Fréttatíminn - 30.12.2016, Qupperneq 30

30 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. desember 2016
tæki til að glíma við viðfangsefni
sögunnar, eiginleika, kosti og bresti,
og ef það er auðveldlega hægt að
skipta um kyn á þessum karakter þá
hefur manni tekist að búa til heil-
steypta persónu. Við gerðum þetta
í Föngum og það voru einhverjar
smá fínstillingar sem þurfti að gera
hér og þar, en þar fyrir utan bætti
þetta einhverju óútskýranlegu við
karakterinn. Maður getur allt í einu
verið kominn með afar áhugaverðan
kvenkarakter því maður datt ekki í
gildrurnar að skrifa konuna eins og
síðasta kvenkarakterinn sem mað-
ur skrifaði eða sá einhvers staðar.
Þetta er a.m.k. ein leið til að detta
ekki í klisjurnar sem tengjast kyn-
ferði. Það er nefnilega fullt af litlum
kreddum sem eru bara föst í erfða-
efninu á okkur og sem við þurfum
öll að vara okkur á.“
Áhugi á íslensku sjónvarpsefni
Margrét segir afar litla peninga vera
til úthlutunar í íslenska kvikmynda-
framleiðslu. Það sé gríðarleg eftir-
spurn erlendis eftir íslensku sjón-
varpsefni en árlega sé ekki hægt að
standa undir nema um einni stórri
sjónvarpsseríu á ári ásamt tveimur
minni. Stjórnvöld virðist því miður
ekki enn hafa skilið hvað það er góð
og í raun gulltryggð fjárfesting að
setja peninga í kvikmyndagerð.
„Kvikmyndasjóður Íslands er
örsjóður, hann er svo lítill. Kvik-
myndagerð á Íslandi er eins og
mentaskólaneminn sem er ennþá
að mæta í partí í fermingarfötun-
um sínum. Vöxturinn í greininni
og áhuginn á íslenskri kvikmynda-
gerð er í engu samræmi við það
hvað sjóðurinn stendur í stað og
allt stoðkerfið, eins og Kvikmynda-
miðstöð, er fjársvelt. Og áhuginn á
íslensku efni virðist bara ætla að
halda áfram að vaxa. Ófærð var
ákveðinn ísbrjótur. Með velgengni
Ófærðar standa okkur allt í einu all-
ar dyr opnar en við þyrftum miklu
stærri sjóð til að geta framleitt það
sem okkur langar til. Kvikmynda-
sjóður er mjög mikilvægur því hann
er undanfari þess að hægt sé að
sækja í aðra sjóði eins og norræna
og Evrópusjóðinn.“
Fjársvelt listgrein
„Það hafa verið lögð fram endalaus
rök um að kvikmyndaframleiðslan
hér sé fjárfesting sem borgar sig.
Hver einasta króna sem sett er í
kvikmyndagerð á Íslandi skilar sér
tvöfalt til baka og ef þú tekur inn í
öll afleiddu hagrænu áhrifin líka þá
er það miklu, miklu meira. Lands-
lagið er að breytast svo mikið í sjón-
varpsþáttagerð. Með þessum nýju
tegundum af efnisveitum, Netflix og
fleiru, breytist ekki bara dreifingin
og hvernig fólk horfir á efni, held-
ur einnig hvernig verkefni eru fjár-
mögnuð og þróuð. Það er eins og öll
jarðskorpan sé á hreyfingu og við
að reyna að halda jafnvægi. Þannig
er bransinn bæði spenntur og kvíð-
inn en það er samt ljóst að tækifær-
in fyrir íslenska kvikmyndagerð
eru gríðarleg akkúrat núna. Það
þyrfti í raun að tvöfalda sjóðinn ef
vel ætti að vera, það væri svona hóf-
legt. En þó öll þessi rök liggi fyrir og
stjórnvöld þykist meðvituð um það
þá fáum við bara klapp á bakið og
aukasetningu í hátíðarræðum. Það
er voða gott og gaman að láta hrósa
sér en væri betra að fá bara pen-
inginn í staðinn, takk. Maður verð-
ur bara að vona að ný ríkisstjórn
verði sett saman af brjáluðum bí-
ónördum, þá fer kannski eitthvað
gott að gerast.“
Íslenskt sjónvarp og Sykurmolarnir
Þótt íslenskt sjónvarpsefni og kvik-
myndir hafi vakið athygli erlend-
is segir Margrét okkur enn vera að
stíga fyrstu skrefin í greininni. Mið-
að við hvað við höfum litla reynslu
og úr litlu fjármagni að spila er í raun
ótrúlegt hvað íslenskt sjónvarpsefni
fær góðar viðtökur. En við erum að
græða á sérstöðunni. Á meðan við
séum bara að reyna að endurspegla
íslenskan veruleika eru útlendingar
að horfa á eitthvað rosalega exótískt.
