Fréttatíminn - 13.01.2017, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 13. janúar 2017
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
0 0
16,9
20,9
13,0 12,6
28,7
22,9
34,9
27,7
53,9
31,5
64,9
25,0
94,2
67,9
27,8
26,2
19,2
12,0
14,0 14,0 13,6 13,5 13,812,1
10,0 10,310,39,0
42,5
21,7
750 milljarðar
færðir til fyrirtækja
og fjármagnseigenda
Gunnar Smári Egilsson
gunnarsmari@frettatiminn.is
Langveigamesta pólitíska breyting á Íslandi undan-farin ár var breyting skatt-kerfisins um og eftir síð-ustu aldamót. Þá var á
skömmum tíma skattur á fyrirtæki
lækkaður úr um og yfir 40 prósent
niður í 18 prósent og síðan niður í 15
prósent og skattar á fjármagnstekj-
ur færðir niður í 10 prósent. Þetta er
miklum mun meiri lækkun skatta á
fyrirtæki og fjármagn en þekktust í
okkar heimshluta. Íslendingar lækk-
uðu skatta á fyrirtæki og fjármagn
fyrr og meira en aðrar þjóðir.
Þessi skattalækkun hafði umtals-
verð áhrif á tekjuöflun ríkissjóðs.
Frá aldamótum og til 2015 voru
innheimtir skattar af fyrirtækjum
og fjármagni nærri 750 milljörðum
króna lægri á núvirði en verið hefði
ef skatthlutföll hér hefðu verið sam-
bærileg og á hinum Norðurlöndun-
um. Aldamótaárið var mismunurinn
tæplega 17 milljarðar króna á núvirði
en hann fór hæst í rúmlega 119 millj-
arða króna á núvirði skömmu áður
en spilaborgin hrundi.
Skattar hækkuðu, lítið
Eftir Hrun hækkaði vinstri stjórn-
in bæði tekjuskatt fyrirtækja og
fjármagnstekjuskatt, með bless-
un Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, sem
hafði þó lagt hart að ríkisstjórnum
að lækka skatta fremur en hækka.
Ástæða þess að skattahækkunin
rann í gegn hjá gjaldeyrissjóðnum
var sú hversu óeðlilega lágir þessir
skattar voru á Íslandi.
Hækkun skattprósentunnar sam-
hliða minni hagnaði og mun minni
fjármagnstekjum dró úr þessum
mismun íslenskrar skattheimtu
og því sem almennt þekktist í okk-
ar heimshluta. Eftir sem áður inn-
heimti ríkissjóður um það bil 25
milljörðum króna minna að núvirði
af fyrirtækjum og fjármagni árlega.
Frá Hruni og fram til 2015 inn-
heimti ríkissjóður um 220 milljörð-
um króna minna af fyrirtækjum
og fjármagni en gert hefði verið ef
skattastefnan væri hér svipuð og
á hinum Norðurlöndunum. Það er
meira en tveir nýir Landspítalar og
myndi ná að fjármagna flest það sem
flokkarnir lofuðu fyrir kosningar en
sem ólíklegt er að verði efnt þar sem
engin sátt er um það á Alþingi að
breyta þessari skattastefnu.
Nýfrjálshyggjan sigrar
Breytingar á íslenska skattkerf-
inu eru eitt skýrasta dæmið um
áhrif nýfrjálshyggjunnar á Vest-
urlöndum. Þessi hugmyndastefna
hafði vissulega áhrif víða til lækk-
unar skatta á fjármagnseigendur
og fyrirtæki en óvíða meiri en hér.
Um aldamótin var fjármagnstekju-
skattur hér orðinn lægri en nokkurs
staðar í nágrannalöndum okkar og
frá og með 2002 var tekjuskattur á
fyrirtæki lægri á Íslandi en annars
staðar í okkar heimshluta ef Írland
er undanskilið, en írsk stjórnvöld
undirbuðu skatta til að laða til sín
stórfyrirtæki.
