Ráðunautafundur - 15.02.1997, Blaðsíða 190

182
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1997
Geymslusjúkdómar í gulrófum
Halldór Sverrisson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
INNGANGUR
Gulrófan er plöntuhluti, aðallega rót, sem rifinn hefur verið upp úr moldinni. Þessi plöntuhluti
inniheldur ákveðið vatnsmagn, sem byrjar að minnka vegna útgufunar strax eftir upptöku. Það er
lykilatriði við geymslu að minnka þetta vatnstap eins og mögulegt er. Einnig er mikilvægt að
halda eins lágu hitastigi í geymslunni og mögulegt er til þess að draga úr vexti örvera og hægja á
efnaskiptum rófúnnar.
Þó að rófur séu geymdar við bestu skilyrði eru því auðvitað takmörk sett hversu lengi þær
varðveitast óskemmdar. Við hagstæð skilyrði er hægt að geyma rófur í níu til tíu mánuði, en
veruleg rýrnun hefur oftast átt sér stað eftir svo langan tíma. I nágrannalöndum okkar hefur yfir-
leitt ekki verið reynt að geyma rófur eins lengi og hér er gert, en á síðustu árum hefur áhugi á
því að lengja geymslutímann þó aukist (Geeson o.fl., 1989). Bioteknisk institut í Kolding í
Danmörku telur að jafnvel við bestu skilyrði séu allar rófúr ónýtar eftir sex mánuði og um
helmingur eftir þrjá mánuði. Þar eru skemmdir taldar aukast samkvæmt línulegu falli frá upp-
skerudegi og þar til síðasta rófan er ónýt. Hér er reynslan hins vegar sú að skemmdir eru sára-
litlar fyrstu tvo mánuðina en síðan byrja skemmdir sem stundum virðast stöðvast í janúar eða
febrúar. Þegar fram á vorið kemur aukast skemmdir hins vegar oft talsvert og því hraðar sem
lengra líður.
í geymslum þar sem loft er of þurrt eða hitastig of hátt rýrnar geymsluþol rófnanna mjög
og er ekki óalgengt að verulegar skemmdir komi fram eftir tveggja rnánaða geymslu.
Skaðvaldai- í geymslu geta verið þeir sömu og gera sig gildandi í garðinum, en oftast er um
að ræða sveppi eða bakteríur sem eru til staðar í garðinum en valda ekki tjóni fyrr en í
geymsluna er komið. Hér verður lýst nokkrum algengum sjúkdómum í geymslum.
Grámygla (Botrytis cinerea) er langalgengasti geymslusjúkdómurinn hér á landi. Svepp-
urinn er algengur rotsveppur í görðum og berst með uppskerunni inn í geymsluna. Ein-
kennin eru votrotnun og myndun hvítrar myglu sem síðan verður grábrún af gróberum. Að
lokum myndast svört dvalahnýði í rotinu. Ýmsar aðstæður og ástand rófnanna ræður
mestu um framrás sjúkdómsins. Sveppurinn getur vaxið við afar lágt hitastig og er því
hæpið að ætla að stöðva hann með hraðri kælingu niður í 0-1 gráðu. Ástand rófunnar