„Þetta er svipað og með íslenska
tónlist. Við í Sykurmolunum vor-
um til dæmis bara að reyna að gera
venjuleg meðalstraums popplög sem
fyrir umheiminum hljómaði eins og
eitthvað svakalega framúrstefnu-
legt. En það var allt í lagi, okkur
sárnaði það ekkert, við vorum bara
að skemmta okkur. Sykurmolarnir
voru þannig í raun stofnaðir til að
búa til peninga fyrir Smekkleysu
svo hægt væri að fjármagna aðra út-
gáfu. Og það tókst. Það er sérstaðan
og þessi litlu skrýtnu hlutir sem við
erum kannski sjálf ómeðvituð um
sem umheimurinn kveikir á. Þess
vegna veit maður aldrei hverju fólk
í útlöndum mun hrífast af. Það eru
kannski allt aðrir hlutir heldur en
hjá okkur hér heima. Og þar liggur
ákveðin spenna, í því að vita ekki
í hverju ástarsambandið er fólgið.
Um leið og við förum að reyna að
matreiða það sem við erum að gera
sérstaklega ofan í útlendinga þá held
ég að það sé dæmt til að mistakast.
Ég var að horfa á sænska sjónvarps-
seríu þar sem búið er að tikka í öll
túristaboxin og það verður mjög ut-
análiggjandi og tekur frá dramatísku
upplifuninni.“
Sjónvarpið skemmtilegast
Þótt Margrét hafi skrifað handrit að
bíómyndum finnst henni sjónvarps-
formið skemmtilegast. Þar finnst
henni hún virkilega vera orðin
nógu heimavön og afslöppuð til að
geta leyft sér ákveðið frelsi að prófa
sig áfram með hlutina. Fyrir utan
hvað sjónvarpið nær til miklu stærri
áhorfendahóps en kvikmyndir al-
mennt.
„Þú getur bara setið í þínu skjóli,
heima hjá þér, og sótt það sem þig
lystir. Það er óendanlegt úrval af
alls kyns efni. Auðvitað fullt af
drasli en gríðarlega mikið af gæða-
efni líka.“
„Að búa til leikna sjónvarps-
þáttaröð er töluvert flóknara en
bíómynd. Sömuleiðis eru handrits-
skrifin meira krefjandi, umfangið
margfalt meira og formið og upp-
byggingin skiptir svo miklu máli.
Sjónvarpsskrif eru þess vegna
langoftast teymisskrif. Það þarf svo
mikið efni til að halda uppi heilli
seríu. Þetta þarf að vera svo þykkt,
það eru svo margar sögur og allt
þarf að ganga upp. Til þess að það
hafist þarf hreinlega fleiri heila en
bara einn.
Vinnan er nánast eins og sam-
talsmeðferð því stærstur hluti
vinnunnar felst í því að skilja
persónurnar – vita allt um þær
og skapa forsendur fyrir gjörð-
um þeirra. Þannig þarf að búa til
ævisögu hvers einasta karakters,
því jafnvel þótt „Gunnar ganga-
vörður“ sé pínulítil persóna og lífs-
hlaup hans komi aldrei til tals þá
verðum við höfundarnir að vita allt
um Gunnar gangavörð, jafnvel þótt
hann sé bara að tína upp blautar
úlpur á ganginum og krakkarnir
stríði honum. Það fer mikil vinna
í persónusköpun því hún er í raun
grunnur alls. En framvindan skiptir
ekki síður máli og við vinnum afar
nákvæma lýsingu á öllu sem ger-
ist, hvaða tilgang hver og ein sena
hefur, allt er vegið og metið og öll-
um óþarfa er hent. Kvikmyndagerð
er svo dýrt sport að það verður að
velja og hafna áður en farið er í
tökur, það er ódýrara að gera það
á handritsstiginu. Þannig að það
er gríðarleg vinna að baki hverju
verkefni, svo miklu meira en það
sem sést á skjánum. Svo tekur það
áhorfendur 50 mínútur að horfa á
hvern þátt en það er kannski 2-4 ára
vinna að baki. Það fallega við þetta
er að áhorfandinn á einmitt ekki að
vera meðvitaður um vinnsluferlið.
Ef vel hefur tekist til er áhorfandinn
hrifinn inn í heiminn sem við höf-
um skapað og ekkert að pæla í því
hvernig við fórum að því, þá er til-
ganginum náð.“
Margrét telur að við ættum að
leggja miklu meiri áherslu á fram-
leiðslu leikins sjónvarpsefnis, þar
séu sóknarfærin núna.
„Markaðurinn okkar er svo lítill
að það hefur verið erfitt að fram-
leiða jafndýrt efni og sjónvarpsser-
íur nema af og til. En nú allt í einu
höfum við möguleika á því að selja
þetta út um allan heim, sem breyt-
ir öllu. Á meðan bíóaðsókn dregst
saman ár frá ári er vaxandi mark-
aður fyrir sjónvarp. Það hefur svo
margt breyst í landslaginu sem
kallar á nýja hugsun. Ég er, eins
og komið hefur fram, mjög spennt
fyrir þessu formi kvikmyndagerð-
ar og veit að það er mjög margt
spennandi í þróun út um allan bæ
sem ég vona bara að komist alla
leið og við fáum að njóta þess. Þess
vegna þarf að setja meiri peninga í
kassann, stjórnvöld! Ég lofa því að
það skilar sér margfalt til baka.“
Fangar persónulegt verkefni
Sjónvarpsþáttaröðin Fangar fer
fljótlega í sýningu en Margrét er
aðalhandritshöfundur verksins.