Þótt nýfrjálshyggjan hafi verið
ríkjandi hugmyndastefna á Vestur-
löndum frá því á níunda áratugn-
um var það ekki fyrr en undir lok
aldarinnar síðustu og einkum eft-
Íslensk stjórnvöld gengu lengst allra stjórnvalda í
okkar heimshluta í að fella niður skatta á fyrirtæki
og fjármagn. Nýfrjálshyggjan risti hér dýpst og hafði
mest áhrif. Ef hér hefði verið rekið sambærilegt
skattkerfi og í okkar næstu nágrannalöndum
hefði ríkið innheimt 750 milljörðum króna meira í
tekjuskatt fyrirtækja og skatt af fjármagnstekjum frá
aldamótum og fram til 2015, upphæð sem er á við
byggingarkostnað átta nýja Landspítala.
Í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar Sjálfstæðismanna, Viðreisnar og Bjartr-
ar framtíðar er ekkert minnst á breytingar á skattkerfinu umfram lækkun
tryggingagjalds. Ríkisstjórnin stefnir því að því að viðhalda sérkennum íslenska
skattkerfisins sem einkennist af lágum sköttum á fjármagn og fyrirtæki. Mynd | Hari
Fyrirtæki Fjármagn
Vanálagður
tekjuskattur
750 milljarða króna
skattafsláttur
Eftir að stjórnvöld keyrðu niður skatta á
fyrirtæki og fjármagn um og eftir síðustu
aldamót varð ríkissjóður Íslands af um 750
milljarða króna skatttekjum, að meðaltali 68
milljörðum króna árlega á fyrstu fimmtán
árum aldarinnar. Mest var tapið á árunum
eftir Hrun þegar hagnaður fyrirtækja var hár
á sama tíma og tekjuskattsprósentan var
lægst og enn frekar þegar fjármagnstekjur
voru gríðarlega háar en skattprósentan í
fjármagnstekjuskatti lægri en nokkur staðar
á byggðu bóli. En þótt skattar á fyrirtæki
og fjármagn hafi verið hækkaðir 2010 þá
munar enn umtalsverðum fjárhæðum hvað
ríkissjóður innheimtir af sköttum af hagnaði
fyrirtækja og fjármagnstekjum en hvað hann
myndi innheimta ef hér væri skattkerfi líkt og
í nágrannalöndunum. Frá Hruni vantar um 220
milljarða króna á núvirði í ríkissjóð ef miðað
er við meðaltals skattheimtu Norðurlanda af
fyrirtækjum og fjárfestingum. Það eru rúmir
tveir nýir Landspítalar, nokkur Icesave og
næstum þrjár skuldaniðurfellingar húsnæðis-
lána. Fyrirtæki og fjármagnseigendur eru þau
fyrirbrigði á Íslandi sem njóta hæstra styrkja,
sé miðað við þá skattheimtu sem lögð er á
sömu fyrirbrigði í okkar nágrannalöndum.
Vanálagður tekjuskattur fyrirtækja og fjármagnstekju-
skattur á Íslandi miðað við meðalálagningu Norðurland-
anna, samkvæmt upplýsingum OECD um skattprósentur
og upplýsingum ríkisskattstjóra um skattstofn. Milljarðar
króna á verðlagi dagsins í dag.
www.fi.is
FERÐAFÉLAG ÍSLANDS
Mörkinni 6 | 108 Reykjavík | S: 568 2533 | www.fi.is
Ferðafélag Íslands á 90 ára afmæli 2017 og við hefjum
afmælisárið sunnudaginn 15. janúar með göngu um Öskju-
hlíðina og Nauthólsvík undir styrkri forystu Péturs H. Ármanns-
sonar, arkitekts og landsins helsta sérfræðings um byggingasögu
höfuðborgarsvæðisins.
Pétur hefur um margra ára skeið leitt sérstakar borgargöngur
á vegum Ferðafélags Íslands. Í þessari göngu verður hugað að
uppbyggingu og skipulagi Öskjuhlíðarinnar og merkileg saga
svæðisins rifjuð upp.
Gangan hefst kl. 10.30 frá Perlunni í Öskjuhlíð.
Gengin er 4-5 km hringur.
Þátttaka er ókeypis og allir velkomnir.
við upphaf afmælisárs FÍ
Borgarganga