Fréttatíminn - 30.12.2016, Side 12

12 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. desember 2016
Mr Prime Minister, what can you tell me about a company called Wintris?“ Líklega er
þetta setning ársins 2016 á Íslandi.
Spurningin gerði Sigmund Davíð
Gunnlaugsson klumsa og velti
honum af stóli forsætisráðherra,
hrakti hann út í langdregið pólit­
ískt dauðastríð sem enn stendur.
Fyrir okkur hin merkti hún
upphaf mótmælaöldu sem hröktu
Sigmund úr embætti. Íslendingar
staðfestu með því að hér hefur
orðið valdatilfærsla. Almenningur
hefur tekið sér vald sem hann lét
áður liggja óhreyft. Frá kosning­
um 2003 hafa Íslendingar ýmist
gert allar ríkisstjórnir valdalaus­
ar vegna dræms stuðnings úti í
samfélaginu eða hrakið þær frá
völdum.
Það má sjá merki þessara
breytinga í kosningaúrslitum á
árinu. Guðni Th. Jóhannesson,
Halla Tómasdóttir og Andri Snær
Magnason voru frambjóðendur
breyttra tíma í forsætiskosningum
en Davíð Oddsson fulltrúi gamalla.
Nýi tíminn fékk sex atkvæði fyrir
hvert eitt sem sá gamli fékk.
Áhrifin voru minni í þingkosn­
ingunum í haust. Þar fengu gömlu
kerfisflokkarnir, Sjálfstæðis­ og
Framsóknarflokkur, 40 prósent
atkvæða, arftakar sósíalísku flokk­
anna 22 prósent en nýir flokk­
ar, sem ekki voru til fyrir fjórum
árum, 38 prósent atkvæða.
Þetta eru miklar hamfarir
þótt þær hafi ekki náð að hrista
upp í þinginu. Það er eins og
nýju flokkarnir nái ekki að fanga
breyttra tíma. Afgreiðsla Alþingis
á stórum málum eftir kosningar
var sorglega lík því sem var fyrir
kosningar. Sáralítið hafði breyst.
Það er eins og nýir þingmenn telji
sig þurfa að sækja um starf hjá
valdinu fremur en að bylta því.
Sem var þó ástæðan fyrir því að
kjósendur völdu þá.
Niðurstöður forsetakosninganna
gefa vísbendingu um að leiðin til
sátta og aukins trausts liggi í gegn­
um breytingar og von um nýtt
Ísland. Guðni Th. fékk minna en
40 prósent atkvæða en mælist nú
með 97 prósent fylgi. Fólk getur
rétt ímyndað sér hvort fulltrúa
gamla Íslands hefði tekist að sam­
eina þjóðina jafn vel eða skapa
jafn víðtækt traust á forsætisemb­
ættinu.
Víða í nágrannalöndum okkar sigr­
aði gamli tíminn í kosningum á ár­
inu. Bretar samþykktu að ganga úr
Evrópusambandinu með atkvæð­
um eldra fólks og landsbyggðar
gegn atkvæðum yngri borgarbúa.
Sama gerðist í Bandaríkjunum þar
sem eldra fólk í dreifðari byggðum
kom Donald Trump á forsetastól
gegn atkvæðum yngra fólks í vax­
andi borgum. Og að sjálfsögðu með
atkvæðum þeirra sem sátu heima.
Þessi kosningaúrslit munu ekki
sameina þessar þjóðir. Það sést vel
á ríkisstjórn Donalds Trump. Hún
er samansett úr körlum eins og
honum; gömlum, ríkum, hvítum.
Ríkisstjórn Trump er áminning
um hvað getur gerst ef andófsfólk
gegn hinu gamla feyskna kerfi
stendur ekki saman og finnur sér
ekki samhljóm um hvers konar
samfélag það vill byggja upp.
Mannúðarbaráttan var sam­
einuð þegar stærstu sigrarnir voru
unnir á árunum eftir stríð og fram
eftir áttunda áratugnum. Þá hélst
í hendur barátta fyrir persón­
ufrelsi, mannréttindum og bætt­
um lífskjörum hinna valdalausu,
fátæku og veiku. Mannúðarbarátt­
an var tvístraðri á tímabilinu sem
tók við, tíma sem kenna má við
nýfrjálshyggju.
Í anda hennar var því trúað að
betur færi á að hver berðist aðeins
fyrir sínum réttindum. Nýfrjáls­
hyggjutíminn var tími mín en
ekki okkar. Þetta leiddi til mikilla
sigra ýmissa minnihlutahópa og
jaðarsettra hópa sem náðu inn í
millistéttina en hrörnunar mann­
réttindabaráttu fátækra og varnar­
lausustu hópanna.
Í stað þess að berjast allir fyrir
einn, börðust þessir hópar hver
fyrir sig. Og niðurstaðan er ríkis­
stjórn Donalds Trump; alslemma
hins hvíta, ríka, freka, gamla
karls.
Það eru mörg merki þess að við á
Vesturlöndum séum nú á líkum
tímamótum og eftir kreppuna
miklu sem hófst 1929. Við eigum
Hrunið 2008 og í kjölfar þess hef­
ur ýmiss útgáfa andmannúðar­
stefnu fengið byr, ekkert síður en á
þriðja áratug síðustu aldar. Fasism­
inn á síðustu öld kallaði yfir okkur
heimsstyrjöld.
Niðurstaða þess stríðs varð hins
vegar öflug mannúðarbylgja sem
gekk yfir Vesturlönd. Vonandi
þurfum við ekki að fara í gegnum
mikinn sársauka til að komast að
næstu slíkri bylgju.
Gunnar Smári
MÁ BJÓÐA ÞÉR
MANNÚÐ EÐA
FASISMA?
lóaboratoríum lóa hjálmtýsdóttir
Fagnaðu fyrsta kvöldi
ársins með okkur!
Ekki missa af
Nýársfögnuði
Bryggjunnar Brugghús
1. janúar 2017
Fordrykkur, 5 rétta
hátíðarseðill,
skemmtiatriði og miði á
Nýársdansleik með Hjálmum:
15.900 kr
Nýársdansleikur með
Hjálmum:
6.900 kr.
Um skemmtidagskrá
yfir borðhaldi sjá:
Hugleikur Dagsson
Saga Garðarsdóttir
Snorri Helgason
Ylja
Leynigestur
Borðhald hefst klukkan 18.00
Húsið opnar fyrir dansleik
klukkan 23.00
Fyrir nánari upplýsingar
og borðapantanir:
booking@bryggjanbrugghus.is
/456-4040