Fréttatíminn - 25.11.2016, Blaðsíða 32

Sólveig Jónsdóttir
ritstjorn@frettatiminn.is
Við förum um borð. Það er kalt.“ Þannig hljóð-ar fyrsta Twitter-fær-slan á notendanafninu @TwoWomenTravel
frá því í ágúst. Meðfylgjandi er
mynd af flugvél á flugvellinum í
Dublin. Forsætisráðherra Írlands,
Enda Kenny, er taggaður í færsluna
og í þær sem á eftir koma. Eins og
notendanafnið gefur til kynna er
tilgangurinn að segja frá ferðalagi
tveggja kvenna. Þær eru á leiðinni
frá heimalandi sínu, Írlandi, yfir
til Englands. Þar er önnur þeirra
að fara að gangast undir fóstur-
eyðingu. Hin er henni til halds og
trausts. Þær nýta sér nafnleysi á
meðan þær miðla reynslu sinni,
eru andlitslausir fulltrúar þúsunda
írskra kvenna sem hafa lagt upp í
þessa sömu för á undan þeim.
Kvíðinn í orðunum er áþreif-
anlegur, aðstæðurnar allt annað
en hversdagslegar. Ferðalagið er
skrásett, allt frá strætóskýlum, bið-
stofum og spítalagöngum. Leigu-
bíllinn á gistiheimilið eftir að að-
gerðin hefur verið framkvæmd.
Blóðugt lak í rúminu morguninn
32 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 25. nóvember 2016
„Einmana konan
á biðstofunni er
sennilega írsk“
Áttunda viðbót írsku stjórnarskrárinnar var lögfest í kjölfar
þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1983. Hún kveður á um að líf fósturs skuli
lagt að jöfnu við líf móður en fóstureyðing er bönnuð á Írlandi, utan
afar sjaldgæfra undantekningartilvika. Frá árinu 1980 hafa meira en
167.000 írskar konur og stúlkur farið í fóstureyðingu utan landsins.
Krafan um að fella áttundu viðbótina úr gildi verður sífellt háværari.
Mótmælendur safnast saman í Dublin í kjölfar dauða Savitu Halappanavar. Savitu
var meinað um fóstureyðingu eftir að ljóst var að barnið sem hún bar undir belti
myndi ekki geta lifað utan líkama hennar. Eftir að hafa fætt lífvana fóstur fékk
Savita blóðeitrun og lést.
eftir. Samkvæmt upplýsingum
breska heilbrigðisráðuneytisins
fóru 3451 kona frá Írlandi til Bret-
lands árið 2015 til þess að fara í
fóstureyðingu, eða um tíu konur á
dag. Engar áreiðanlegar heimildir
eru til um fjölda þeirra sem fara til
annarra Evrópulanda til að gang-
ast undir fóstureyðingu.
Rétturinn til lífs
1861 gengu í gildi lög á Írlandi sem
kváðu á um að sækja mætti til saka
konur sem með einhverjum úrræð-
um framkölluðu fósturlát. Að að-
stoða konu eða stúlku á einhvern
hátt við slíkt var einnig refsivert og
viðurlögin við hvoru tveggja var
lífstíðarfangelsi.
Þjóðaratkvæðagreiðsla um grein
40.3.3. í írsku stjórnarskránni fór
fram árið 1983. Þar var á ferð átt-
unda viðbótin við stjórnarskrá
landsins en í henni fólst að réttur
fósturs til lífs væri jafn rétti móður
til lífs og að hinu opinbera bæri að
vernda þennan rétt ófædds barns
með lögum. Um helmingur þjóðar-
innar kaus og áttunda viðbótin var
samþykkt með 67% atkvæða.
Sama ár lá Sheila Hodgers,
tveggja barna móðir, á Our Lady of
Lourdes sjúkrahúsinu í Drogheda í
nágrenni Dublin. Sheila var barns-
hafandi og barðist á sama tíma við
brjóstakrabbamein. Á degi heilags
Patreks fæddi hún stúlkubarn
sem lést nokkrum mínútum síðar.
Krabbameinsmeðferðin hafði verið
stöðvuð eftir að í ljós kom að Sheila
var ófrísk þar sem læknar álitu að
meðferðin gæti skaðað fóstrið.
Af sömu ástæðu hafði henni ver-
ið neitað um röntgenmyndatöku
og verkjastillandi meðferð. Sheila
Hodges lést 19. mars 1983, 27 ára
gömul.
Tilfelli „X“
Hópur námsmanna var sóttur til
saka árið 1989 fyrir að dreifa upp-
lýsingabæklingum til samnemenda
sinna um heilsugæslustöðvar á
Englandi þar sem fóstureyðingar
voru framkvæmdar. Að lokum var
málinu vísað til Evrópudómstóls-
ins sem úrskurðaði að samkvæmt
Rómarsáttmálanum, sem aðildar-
ríki EES höfðu samþykkt, gæti fóst-
ureyðing flokkast undir þjónustu.
Þar af leiðandi gætu aðildarríki
ekki bannað dreifingu upplýsinga
um heilsugæslustöðvar eða spít-
ala sem veittu umbeðna þjónustu
í öðru aðildarríki.
Upp úr 1990 komu upp sífellt
fleiri mál sem vöktu ekki aðeins
athygli út fyrir Írland heldur
einnig innan írsks samfélags og
fóru að skapa enn meiri umræðu
um endurskoðun laga um fóst-
ureyðingar. Tilfelli „X“ var eitt