Fréttatíminn - 09.09.2016, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 9. september 2016
Birgir Jakobsson landlæknir
segist hafa fengið rangar upp-
lýsingar um fyrstu plastbark-
aðgerðina og að hann telji
að farið hafi verið á bak við
sig. Hann var forstjóri Karol-
inska-sjúkrahússins þegar
aðgerðin var gerð árið 2011.
Landlæknir spyr gagnrýnna
spurninga um vitneskju
lækna fyrsta plastbarkaþeg-
ans, Andemariams Beyene,
þegar haldið var upp á ársaf-
mæli aðgerðarinnar á honum
í Háskóla Íslands árið 2012.
Hann vill láta rannsaka málið
sérstaklega á Íslandi.
Ingi F. Vilhjálmsson
ingi@frettatiminn.is
„Þær upplýsingar sem ég fékk var að
aðferðin væri reiðubúin til notkunar
í manneskju og að þetta væri eina
leiðin til að bjarga lífi sjúklingsins,“
segir Birgir Jakobsson, núverandi
landlæknir og fyrrverandi forstjóri
Karolinska-sjúkrahússins í Svíþjóð,
í viðtali við Fréttatímann aðspurður
um hvaða upplýsingar honum voru
veittar af yfirmönnum á Karolinska-
-sjúkrahúsinu í aðdraganda fyrstu
plastbarkaaðgerðarinnar í heim-
inum sem gerð var á Andemariam
Beyene á sjúkrahúsinu árið 2011.
Beyene var ekki með ríkisborgara-
rétt á Íslandi en bjó hér á landi og
er yfirleitt talað um hann sem „Ís-
lending“ eða „íslenska sjúklinginn"
í sænskum fjölmiðlum. Tómas Guð-
bjartsson brjóstholsskurðlæknir
sendi Andemariam fá Landspítal-
anum til meðferðar á Karolinska
vegna krabbameinsæxlis í hálsi í
maí árið 2011. Birgir lýsir atburða-
rásinni svona: „Tómas Guðbjartsson,
sem ég þekkti ekki áður, hringir í
mig, sennilega vegna þess að ég er
Íslendingur. Hann þekkir til Macchi-
arini. Ég vísa honum á deild sem sér
um útlenska sjúklinga. Sjúklingurinn
fer út til Karolinska með samþykki
Sjúkratrygginga Íslands og eitt tekur
við af öðru.“
Svartar skýrslur
Á síðustu vikum hafa verið birtar
tvær gagnrýnar skýrslur um þessa
plastbarkaaðgerð og tvær aðrar sem
ítalski skurðlæknirinn Paulo Macchi-
arini gerði í Svíþjóð á árunum 2011 og
2012. Í annarri skýrslunni, um þátt
og ábyrgð Karolinska-sjúkrahússins,
er niðurstaðan sú að aðgerðirnar
þrjár hafi verið rannsóknir á mönn-
um en ekki læknismeðferðir og að
enginn plastbarkaþeganna hafi verið
í bráðri lífshættu.
Tveir af þeim sem fengu plast-
barka á Karolinska eru látnir, með-
al annars Andemariam, og hefur sá
þriðji, tyrkneska konan Yesim Cetir,
dvalið á gjörgæsludeild síðustu ár.
Greint var frá því í sænskum fjöl-
miðlum daginn eftir að sú skýrsla
kom út að tveir yfirmenn á Karol-
inska-sjúkrahúsinu sem komu að
skipulagningu aðgerðarinnar, Ulf
Lockowandt og Bo Tideholm, hefðu
farið í leyfi frá störfum.
Seinni skýrslan snýst um þátt
Karolinska-háskólans í málinu en
það var háskólinn sem réði Macchi-
arini til starfa árið 2010 að beiðni
rektors hans, Harriets Wallbergs, og
var hann í kjölfarið ráðinn í starf yf-
irlæknis á sjúkrahúsinu. Sama dag og
skýrslan kom út var Wallberg rekinn
úr starfi sínu sem yfirmaður háskóla-
mála í Svíþjóð og allri stjórn Karol-
inska-háskólans var skipt út. Í skýr-
slunni kom fram að nær allar reglur
hefðu verið brotnar þegar Macchiar-
ini var ráðinn til skólans árið 2010 og
svo endurráðinn árið 2013.
