Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.1996, Side 13

heilbrigðiseftirliti og vamaraðgerðum. Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur hefur haft til viðmiðunar að á bakvið fullt starf
skólahjúkrunarfræðings séu 800 - 1000 grunnskólanemendur.
Stöðuhlutfall minnkar svo í réttu hlutfalli við fjölda nemenda.
Þetta hlutfall er misjafnt milli heilsugæslustöðva. í rannsókn
sem ég gerði til meistaragráðu 1988, kom fram að skóla-
hjúkrunarfræðingar á Stór-Reykjavíkursvæðinu töldu rétt að
miða fullt starf við 650 börn.
Ætlað að starfa að forvörnum og fræðslu
Þegar staða skólayfirlæknis var lögð niður mælti
Landlæknisembættið með því, árið 1992, að dregið yrði úr
líkamlegu eftirliti skólabarna þannig að hjúkmnarfræðingum
gæfist meiri tími til að sinna forvömum og fræðslu. Einnig til
að sinna andlegum og félagslegum vandamálum nemenda sem
oft krefjast skjótra úrlausna. Eftir þessum tilmælum Land-
læknisembættisins er starfað á lang flestum stöðum landsins.
Þetta fyrirkomulag kemur til móts við óskir skólahjúkrunar-
fræðinga því kröfur samfélagsins til skólans og skólaheilsu-
gæslunnar hafa aukist jafnt og þétt og félagsleg vandamál
nemenda em umfangsmeiri en áður var.
Starfssvið skólahjúkrunarfræðinga felst aðallega í þremur
þáttum sem allir skarast: heilbrigðiseftirliti, heilbrigðisráðgjöf
og heilbrigðisfræðslu.
Landlæknisembættið mælir með eftirfarandi varðandi
heilbrigðiseftirlit hjá skólabömum:
6 ára: Hæð og þyngd
Sjón og heyrn
Læknisskoðun og viðtöl við foreldra
Bólusetning (DT).
7 ára: Sjón
8 ára: Mantoux-berklapróf.
9 ára: Hæð og þyngd
Sjón
Mænusóttarbólusetning
12 ára: Hæð og þyngd
Sjón
Litaskyn hjá drengjum athugað
Mótefnamæling vegna rauðra hunda hjá stúlkum
og bólusetning ef með þarf.
13 ára: Mótefnamæling hjá þeim stúlkum sem áður
fengu bólusetningu gegn rauðum hundum.
14 ára: Sjón og heyrn
Mantoux-berklapróf
Mænusóttarbólusetning
Viðtal við hjúkrunarfræðing/lækni
Fylgst er með því að ekki vanti upp á bólusetningar hjá
börnunum og bætt úr því sem á vantar í skólanum. Auk þess
er fylgst nánar með þeim bömum sem vegna andlegra,
líkamlegra eða félagslegra frávika þurfa sérstaklegrar athygli
við. (Landlæknisembættið, 1992).
Börnin koma af sjólfsdáðum
Skólahjúkurnarfræðingar sinna andlegum og félagslegum
vandamálum nemenda. Við störfum innan veggja skólans og
bömin vita því af okkur og koma mikið til okkar. Oft koma þau
og kvarta um líkamlega vanlíðan t.d. höfuðverk, magaverk,
verki í stoðkerfi, kvef, slappleika og vegna slysa. Þessi líkam-
legu einkenni em oft afleiðing af andlegri vanlíðan og þegar
RYÐFRÍTT GÆÐASTÁL
Verkfæri til fótaaðgerða
Verkfæri til hand- og fótsnyrtinga
ÁRÆÐI ehf., Höfóabakka 9, 112 Reykjavík
sími: 567 0000 / fax: 567 4300 '
rætt er við þau þá kemur ýmislegt fram t.d. að þau hafa
áhyggjur af foreldrum sínum, sofa illa og hafa jafnvel verið ein
heima um nóttina, eiga enga vini eða þeim leiðist.
Börn leita mikið til skólahjúkrunarfræðings. Sjálf er ég í
60% starfi og til mín á skrifstofuna koma 10-30 börn á hverjum
degi án þess að ég hafi kallað til þeirra. Inn í þessa tölu tek ég
einungis börn sem koma með vandamálið til mín en oft koma
þau í fylgd einhvers. Heimsóknir bamanna taka oft drjúgan
tíma en ég tel mjög mikilvægt að börnin fái góða þjónustu
þegar þau koma því þama em þau oftast að kynnast
heilsugæslunni í fyrsta skipti án foreldra sinna. Hvernig þeim
er tekið getur skipt sköpum um það hvort þau nýti sér þjónustu
heilsugæslunnar í framtíðinni eða ekki. í rannsókn Sólfríðar
Guðmundsdóttur (1995) kemur fram að böm koma oftast vegna
höfuðverkja, magaverkja og verkja í stoðkerfinu. Þar kemur
fram að 67% nemendanna komu ótilkallaðir til skólahjúkmnar-
fræðings allt frá einu sinni upp í 76 sinnum yfir veturinn.
Stúlkur koma oftar en drengir. Sólfríður segir að „afleiðingar
illskeyttra orða og ofbeldis virðist valda grunnskólanemendum
mestu hugarangri og vanlíðan. Föll og högg em algengustu
slysavaldar, ásamt íþróttaslysum sem em næstalgengasta orsök
slysa“(1995: 31, Sólfriður Guðmundsdóttir).
Þetta sýnir hversu mikilvægt er að hafa góða skráningu og
með markvissri upplýsingasöfnun geta skólahjúkrunar-
fræðingar greint vandamál barna á byrjunarstigi og ef til vill
fyrirbyggt alvarlegri vandamál.
í þessu starfi er nauðsynlegt að hafa gott samstarf við
marga aðila t.d. foreldra, kennara, sálfræðing og annað
starfsfólk heilsugæslunnar. í flestum gmnnskólum starfa
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 3 . tbl. 72. árg. 1996