslatöku og
morða Svarta september hópsins á
Ólympíuleikunum í Munchen, en
þá stóðu þeir ömurlegu atburðir
yfir. Sumir farþeganna á vellin-
um voru stöðvaðir af öryggisvörð-
um og spurðir hvaðan þeir væru
að koma, hvert þeir væru að fara
og hvað væri í töskunum þeirra.
Gunnar Hans var einn þeirra
sem var stöðvaður. Þegar breski
tollvörðurinn var búinn að heyra
að ferðalangurinn ungi væri frá
Íslandi og Gunnar Hans búinn
að gefa stutta innihaldslýsingu
á því sem var í töskunni brosti
tollvörðurinn og sagði: „Nei, ég hélt
kannski að þú værir með þorsk.“
Sjö ára gamall, árið 1958, þegar
fyrsta þorskastríð hófst, var Gunn-
ar Hans Helgason, bankamaður
(fæddur 1951), ekki farinn
að velta fyrir sér milli-
ríkjadeilum. Þegar kom
fram á áttunda áratuginn
var hins vegar allt annað
uppi á teningnum. Þá
segist Gunnar hafa verið
orðin mikill fréttafíkill og
vissulega hafi fiskveiði-
deilurnar við Breta fangað
athyglina. „Þegar harka
fór að færast í deilurnar þá
virtist fólk sameinast að baki varð-
skipsmönnum og baráttunni á hafi
úti,“ segir Gunnar. „Ég var einn
þeirra sem mótmælti við breska
sendiráðið á Laufásvegi og ég man
að maður skynjaði að þarna var
Mótmælend-
ur voru ekki
með potta og
pönnur eins og
nú, en stemn-
ingin var góð.
Það var stuð í
fólki.
40 ár liðin frá lokum síðasta þorskastríðsins
Teiknaði átökin
á miðunum
Flosi Þorgeirsson, sagn-
fræðingur og gítarleikari í
hljómsveitinni HAM, fékk
átta ára gamall mikinn
áhuga á síðasta þorska-
stríðinu. Til eru þónokkrar
teikningar sem Flosi teikn-
aði sem barn af átökunum á
þessum tíma, en ein þeirra
birtist með þessari grein.
„Þetta er dæmigert fyrir
átta ára strák sem hefur áhuga á
stríðum,“ segir Flosi. „Þarna eru byssur, her-
menn, skip og hákarlar. Ég hef alltaf verið
mikið fyrir fantasíur og þetta talaði mikið til
mín. Ég man eftir því að hafa setið með föð-
ur mínum og teiknað, en hann hafði mikinn
áhuga átökunum og útskýrði þau fyrir mér.
Faðir minn lést líka á þessu ári, 1976, og því
hef ég alltaf haldið fast í þessar minningar.“
Áhugi Flosa á þorskastríðunum dofnaði
síðan með árunum og það var ekki fyrr en
í sagnfræðinámi í Háskóla Íslands á undan-
förnum árum sem hann kviknaði á ný. Þar
skrifaði hann BA ritgerð undir handleiðslu
Guðna Th. Jóhannessonar um árekstra og
ásiglingar á miðunum. Heimildirnar komu
úr vitnaleiðslum í sjóprófum sem tekn-
ar voru eftir hvert alvarlegt atvik. Flosi
segir að samanburður á milli íslenskra og
breskra skjala um sömu atburði hafi oft verið
forvitnilegur. „Allt í einu blossaði aftur upp
þessi gamli áhugi frá því að ég var átta ára.
Ég komst að því að ég vissi alveg undarlega
lítið um þorskastríðin og ég held að því sé
þannig farið um marga. Sjálfur ólst ég upp
við einfalda mynd: Bretarnir komu á stórum
skipum og sigldu á litlu skipin okkar. Svo
þegar maður fer að skoða hlutina nánar þá
er þetta ekki alltaf svona einfalt,“ segir Flosi
Þorgeirsson.
Það er langt liðið frá þorska-
stríðunum en saga þeirra er
merkileg og lifir í alls konar
minningum þeirra sem
muna þessa viðsjárverðu
tíma. Fréttatíminn gróf upp
fjórar slíkar minningar úr
ólíkum áttum.
Guðni Tómasson
gudni@frettatiminn.is
E
inhver nefndi þorska-
stríðin, en nú eru
fjörutíu ár liðin frá lok-
um fiskveiðideilnanna
sem Ísland stóð þrisvar
í við Breta á árunum
1958 til 1976. Samningar um lok
deilnanna náðust 1. júní árið 1976 í
Osló. Fulltrúi breska heimsveldis-
ins, Anthony Crosland, neitaði að
viðurkenna að Bretar hefðu tapað
þorskastríðinu fyrir litla Íslandi
og orðaði það svo að þar væri um
„sigur heilbrigðrar skynsemi að
ræða.“
Eitt er víst að margir Íslendingar
eiga sér lifandi minningar um at-
burðina. Það á ekki bara við þá
sem voru í eldlínunni á hafi úti eða
á pólitíska sviðinu í landi, heldur
líka um venjulegt fólk, jafnvel þá
sem voru börn og unglingar á tíma
atburðanna.
Blessuð
stríðin
Miðin í lit
36 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 3. júní 2016
Elskar þú að grilla?
O-GRILL
VÍKURHVARF 6 • 203 KÓPAVOGUR • SÍMI 557 7720