Þegar hún fékk símtal frá Unni Ösp
Uppáhaldssjónvarpsþættir Margrétar:
Ég er forfallinn sjónvarpssjúklingur frá blautu barnsbeini. Heppilegt að það
skuli ekki lengur þykja ómenningarlegt að glápa á sjónvarp! Mér finnst Am-
eríkanar enn gera besta sjónvarpsdramað, þeir kunna þetta svo vel og eru
bestir í að skapa skýr konsept. Eins og t.d. Sopranos og Mad Men. Ég sá ný-
lega The Night Of, sem er frábær sería. Bloodline, The Americans og The Af-
fair eru líka í uppáhaldi hjá mér. En uppáhalds sjónvarpsserían mín frá upp-
hafi er The Singing Detective og reyndar fleira sem Dennis Potter hefur gert.
„Vinnan er nánast eins og samtalsmeð-
ferð því stærstur hluti vinnunnar
felst í því að skilja persónurnar – vita
allt um þær og skapa forsendur fyrir
gjörðum þeirra,“ segir Magrét Örnólfs-
dóttir
Stefánsdóttur um verkefnið fyrir 4
árum sló hún strax til en þáttaröð-
in gerist að stórum hluta í í kvenna-
fangelsinu í Kópavogi – í íbúðahverf-
inu þar sem Margrét býr ásamt
fjölskyldu sinni.
„Fangelsið er við hliðina á leik-
skóla barnanna minna og ég hafði
því gengið þarna fram hjá tvisvar
á dag árum saman og vissi af tilvist
þess. Fyrir mig var þetta því svolítið
persónulegt. Ég hafði séð fangana
úti í garði og eins og allir aðrir bara
látið sem þetta kæmi mér ekki við
og kurteislega leitt þetta hjá mér. Ég
sagði því strax já, ég væri til í tusk-
ið, enda frábær hópur að baki ver-
kefninu, Unnur Ösp og Nína Dögg
Filippusdóttir og Ragnar Bragason
leikstjóri, auk framleiðendanna
í Mystery.“ Unnur og Nína höfðu
unnið mikla rannsóknarvinnu,
safnað sögum og heimsótt fang-
elsið en ætluðu sér ekki að skrifa
handritið sjálfar. Handritsvinnan
hefur samt verið unnin í mjög ná-
inni samvinnu við þau en lokagerð
handritsins er svo í höndum Mar-
grétar og Ragnars.
„Það er frábært, þá eru leikstjór-
inn og höfundurinn á sömu blað-
síðunni með allt. Þá veit maður að
það er fullur skilningur á öllu okkar
á milli.“
Margrét fór sjálf í heimsóknir í
kvennafangelsið til að fá innblástur
og upplifa það frá fyrstu hendi.
Aðstæður voru hræðilegar enda
var þetta síðar dæmt sem óhæfur
mannabústaður, mikil þrengsli og
allt í niðurníðslu.
„Það er furðulegt upplifun að
stíga inn í fangelsi í eigin hverfi.
Maður er vanur að vappa frjáls fyr-
ir utan en þarna blasti þessi hug-
mynd við mér að samfélagið ákveð-
ur að taka fólk úr umferð og loka
það inni. Ég gat síðan bara gengið
út þegar ég var búin að ljúka erindi
mínu. þetta hafði mikil áhrif á mig.
Ég vona að Fangar komi þessu að
einhverju leyti til skila, hvernig við
manneskjurnar vandræðumst við
það að eiga hver við aðra og erum
líklega öll einhvers konar fangar í
einni eða annarri mynd.“
Titill í símaskrá?
Margrét Örnólfsdóttir, flottræfill
Uppáhaldsbíómynd?
Hrafninn eftir Carlos Saura. Bara
til að segja eitthvað, gæti nefnt
svona 100 myndir.
Bækurnar á náttborðinu?
Ég er að lesa Stóra skjálfta eftir
Auði Jónsdóttur, bæði mér til ynd-
is og líka af því ég ætla að skrifa
kvikmyndahandrit upp úr henni.
Kvöldsaga 6 ára sonar míns er líka
á náttborðinu. Það er minn helsti
yndislestur. Elsku Míó minn er
næst, ég hlakka til.
Besti kokteillinn?
Ég kveið alltaf fyrir kok-
teilapöntunum þegar ég vann á
bar. Minnir að besti kokteillinn
minn hafi samt verið Svartur Rússi
sem ég afgreiddi á Sirkus árið
1993, viðskiptavinurinn var alla-
vega hæstánægður.
Kvenfyrirmynd?
Nei, en ég dáist að fjölmörgu fólki
af ólíkum ástæðum. Við erum öll
gallagripir og þar liggur fegurðin
og samkenndin.
Íslendingar eru ...
nú meiri rúsínurnar!
Munndreifitöflur
250 mg
Pinex®
Smelt
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
A
ct
av
is
5
1
1
0
7
2