Fréttatíminn - 30.12.2016, Qupperneq 16

16 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. desember 2016
Hellaristurnar snúa aftur
Anna Gyða Sigurgísladóttir
ritstjorn@frettatiminn.is
Það mætti færa rök fyr-ir því að á lyklaborði snjallsímanna okkar sé nú að finna nútímalist. Í október á þessu ári
bætti nútímalistasafnið MoMA í
New York-borg nefnilega upp-
runalegu safni emoji-tákna við sitt
varanlega safn listmuna. Um er að
ræða upprunalega samstæðu 176
emoji-tákna, hönnuð af Shigetaka
Kurita fyrir japanska símafyrir-
tækið NTT DoCoMo árið 1999.
Mál er kerfi merkja, tákna,
hljóða og orða sem notuð eru
saman til þess að lýsa hugtökum,
hugmyndum, merkingum og hugs-
unum.
Hellamálverkin
Samskipti manna hafa átt sér stað
í einhverri mynd frá því að mað-
urinn, eða Homo Sapiens, varð til.
Meðal elstu heimilda um sam-
skipti manna eru hellamálverkin
sem eru mörg hver talin vera frá
forsögulegum tíma eða fyrir u.þ.b.
40.000 árum.
Fræðimenn greinir á um til-
gang málverkanna en sumir halda
því fram að málverkin hafi verið
leið til þess að hafa samskipti við
aðra menn, enda hér um að ræða
tímana fyrir ritað mál. Samskipti
manna gætu því hafa byrjað á
myndrænan hátt með ýmis konar
táknum og teikningum.
Genevieve von Petzinger, stein-
gervinga-mannfræðingur, hefur
rannsakað uppruna myndrænna
samskipta með því að skoða hella-
málverk víðs vegar um heim.
Hún segir að „þökk sé samskipta-
hæfileikum okkar, og þá sér í lagi
myndrænum og rituðum sam-
skiptaleiðum, sé heimur okkar í
dag fær um að byggja á hnattrænu
tengslaneti sem skiptist á upplýs-
ingum.
Tjákn eða lyndistákn,
það sem á ensku
kallast emoji, hafa
orðið veigamikill
hluti tjáningar okkar
á undraskömmum
tíma. Myndmál þeirra
bætir tilfinningum
við ritmálið í stutt-
um textabrotum á
samskiptamiðlum
og smáskilaboðum.
Anna Gyða Sigurgísla-
dóttir rekur hér stutta
en áhrifaríka sögu
tjáknanna.
Á vefnum frá upphafi
Tjákn eða lyndistákn eru þau ís-
lensku orð sem notuð eru yfir það
sem kallast emoji á ensku. Tjákn
er því bræðingur af orðunum tján-
ing og tákn á meðan lyndistáknið
blandar saman lund og tákni.
Hellaristur voru myndmálstjákn fyrir
tíma ritmálsins.
Tjákn hafa tengst veraldarvefnum frá
upphafi. Margir muna ef til vill eftir
emoticon táknum MSN Messenger.
Shigetaka Kurita, Emoji. Upprunalegt sett 176 tákna, 1999
Lyndistáknið gefur þannig til-
kynna ákveðið skaplyndi eða geð.
Tjákn hafa tengst veraldarvefn-
um frá upphafi. Margir muna ef
til vill eftir emoticon táknum MSN
Messenger.
Þegar Shigetaka Kurita hannaði
tjákn sín árið 1999 voru þau 175
talsins. Í dag, sautján árum síðar,
eru þau 1,851 talsins. Munurinn á
Emoticon-táknum og emoji-tákn-
um dagsins í dag er ekki aðeins
fjöldi tákna heldur einnig sá að í
dag notum við þau mun meira en
við gerðum áður fyrr enda notum
við samskiptamiðla og síma meira
í dag en við gerðum áður fyrr. Ef
ég skoða samfélagsmiðla samskipti
mín núna, t.d., þá sé ég að ég not-
aði síðast lyndistákn fyrir 2 mínút-
um í Facebook-spjalli er ég svaraði
skilaboðum um hitting einhvern
veginn á þessa leið:
Ég get varla hugsað mér rafræn
samskipti án lyndistákna sem er
einkennilegt þar sem almenn og
víðfeðm notkun þeirra hófst að-
eins fyrir fimm árum þegar Apple
kynnti lyklaborð lyndistákna með
símum sínum árið 2011. Á næstu
árum fylgdu Android símar og á
fáeinum árum hefur táknunum
fjölgað úr 858 í 1.851.
Þegar MoMA bætti tjáknum
Kurita við í safnið lýsti safnsér-
fræðingur listasafnsins, Paul Gall-
oway, því yfir að „einföld snilldar-
verk Kurita hafi lagt grunn að
þróun nýs myndræns tungumáls.“
Hið nýja myndræna tungumál, sem
Galloway vísar í, er jú hið rafræna
myndræna mál sem á sér stað í lífi
okkar flestra á hverjum degi með
notkun lyndistákna snjallsímanna.
Betri en orð
Breski málvísindamaðurinn Vy-
vyan Evans hefur rannsakað
lyndistákn á síðustu árum. Hann
segir lyndistáknin vera myndræna
framsetningu á tilfinningu, hug-
mynd, persónum, aðstæðum eða
atburði. Samkvæmt rannsóknum
hans nota 80% bresku þjóðarinnar
lyndistákn í daglegum samskipt-
um sínum. 72% af ungu fólki á
aldrinum 18-25 ára telja auðveldara
að tjá tilfinningar sínar með
lyndistáknum en með skrifuðu
máli. Nær helmingur þeirra, telja
emjoi-táknin síðan geta tjáð inntak
orðræðu þeirra betur en orð.
„Ég komst að því að heilinn á
okkur les emoji mjög svipað og
þeir lesa alvöru andlit. Við skiljum
emoji-tákn alveg eins og við skilj-
um önnur svipbrigði,“ segir Rakel
Tómasdóttir, grafískur hönnuður
sem útskrifaðist úr Listaháskóla Ís-
lands í vor. BA ritgerð hennar fjall-
aði um emoji-tákn en þar kemur
m.a. fram að sálfræðingar telji að
aðeins 7% mannlegra samskipta
séu fólgin í orðunum sjálfum,
hin 93% séu svokölluð orðalaus
samskipti. Orðalaus samskipti
Fákafeni 9, 108 RVK | Sími 581-1552 | www.curvy.is