Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1993, Síða 31

6.1. Ársreikningagerð.
Það er athyglisvert að leiða hugann að því hvem-
ig Island passar inn í þá mynd sem dregin var upp af
Evrópulöndum hér að framan. I þessu sem mörgu
öðm eram við dálítið á skjön við það sem gerist
annars staðar og þó ekki ef betur er að gáð. Að
mörgu leyti eru aðstæður hér með þeim hætti sem
gerist á meginlandi Evrópu; lítill sem enginn hluta-
bréfamarkaður, en fjölskyldur , útvegsmenn og rík-
isvaldið með einum eða öðrum hætti í gegn um
bankakerfið, hefur verið ráðandi á fjármagnsmark-
aði. Ársreikningagerð hefur til skamms tíma miðast
annars vegar við þarfir hins opinbera þar sem
skattalögin hafa verið allsráðandi og hins vegar hafa
ársreikningar sjávarútvegsfyrirtækja tekið mið af
þörf fyrir framleiðslubókhald með hvers konar
framlegðartölum.
Fyrir einungis 15 árum síðan varð veruleg breyt-
ing á, sem hófst með því að skattalögum og hlutafé-
lagalögum var breytt með það að markmiði að árs-
reikningar gæfu “glögga mynd” af hag og afkomu
fyrirtækja og í því skyni voru tekin upp verðbólgu-
reikningsskil. Við Islendingar eram þekktir fyrir það
að taka ærlega til hendinni, þegar við á annað borð
byrjum, og sú hefur orðið raunin á í reikningsskilum
og ársreikningagerð. Nú er svo komið að ársreikn-
ingagerð hér á landi leitast við að sýna “glögga
mynd” svo fremi sem reikningsskilareglur leyfa og
er það í samræmi við meginmarkmið tilskipana Evr-
ópubandalagsins og í hátt við þá þróun sem virðist
eiga sér stað í innan þess, eins og áður hefur verið
vikið að. Aðferðir við ársreikningagerð, mat á
eignaliðum og framsetning skýringa kemur því ekki
til með að breytast að neinu ráði, þegar EES samn-
ingurinn tekur gildi.
Þær breytingar sem við verðum áþreifanlegast
vör við í fyrstu er gjörbreytt uppsetning á efnahags-
og rekstrarreikningi og er vísað til þess sem áður
greinir í því sambandi. Oljóst er hvort verðbólgu-
reikningsskil verða hér áfram við Iíði, en haldi stöð-
ugleiki í efnahagsmálum áfram minnkar þörfin af
sjálfu sér.
6.2. Félagaréttur.
Gera þarf breytingar á hlutafélagalögum og hefur
verið rætt um að tvískipta þeim; annars vegar í lög
um almenningshlutafélög og hins vegar í lög um
einkahlutafélög. Ymislegt þarf nánari útfærslu við
svo sem ákvæði um samrana og skiptingu hlutafé-
laga og um birtingu upplýsinga.
Lögum um bókhald þarf að breyta og færa í það
horf sem endurskoðendur hafa lagt til um alllangt
skeið, þ.e. að taka ákvæði um ársreikninga út úr ein-
stökum lagabálkum og sameina á einn stað í bók-
haldslögunum, sem mynduðu þá heildstætt samsafn
fyrir bókhald og ársreikningagerð allra lögaðila og
einstaklinga. Ennfremur þarf að setja inn ákvæði um
gerð samstæðureikninga og um reikninga útibúa er-
lendra félaga sem hér starfa.
6.2. Endurskoðendur og störf þeirra.
Hvorki þarf að breyta lögum um löggilta endur-
skoðendur, né kröfum um menntun þeirra eða
starfsþjálfun vegna ákvæða fjórðu og áttundu til-
skipunar Evrópubandalagsins. Að því er varðar
menntun endurskoðenda, þyrfti e.t.v. að leggja meiri
áherslu á evrópsk sjónarmið en verið hefur, með
samkeppni í framtíðinni í huga.
I ýmsum Norður-Evrópulöndum hafa löggiltir
endurskoðendur haft áhyggjur af samkeppni frá svo-
nefndum “skráðum endurskoðendum”, sem öðlast
geta sama rétt og löggiltir endurskoðendur til endur-
skoðunar á litlum og meðalstóram fyrirtækjum. Á
Islandi era aðstæður ekki sambærilegar og það mik-
ill munur í flestum tilvikum á löggiltum endurskoð-
endum og bókhaldsráðgjöfum, að EES samningur-
inn ætti ekki að valda breytingu frá því sem nú er.
Það hefur tíðkast að fá erlenda ráðgjafa til að
sinna ýmsum störfum hér á landi, sem að hluta hafa
komið inn á starfssvið íslenskra endurskoðenda. Hér
hefur verið um að ræða einstök fremur stór verkefni,
sem hafa kallað á umtalsverða sérþekkingu. Ég tel
að áframhald verði á samkeppni að þessu leyti, en að
markaðurinn hér sé almennt ekki það eftirsóknar-
verður með tilliti til verðs og stærðar verkefna, að
hæfir ráðgjafar sem veitt geti íslenskum endurskoð-
endum eða ráðgjöfum raunhæfa samkeppni sjái eftir-
sóknarverð tækifæri hér. I heild sé því ekki sérstaka
breytingu frá því sem verið hefur á þessu sviði.
Að því er varðar samkeppni erlendis frá í endur-
skoðun tel ég ekki líkur á að hún aukist að neinu
marki frá því sem nú er. Met ég það annars vegar af
því að íslenskir endurskoðendur eru nú þegar í
tengslum við stærstu alþjóðlegu endurskoðunarfyr-
irtækin og hafa tileinkað sér starfsaðferðir þeirra og
sinna öllum alþjóðlegum verkefnum sem tengjast
Islandi. Hins vegar met ég þetta af þeim reglum sem
einstök lönd eru um þessar mundir að móta, til þess
að ganga úr skugga um hæfni þeirra einstaklinga,
sem óska eftir að fá að starfa sem sem löggiltir end-
urskoðendur í viðkomandi landi. Til fróðleiks skal
hér birt umsögn Álitsnefndar FLE frá 15. desember
1992 til Menntamálanefndar Alþingis um hvaða
kröfur gera verði til bandalagsþegna sem óska rétt-
inda sem löggiltir endurskoðendur hér á landi:
31