Ráðunautafundur - 12.02.1979, Blaðsíða 48

128
4. _Beinar varnaraðgerðir.
Fáanleg eru eiturefni gegn flestum meindýrum og nokkrum sveppasjúk-
dómum. Þau efni, sem má selja hér á landi, eru skráð í yfirliti, sem
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið gefur út og kallast "Yfirlit
yfir plöntulyf, örgresisefni, stýriefni og útrýmingarefni, er flytja má
til landsins, selja eða nota, sbr. 3. og 4. gr. reglugerðar nr. 132/1971,
og skrá yfir framleiðendur og umboðsmenn". Efnin eru skráð í 4 mis-
munandi hættuflokkum: X, A, B og C. Menn þurfa sérstök eiturskírteini
til að mega kaupa efni í hættuflokkum X og A, þó er undanþága enn í gildi,
sem segir, að lögreglustjórum (eða sýslumönnum) sé heimilt að veita leyfi
til kaupa á takmörkuðu magni af efnum í hættuflokki A, ef sérstakar
ástæður mæla með. Þessi undanþága er þó ekki hugsuð til frambúðar. Ekki
þarf sérstök leyfi til kaupa á efnum í hættuflokkum B og C. B-efni fást
í Reykjavík hjá Sölufélagi Garðyrkjumanna og úti á landi í ýmsum lyfja-
búðum, en C-efnin fást í flestum verslunum.
Miklar vonir eru nú bundnar við ýmsar lífrænar varnaraðgerðir og er
verið að innfæra slíka aðferð í gróðurhúsum hér á landi gegn spunamaur.
Ekki er ólíklegt, að slíkar aðferðir verði þróaðar fyrir einhverja af þeim
skaðvöldum, sem hér eru utan dyra.
IV. Kálmaókur■
Þar sem kálmaðkurinn virðist vera einn alvarlegasti plöntuskaðvaldur-
inn hér á landi, þykir rétt að gera honum nánari skil. Kálmaðkurinn er
lirfa litlu kálflugunnar (Delia (Chortophila) brassicae). Hennar var
fyrst vart í Reykjavík um 1930 og hefur hún nú breiðst út um allt land.
Hún lifir veturinn af sem púpa í jarðveginum eða í rófum og öðrum plöntu-
hlutum, sem orðið hafa eftir. Um vorið eða fyrri hluta sumars koma
fullorðnar flugur fram úr púpunum og byrja fljótlega að verpa eggjum, sem
þær leggja neðst á stöngla plantna af krossblómaætt eða í jarðveginn upp
við stönglana. Eggin eru hvít og ílöng, um 1 mm á lengd og 0,3 mm í þver-
mál. Varptíminn er breytilegur eftir árferði, en samkvæmt athugunum,
sem Ingólfur Davíðsson gerði á árunum 1937-1950 byrjaði varpið á tíma-
bilinu 10. júní til 5. júlí, en mest var um egg 10-15 dögum eftir varp-
byrjun. Lirfur klekjast út á 4-8 dögum og byrja strax að naga sig inn í
plönturnar. Lirfustigið virðist samkvæmt erlendum heimildum vera nálægt
3 vikum, en hlýtur að vera mjög háð hitastigi. Reikna má með, að 2 kyn-
slóðir geti komið fram og þegar maðkur sést í september mun hann senni-
lega vera af 2. kynslóð. Lirfan púpar sig síöan og býr sig undir veturinn.