Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1972, Blaðsíða 10

MYND 1. Spólunýra.
við sellofanhimnuna, en hinum
megin sérstaklega blandaður
vökvi, baðvökvi. Baðbökvinn er
blandaður, áður en dialysa hefst.
Blanda þessi er gerð úr glucos-
um monohydras, natrii acetas,
natrii chloridum, magnesium
klorid, calcium klorid og kalium
klorid. Efnum þessum er bland-
að í venjulegt vatn. Þetta eru
efni, sem hugsanlega gætu far-
ið úr blóðinu. Með því að hafa
þessi blöndu helzt jafnvægi,
þannig að sjúklingurinn missír
ekkert nema úrgangsefnin úr
blóðinu.
1 gervinýra er líka hægt að
taka vökva af sjúklingnum með
svokallaðri ultrafiltration, allt
að 5-6 lítrum í meðferð. Sé
framkallaður vökvaþrýstings-
munur milli blóðs og baðvökva,
síast vatn gegnum himnuna und-
an þrýstingshallanum. Þetta er
notað við sjúklinga með hjarta-
bilun, sem hafa mikinn bjúg.
Ýmsar gerðir eru til af blóð-
síum. Algengastar eru tvær
gerðir, spólunýra og plötunýra
(sjá mynd 1 og 2). I spólunýra
eru tveir uppvafðir sellofan-
hólkar, og utan um þá er vafið
plastefni til að halda þeim sam-
an. Blóðið er inni í þessum hólk-
um, og leikur baðvökvinn um
spóluna. Plötunýra byggist á
því, að plastplötum og sellofan-
himnum er þjappað saman til
skiptis. Blóð rennur miili
tveggja sellofanhimna og bað-
vökvi sitt hvorum megin við í
rásum, sem gerðar eru í plast-
plöturnar.
1 hverri dialysu er notað mik-
ið magn af baðvökva, um 250
lítrar. Vökvinn rennur í slöng-
um inn í vélina, þar sem hann
er hitaður í líkamshita og dæl-
ist svo eftir margbrotnu dælu-
kerfi út í síuna. Það er því allt-
af stöðugt rennsli af baðvökva
gegnum síuna, jafnframt blóð-
inu. Eftir að baðvökvinn hefur
farið gegnum síuna og tekið við
úrgangsefnunum, er honum dæit
út úr vélinni. Á sama hátt fer
blóðið hreinna'úr síunni og inn
í sjúklinginn aftur.
Þessi hreinsun tekur um 6-7
tíma í einu, það er þó mismun-
andi, bæði eftir gerð síanna og
ástandi sjúklings. Miðað er við,
að sjúklingur komi tvisvar í viku
í þessa meðferð.
Þá er komið að því að lýsa
sambandi sjúklingsins við véí-
ina. Á sjúklinginn er útbúið svo-
kallað „shunt“ (sjá mynd 3).
Það byggist á því, að smárör
úr efni, sem er lítt vefjaertandi,
teflon, eru tengd slaglæð og biá-
æð í handlegg eða fótlegg.
Slöngur úr selastik efni eru svo
festar við teflonið, leiddar út á
yfirborðið og tengdar saman
þar, þegar sjúklingurinn er ekki
í blóðsíun. Stöðugt blóðrennsii
er í slöngunum, og fylgist sjúki-
ingurinn sjálfur með rennslinu,
milli þess sem hann cr í hreins-
uninni. Slíkt „shunt“ getur enzt
mánuðum saman, jafnvel heilt
ár, ef ekkert kemur fyrir. Þetta
er amerísk uppfinning frá ár-
inu 1960.
Nú nýlega er farið að nota
annars konar tengingu, sem er
þannig, að búinn er til arterio-
venös samgangur, fistula, á út-
lim. Þá víkkar bláæðin að mun,
og er þá stungið í æðina í hvert
skipti. Sjúklingurinn er þá laus
við allar umbúðir, milli þess sem
hann er í gervinýra. Þegar blóo-
síun hefst, eru slöngur tengd-
ar milli „shunts" sjúklingshis
og blóðsíunnar, þannig að blóð-
ið streymir úr slagæð inn í si-
una og skilar sér jafnóðum inn
um bláæð aftur.
Fylgjast þarf vel með sjúkl-
ingnum, meðan hreinsunin fer
126 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS