Fréttatíminn - 13.01.2017, Blaðsíða 26

26 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 13. janúar 2017
Falleg orð
en fátt um
efndir
Tugþúsundir Íslendinga glíma við
heyrnarskerðingu í einhverjum
mæli. Þrátt fyrir að vera grund-
vallar hagsmunamál fyrir um
einn af hverjum sex Íslendingum
gengur seint að koma frumvarpi
um textun sjónvarpsefnis í gegn-
um Alþingi. Stjórnmálamenn úr
öllum flokkum segjast hlynntir
því að þjónusta sé aukin og ýmsir
tala um grundvallarmál. Samt
hefur frumvarp um textun verið
lagt fram þrisvar án þess að vera
svo mikið sem rætt. Einkafyr-
irtæki virðast áhugalaus um að
bæta þjónustu við áhorfendur
nema skattgreiðendur borgi þeim
sérstaklega.
Ingimar Karl Helgason
ritstjorn@frettatiminn.is
Eitt umfram allt annað vakti athygli
mína í aðdraganda tvennra kosn-
inga nú í haust: Myndskeið sem
runnu inn í fréttastrauminn hjá
mér á Facebook fyrir alþingiskosn-
ingarnar og forsetakosningar í
Bandaríkjunum. Er eitthvað merki-
legt við það? Jú, myndskeiðin voru
yfirleitt textuð. Það skipti ekki máli
hvort boðskapurinn var frá Bern-
ie Sanders eða Bjarna Ben. Hann
komst betur til skila.
Texti fyrir alla
Enginn vafi er á því að textun er til
mikilla bóta. Við getum haft í huga
að heyrnarskertir hér á landi skipta
ekki aðeins þúsundum, heldur tug-
um þúsunda. Gróflega má ætla að
upp undir 60 þúsund Íslendingar
séu með heyrnarskerðingu á ein-
hverju stigi. Þetta fer vaxandi með
aldrinum en er alls ekki bundið
við gamalmenni. Það er líka svo að
textun er líka gagnleg fyrir þau okk-
ar sem eru með fulla heyrn, jafnt
sem þau sem ekki eiga íslensku að
móðurmáli.
Stórar efnisveitur, eins og Netfl-
ix, hafa líka gert gangskör að því að
láta texta efni á því tungumáli sem
það er flutt. Við höfum líka dæmi
um textun, líkt og 888 í Textavarp-
inu. En betur má ef duga skal.
Þrisvar hefur sama frumvarpið
um textun sjónvarpsefnis verið flutt
á Alþingi.
Lagt er til að þessi málsgrein
verði sett inn í lög um fjölmiðla:
„Myndefni sem fjölmiðlaveitur
miðla skal ávallt fylgja texti á ís-
lensku sem endurspeglar texta
hljóðrásar myndefnisins eins ná-
kvæmlega og kostur er.“
Frumvarpið hefur aldrei verið
rætt á Alþingi, þótt flutningsmenn
séu úr mörgum f lokkum, bæði
stjórn og stjórnarandstöðu. Það er
neikvætt. En á móti kemur hið já-
kvæða að það hefur samt náð að
skríða inn í nefnd og ýmsir aðilar
utan úr samfélaginu hafa sent um
það umsagnir.
Hverjir eru með?
Fljótt á litið gæti maður haldið að
svona mál yrði talið sjálfsagt fram-
fara- og réttindamál og yrði fljót-
afgreitt í samræmi við það. Það er
því miður ekki svo einfalt.
Enda þótt Heyrnarhjálp, Öryrkja-
bandalagið, Félag heyrnarlausra, Ís-
lensk málnefnd og Mannréttinda-
skrifstofa Íslands séu á einu máli
um að frumvarpið eigi að sam-
þykkja, þá er ljóst að eitthvað stend-
ur í veginum. En hvað? Stutta svarið
er kostnaður.
Póst- og fjarskiptastofnun vill
að frumvarpið verði endurskoðað.
Rekstrarforsendur minni fjölmiðla
– Hringbraut, ÍNN, N4 og Omega
koma upp í hugann – geti brostið
og líklega muni draga mjög úr fram-
boði á afþreyingar- og fræðsluefni:
„[F]yrirhuguð breyting, án frekari
afmörkunar, muni fela í sér talsvert
íþyngjandi skyldur á fjölmiðlaveitur
og jafnvel útiloka aðgang almenn-
ings að víðtæku framboði af sjón-
varpsefni.“
Þá vaknar spurning: Er stór hluti
almennings ekki einmitt útilokað-
ur frá hinu víðtæka framboði af
ótextuðu innlendu sjónvarpsefni?
Tugir þúsunda landsmanna búa við
skerta heyrn að einhverju marki, ef
til vill einn sjötti hluti íbúa. Og þar
sem heyrnin á það til að dofna með
aldrinum og þjóðin er almennt að
eldast, má reikna með því að heldur
fari fjölgandi í hópnum.
Beinharðar tölur
En höldum áfram. Fjölmiðlanefnd
nefnir umfang og kostnað fjölmiðla
við textunina í sinni umsögn, tæki
og mannskap.
