Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.1996, Side 7

>
Barnavemd
Þáttur
hj úkmnarfræðinga
Samkvæmt lögum berum við í raun öll ábyrgð á velferð barnanna í samfélagi okkar -þó ábyrgðin liggi auðvitað fyrst
og fremst hjá foreldrunm. Annist foreldrar ekki börn sín sem skyldi þá verða aðrir að koma þar að.
í lögum um vernd barna og ungmenna (nr. 58/1992, IV. kafla, 12. gr.) segir m.a.: „Hverjum, sem verðurþess v(s að
barni er misboðið, uppeldi þess vanrœkt eða aðbúnaði þess svo áfátt að barninu geti stafað hœtta af er skylt að tilkynna
það barnaverndarnefndþar sm barnið dvelst." Sérstök skylda er svo lögð á herðar þeim stéttum sem sjá um umönnun og
kennslu bama, svo og heilbrigðisstéttum, því í 13. gr. laganna segir: „Sérstaklega erfóstrum, dagmœðrum, kennurum,
prestum, lœknum, Ijósmœðrum, hjúkrunarfrœðingum, sálfrœðingum, félagsráðgjöfum og öðrum þeim er hafa með höndum
félagslega þjónustu eða ráðgjöf skylt að fylgjast með hegðun, uppeldi og aðbúnaði barna og ungmenna eftir þv( sem við
verður komið...".
Stundum er sagt að hjúkrunarfræðingar séu „góða fólkið“ í barnaverndarkerfinu en í störfum sínum koma þeir að
barnavemd á marga vegu. Hér er ætlunin að varpa nokkm ljósi á þennan þátt með greinunum sem birtar em undir
yfirskriftinni „Barnavernd -þáttur hjúkmnarfræðinga“. Greinarnar em eftir marga höfunda og eru mismunandi að
uppbyggingu því einungis hluti þeirra er skrifaður sérstaklega vegna þessarar umfjöllunar í blaðinu. Allar eiga þær það
þó sameiginlegt að greina frá því hvemig störf hjúkrunarfræðinga snerta heilsuvernd barna og unglinga á einn eða annan
máta og einnig livernig bæta má og efla þátt hjúkrunarfræðinga í vernd bama og ungmenna.
Jóna Dóra Kristinsdóttir, ljósmóðir og hjúkrunarfræðingur
Þurtgaðar kortur og fikrt
áhrif neyslu áfóstur og einföld aðferð til greiningar
kona sást dmkkin á almannafæri fyrir nokkmm
áratugum var litið niður á hana og hún álitin afar slæm móðir,
enda áttu konur ekki að drekka áfengi nema þá helst eitt og eitt
sherrýstaup. Hins vegar var það hluti af karlmennskunni ef
þeir, karlmennimir, dmkku áfengi og jafnvel þótt algjört
stjómleysi fylgdi drykkjunni hafði það ekkert með föðurhlut-
verkið að gera og þeir voru ekki brennimerktir sem verri feður
íyrir bragðið. En við þær þjóðfélagslegu breytingar er urðu í
Evrópu og Norður-Ameríku í kjölfar seinni heimsstyrjaldar-
innar fóru konur að sjást æ oftar neyta áfengis á almannafæri.
Framleiðendur sáu sér leik á borði og fóm að beina spjótum
sínum að þessum nýja markhópi og konur fóm að sjást í
áfengisauglýsingum. Ef erlendum tímaritum er flett nú þá sjást
gjarnan áfengisauglýsingar sem sýna hina athafnasömu
framakonu, klædda smekklegri dragt, með skjalatösku sér við
hlið, þar sem hún stendur sjálfsömgg við barinn og fær sér
drykk að afloknum vinnudegi. Þessar breytingar áttu sér einnig
stað hér á íslandi og fór að bera á þeim um það leyti er
Rauðsokkahreyfingin var stofnuð og konur fóm að þyrpast út á
vinnumarkaðinn í kringum 1970.
Með þá staðreynd í huga að áfengisneysla kvenna hefur
aukist verulega síðustu áratugi hlýtur það að auka líkurnar á
því að fleiri böm fæðist í þennan heim er hafa orðið fyrir skaða
á fósturskeiði vegna neyslu móðurinnar. Tölur erlendis frá sýna
að um 10-15% kvenna á bameignaraldri (15-44 ára) drekka
mikið áfengi eða em alkóhólistar (Hinderliter og Zeienak
1993) og ekki er nokkur ástæða til að ætla að því sé öðmvísi
farið meðal íslenskra kvenna. Það er því mikilvægt fyrir
heilbrigðisstarfsmenn að vera vel á verði hvað þetta varðar
þegar konur koma í mæðraeftirlit og leggja fyrir þær spurningar
um neyslu áfengis og annarra vímuefna. Það sem átt er við
með önnur vímuefni em þau efni sem mest em notuð hér á
landi en skv. ársskýrslu SÁÁ em það efni eins og hass,
amfetamín, að ógleymdum lyfjum sem einstaklingar sækja í
TtMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 3 . tbl. 72. árg. 1996