Telur hafa verið farið á bak við sig
Upplýsingarnar sem Birgir fékk áður
en hann samþykkti að skrifa undir
samning við Sjúkratryggingar Ís-
lands um kostun Karolinska á að-
gerðinni á Andemariam voru því
ekki réttar þar sem ekki var búið að
prófa aðgerðina vísindalega, meðal
annars á dýrum, og hann var ekki
í bráðri lífshættu. „Ef ný aðferð er
talin reiðubúin til notkunar í mann-
eskju gengur maður út frá því að hún
sé prófuð í dýrum. Sú spurning kom
aldrei á mitt borð enda ekki venja að
sjúkrahússtjórinn þurfi að leggja fyr-
ir sig slíkar spurningar.“ Hann seg-
ir því ekki rétt að hann hafi vitað af
því að aðgerðin hefði ekki „læknis-
fræðilega stoð“, líkt og það var orðað
í Fréttatímanum í síðustu viku, held-
ur hafi hann ekki vitað betur en að
svo væri á þeim tíma. „Ég vissi ekki
að aðgerðin hefði ekki læknisfræði-
lega stoð enda var hún ákveðin af
helstu sérfræðingum Karolinska á
þessu sviði.“
Birgir þurfti að undirrita samn-
inginn þar sem íslenska stofnunin
vildi ekki greiða fyrir tilraunaað-
gerð á sjúklingi, aðgerð sem ekki var
búið að sannreyna læknisfræðilega
til fulls og sem verið var að prófa í
fyrsta skipti. Þess vegna þurfti Karol-
inska að gera það. „Undirskrift mín í
því sambandi var hrein stjórnsýslu-
leg aðgerð,“ segir Birgir en hann lítur
svo á að farið hafi verið á bak
við sig í málinu.
Fyrir utan samninginn
tengist Birgir Macchiarini
málinu með tvenns konar
hætti því hann skrifaði undir
ráðningu Macchiarinis sem
yfirlæknis á spítal-
anum árið 2010
auk þess sem
hann neitaði að
endurráða hann
árið 2013. Hann
segir að þegar
hann líti til
baka þá myndi
hann vilja aft-
urkalla þær
gjörðir sínar
að skrifa und-
ir samninginn við Macchiarini og
eins samninginn um kostun fyrstu
aðgerðarinnar, þó hann telji sig hafi
tekið réttar ákvarðanir miðað við
þær upplýsingar sem hann fékk:
„Það þýðir ekki að ég hefði ekki
gjarnan viljað afturkalla fyrstu tvær
ákvarðanir mínar ef það gæti breytt
einhverju.“
Af hverju stoppaði hann ekki fleiri?
Fréttatíminn spurði einnig þeirrar
spurningar um ábyrgð Birgis í mál-
inu í síðustu viku af hverju hann
hefði ekki komið í veg fyrir að fleiri
plastbarkaaðgerðir væru gerðar.
Hann bendir á að læknar Andem-
ariams, meðal annars Tómas Guð-
bjartsson, hafi miðlað upplýsingum
um ástand Andemariams: „Spurn-
ingin um næstu tvær aðgerðir er
einnig óraunhæf, ég vissi fyrst um
þær aðgerðir eftir á, en þær voru
gerðar tiltölulega f ljótlega eftir
fyrstu aðgerðina og á meðan gefið
var í skyn af læknum Andemariam
Beyene að allt gengi vel. Má í því
sambandi benda á að hér á landi
var haldið málþing á hátíðarsal HÍ
til þess að halda upp á að eitt ár
var frá aðgerð. Hvað vissu læknar
Andemariams þá um árangur af að-
gerðinni?“
Sjálfur vanhæfur en vill rannsókn
Birgir segir aðspurður að hann
telji að rannsaka þurfi íslenska hlið
plastbarkamálsins en undirstrikar
jafnframt að hann geti ekki komið
slíkri rannsókn vegna tengsla sinna
við málið. „Já, ég tel að það sé rétt.
Sjálfur er ég augljóslega vanhæfur
í því sambandi.“ Stjórnskipunar-
og eftirlitsnefnd Alþingis ákveður
bráðlega hvort rannsaka eigi plast-
barkamálið á Íslandi eða ekki. Land-
læknisembættið mun verða ráðgef-
andi þegar nefndin tekur ákvörðun
um rannsókn málsins, samkvæmt
því sem Ögmundur Jónasson, for-
maður þingnefndarinnar, sagði
við Fréttatímann í síðustu viku.
Tómas Guðbjartsson hefur
ekki viljað veita Fréttatíman-
um viðtal um málið.
Embætti Landlæknis, sem Birgir Jakobsson stýrir,
er ráðgefandi gagnvart stjórnskipunar- og eftirlits-
nefnd þegar hún ákveður hvort rannsaka eigi plast-
barkamálið á Íslandi. Landlæknir spyr gagnrýnna
spurninga um aðkomu lækna og Háskóla Íslands að
fyrstu plastbarkaagerðinni. Myndir | Hari
Landlæknir: Hvað vissu læknarnir
þegar plastbarkaaðgerð var hampað?
Birgir Jakobsson
segir að hann telji að
gera þurfi innlenda
rannsókn á plast-
barkamálinu á Ís-
landi. Læknadeild
Háskóla Íslands
hefur fært rök
gegn slíkri inn-
lendri rannsókn
þar sem sænsku
rannsóknirnar á
málinu nægi.
Stöðvum ránið
Auðlindir í þjóðareigu!
í 1.-2. sæti í flokksvali
Samfylkingarinnar,
suðvesturkjördæmi
margrettryggva.is
Margréti Tryggva