Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.2016, Blaðsíða 21

Vikublað 10.–12. maí 2016 Lífsstíll 13
LÍFRÆN EGG
nesbu.is
Í FYRSTA SINN Á ALMENNUM
NEYTENDAMARKAÐI
NESBÚ
EGG
Að vera vegan
Þ
eir sem eru veganar neyta
ekki matvöru sem er fram-
leidd úr eða með dýrum.
En veganismi getur snúist
um meira en bara matar-
æði, því í raun er um ákveðna heim-
speki að ræða sem gerir ráð fyrir
því að mannfólk hafi ekki rétt til að
stilla sér upp ofar öðrum dýrum á
jörðinni, og því sé einfaldlega rangt
að nýta dýr, hvort sem það er til
neyslu, framleiðslu á matvöru, eða
klæðnaði.
Hugtakið vegan eða veganismi
kom fyrst fram árið 1944, og var þá
notað til að lýsa mataræði þeirra sem
voru grænmetisætur og neyttu ekki
mjólkurvara. Hugtakið var svo endur-
skilgreint sem hugmyndafræði um að
menn skuli lifa án þess að nýta dýr.
Vaxandi vinsældir
Veganismi nýtur vaxandi vinsælda í
okkar heimshluta, úrval matvöru sem
framleidd er án dýraafurða fer ört vax-
andi og sömuleiðis framboð vegan-
rétta á veitingastöðum. Ísland er
þarna engin undantekning, þó svo að
við séum líklega nokkrum árum eftir
nágrannaþjóðum okkar í þróuninni.
Núna er hægt að fá tofu, möndlumjólk,
gott úrval bauna, og vegan-osta í öll-
um almennilegum matvörubúðum.
Fyrsti vegan-veitingastaðurinn í
Reykjavík var opnaður nýlega, og æ
fleiri rótgrónir veitingastaðir sjá nú
Lífsstíll án dýraafurða nýtur vaxandi vinsælda
Hentar vel í matargerð, ofan á brauð, til að poppa popp,
í baksturinn, í þeytinginn, á húðina eða til inntöku.
ástæðu til að bjóða upp á vegan-kosti
á matseðlum. Ísbúðir eru meira að
segja farnar að bjóða upp á vegan-
ís – íslenska vegan-samfélaginu til
mikillar ánægju.
Áhugi á veganisma af umhverfis-
ástæðum fer líka vaxandi. Mann-
fjöldaspár gera ráð fyrir að mennskir
jarðarbúar verði orðnir níu milljarðar
árið 2050, og til að standa undir
matarframleiðslu miðað við núver-
andi mataræði mundum við þurfa
þrjár plánetur á stærð við jörðina.
Okkur er þannig að verða ljóst að eitt-
hvað þarf að breytast. Þannig benda
veganar á að mataræðið sé sjálfbært.
Ekki bara fyrir heilsuna
Veganismi snýst þannig um fleira
en bætta heilsu og lengra líf. Vegan-
ar eru líklegri en aðrir til að sneiða
hjá notkun leðurs, silkis, kerta úr bý-
flugnavaxi og að sjálfsögðu snyrti-
vara sem innihalda einhvers konar
dýraafurðir eða eru prófaðar á dýr-
um í framleiðsluferlinu. Þeir borða
heldur ekki hlaup, frómas eða
annað sem inniheldur gelatín sem
framleitt er úr svínasinum, og að
sjálfsögðu ekki kjötkraft.
Í rannsókn sem birt var í The
American Journal of Clinical Nut-
rition árið 2009, var vegan-matar-
æði greint og borið saman við al-
mennt mataræði. Þar kom í ljós og
vegan-mataræði inniheldur meira
af trefjum, magnesíum, fólínsýru,
C-vítamíni, E-vítamíni, járni og
plöntuefnum, en minna af hitaein-
ingum, mettaðri fitu, kólesteróli,
omega-3 fitusýrum, D-vítamíni,
kalki, sinki og B12-vítamíni. Margir
veganar kjósa þar af leiðandi að
taka vítamín og bætiefni.
Vel samsett og fjölbreytt vegan-
mataræði er líka talið geta minnk-
að líkur á þróun sumra sjúkdóma,
eins og sykursýki af gerð 2, há-
þrýstings og offitu. n
Viltu verða vegan?
Góð ráð fyrir þá sem ætla að verða vegan
Þú gætir byrjað smátt, til dæmis skipt yfir í
tofu og baunir í stað kjöts og fisks í þessari
viku, og plöntumjólk og vegan-osta í þeirri
næstu. Í þriðju vikunni gætirðu tekið fyrir
nammi, krydd og sósur, og í þeirri fjórðu velt
fyrir þér afstöðu þinni til leðurjakka og silki-
sængurfata.
Líklega muntu þurfa vítamín og bætiefni.
Fáðu þér að minnsta kosti omega-3, B12-
vítamín og járn. Athugaðu að kaupa omega-3
sem unnið er úr plöntum en ekki fiskiolíu – hún er jú fjarri því að vera vegan.
Það gæti verið góð hugmynd að panta tíma hjá heimilislækni í upphafi nýja
vegan-lífsins. Þannig getur þú fylgst með því hvaða áhrif mataræðið hefur á
blóðfitur, blóðþrýsting og aðra heilsufarsþætti.
Leitaðu til vegana. Þeir sem hafa séð ljósið eru yfirleitt einstaklega hjálpsamir
og ráðagóðir.
Ragnheiður Eiríksdóttir
ragga@dv.is
Góðar síður
fyrir vegana
veganeyja.org
Hugmyndir um vegan-kosti í matar-
æði, upplýsingar um vegan-merkta
matvöru í íslenskum verslunum.
veganuar.is
Síða stofnuð utan um veganúar, þar
sem fólk er hvatt til að prófa vegan-
mataræði í einn mánuð. Upplýs-
ingarnar eru þó tímalausar.
vegandora.com
Fjölbreyttar uppskriftir eftir Dóru
Matthíasdóttur.
graenmetisaetur.is
Vefur grænmetisæta og vegana. Ým-
iss konar upplýsingar, meðal annars
um veitingastaði með vegan-kosti.
Íslenskir
veganar á
Facebook
Hópurinn Vegan Ísland er starfandi
á Facebook og telur tæplega 3.500
meðlimi. Í lýsingu á hópnum segir
„Vegan Ísland er umræðuhópur
um veganisma á Íslandi. Allir sem
hafa áhuga á að gerast vegan eru
velkomnir í hópinn.“
Meðlimir hópsins eru duglegir að
skiptast á ráðum og skoðunum um
allt sem viðkemur veganisma.