365 miðlar eru eini fjölmiðillinn
sem hefur veitt umsögn um málið
og þar koma fyrir beinharðar tölur.
150 milljónir króna kostar að texta
erlent sjónvarpsefni. 20-25 milljón-
ir til viðbótar myndi kosta að texta
íslenskt efni að auki.
Þetta eru peningar, því er ekki að
neita, en það má líta í aðra átt. Tekj-
ur fyrirtækisins í fyrra voru yfir 11
milljarðar króna. Útgjöldin næst-
um á pari. Viðbótarkostnaður við
að texta íslenskt efni nemur þá um
0,2 prósentum af útgjöldum fyrir-
tækisins.
En félagið ver nokkru af um-
sögn sinni í að ræða um útgjöld.
Til dæmis er talað um kostnað við
sýna beint frá knattspyrnu og ofan
á þann kostnað bætist við kostnað-
ur við íslenska þuli. Sá kostnaður
sé umtalsverður. Maður fær á tilf-
inninguna að fyrirtækinu þyki sá
kostnaður íþyngjandi. En hvern-
ig er hægt að líta á einmitt þann
kostnað sem eitthvað annað en
söluvöru eða fjárfestingu? Hvað
hafa 365 miðlar að selja ef ekki ís-
lenska þuli? Það getur hver sem er
keypt sér útsendingu af leikjunum
í gegnum Sky eða aðrar þjónustur.
Það sem 365 miðlar hafa að bjóða
umfram það eru einmitt íslensku
þulirnir. Hvað væri enski boltinn
á Íslandi án Gumma Ben? Hann
væri ekki neitt. Án þulanna hefði
365 ekkert að selja. Förum nánar í
þessa hugsun.
Fé eða frumkvæði
En því ekki að líta í aðra átt. Það
blasir við að ekki er saman að
jafna fjárráðum risastofnana
eins og Netflix og stærstu stjórn-
málaflokka vestanhafs og heldur
smærri aðilum hérlendis. Eins er
munur á stórum íslenskum fjöl-
miðlafyrirtækjum með millljarða
veltu og hundruð starfsmanna og
litlum sjónvarpsstöðvum með 10-
20 starfsmenn. Samt sem áður
virðist málið stundum snúast um
vilja fremur en kostnað. Íslenskir
stjórnmálaflokkar gátu vandræða-
lítið textað myndskeið sín í kosn-
ingabaráttunni. Hvers vegna gerðu
þeir það? Til þess að ná betur til
fólks. Fjölga atkvæðum. Gætu ís-
lensk fjölmiðlafyrirtæki gert hið
sama til að fjölga áhorfendum?
Yrði það ekki einmitt fyrirtækj-
um sem rekin eru á markaðslegum
forsendum til framdráttar að taka
frumkvæði í þessum efnum? Er það
ekki beinlínis skylda þeirra? Hvers
vegna skyldi einkarekið fyrir-
Háskólinn: Meiri athygli með texta
„Við ákváðum að texta myndböndin til að þau næðu til
sem flestra í samfélaginu. Jafnrétti er ein af grunnstoð-
um nýrrar stefnu Háskólans og við leitumst við að vinna
samkvæmt henni í sem víðustum skilningi, einnig í vinnslu
á kynningarefni Háskóla Íslands,“ segir Jón Örn Guðbjarts-
son, markaðs- og samskiptastjóri Háskóla Íslands.
Háskólarnir stóðu fyrir herferð til að vekja athygli á
bágri fjárhagsstöðu háskólastigsins nú í haust með því að
senda út stutt myndskeið á netinu. Athygli vakti að þau voru textuð.
Jón Örn bendir á að margir sjái myndböndin í snjalltækjum og þá fylgi
hljóðið ógjarnan með. „Þannig nýtist efnið öllum betur þar sem hægt er að
fá innihaldið án þess að hlusta eða keyra upp hljóðið í samfélagsmiðlum, til
dæmis.“
Hann segir að áhorf á myndskeiðin hafi farið fram úr björtustu vonum, en
ekki sé til samanburður við sambærilegt ótextað efni. „Okkar tilfinning er
hins vegar sú að lengur sé horft og með meiri athygli ef efnið er textað. Við
munum framvegis texta okkar myndbönd.“
Jón Örn bætir því við að það hafi verið tiltölulega lítil fyrirhöfn að bæta
textanum við myndskeiðin og því hafi ekki fylgt viðbótarkostnaður í fram-
leiðslunni.
Ragnhildur Helgadóttir, prófessor í lögum við HR,
ræðir um fjárhagsvanda háskólanna.
Stórar efnisveitur, eins
og Netflix, hafa líka gert
gangskör að því að láta
texta efni á því tungumáli
sem það er flutt. Við höf-
um líka dæmi um textun,
líkt og 888 í Textavarpinu.
En betur má ef duga skal.
Útsala -30-50% afsláttur
my style
Holtasmára 1
201 Kópavogur
(Hjartaverndarhúsið)
Sími 571 5464
Netverslun á tiskuhus.is
Stærðir 38-52
Flott ný sportlína frá ZHENZI
verð frá kr. 3.990