Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2016, Qupperneq 12

Vikublað 20.–22. september 201612 Fréttir
N
iðurstöður nýlegrar banda-
rískrar rannsóknar sýna að
vinsælt fæðubótarefni, sem
selt er og markaðssett sem
þyngdarstjórnunar- og fitu-
brennsluefni, geti verið varhugavert
í notkun fyrir fólk sem ýmist hefur
glímt við eða er með undirliggjandi
geðsjúkdóm.
Efnið sem um ræðir heitir
Garcinia Cambogia og hefur notið
sívaxandi vinsælda víða um heim
ekki síst vegna meðmæla frá sjón-
varpslækninum dr. Oz og fjölmargra
heimsþekktra einstaklinga á borð
við Khloe Kardashian og Melissu
McCarthy. Fáar vísindalegar sann-
anir eru þó fyrir virkni þess í þá
veru að það hjálpi fólki að léttast og
brenna fitu. Raunar hafa fyrri rann-
sóknir sýnt að ástæða sé til að ætla
að neysla þess geti leitt til aukaverk-
ana á borð við lifrarskemmdir og
gulu svo eitthvað sé nefnt.
Hér á landi er Garcinia
Cambogia- fæðubótarefnið selt í
fjölmörgum verslunum og stór-
mörkuðum, meðal annars apótek-
um. Læknarnir sem eru í forsvari
fyrir nýju rannsóknina, sem tók til
þriggja einstaklinga sem allir þurftu
að leita sér aðstoðar á geðdeild eftir
að hafa notað efnið um stutta hríð,
segja mikilvægt að bera kennsl á
Garcinia Cambogia sem áhættu-
þátt, þó ómögulegt kunni að vera að
segja efnið orsök veikinda fólksins.
Markaðssett sem undrapilla
Niðurstöður rannsóknarinnar birt-
ust í fagtímaritinu Primary Care
Companion for CNS Disorders en
fyrir rannsókninni fór geðlækn-
irinn Brian Hendrickson við New
York-Presbyterian sjúkrahúsið í
New York-borg og kollegar hans.
Garcinia Cambogia er
ávöxtur sem finnst í Suð-
austur-Asíu og er sagður af
umboðsaðilum og fram-
leiðendum hafa verið not-
aður lengi sem fæða og
lækningalyf. Ávöxturinn er
sagður auka framleiðslu á
serótónín í heilanum en að
virkni hans megi rekja til
efnisins HCA eða hýdroxý-
sýru sem bæli niður svengd
og eyði sætuþörf. Garcinia
hindri fituuppbyggingu í
líkamanum og taki allan
aukasykur og melti hann
án þess að líkaminn setji
umframmagn í fituforða –
eins og það er orðað á vef
umboðsaðilans hér á landi.
Garcinia Combogia hefur verið
auglýst sem „undrapilla“ sem stuðli
að þyngdartapi án þess að hugað
verði að mataræði og hreyfingu.
Enduðu öll á geðdeild
Í rannsókn Hendrickson og félaga
voru þrír einstaklingar
látnir neyta Garcinia Cam-
bogia í mánuð eða lengur. Allir
fóru þeir þeir að sýna dæmigerð ein-
kenni maníu. Þeir urðu óðamála,
upplifðu mikilmennskubrjálæði,
svefnþörf minnkaði, þau
urðu afar pirruð og þurftu öll að
leita sér aðstoðar.
Tvö þeirra, fimmtugur karlmað-
ur og 34 ára kona, höfðu áður verið
greind með geðhvarfasýki en höfðu
verið lengi í jafnvægi. Maðurinn
hafði verið greindur með geðhvarfa-
sýki I, en hafði verið í jafnvægi í sex
ár án lyfjagjafar. Tveimur mánuð-
um eftir að hann byrjaði í megrun
og fór að taka tvær pillur af Garcinia
Cambogia á dag var hann lagður
inn á geðdeild í 16 daga með mikil
einkenni maníu og geðhvarfasýkin
hafði tekið sig upp á ný. Hann var
útskrifaður með geðlyf og ráðlagt að
forðast fæðubótarefnið.
Konan var með geðhvarfasýki II
og hafði sömuleiðis verið í jafnvægi
lengi. Eftir 4–6 vikur af hreyfingu, og
neyslu á Garcinia Cambogia fór hún
sömu leið og maðurinn.
Þriðji einstaklingurinn, 25 ára
karlmaður, hafði ekki áður glímt við
geðsjúkdóma. Hann hóf að taka 1–2
pillur af Garcinia Cambogia á dag og
eftir tvo mánuði þurfti að leggja hann
inn sömuleiðis. Fram kemur í rann-
sókninni að hann hafi, líkt og hin tvö,
þjáðst af mikilmennskubrjálæði, of-
læti, minnkaðri svefnþörf, hann hafi
eytt um efni fram og verið óðamála.
Síðar þróaði hann með sér vænisýki
(paranoju) og ranghugmyndir. Hann
var á geðdeild greindur með geð-
hvarfasýki I og útskrifaður átta dög-
um síðar með lyfjum og ráðlagt að
forðast fæðubótarefnið.
Áhættuþáttur ekki orsök
Hendrickson og félagar leggja fram
þá kenningu að efnið kunni valda
manísku ástandi hjá einstaklingum
sem glíma eða glímt hafa við geð-
hvarfasýki og kunni að kalla fram sjúk-
dóminn hjá fólki í áhættuhópi sem
ekki hefur fundið fyrir einkennum.
Ástæðan kann að liggja í meintri
virkni HCA í Garcinia Cambog-
ia við að auka serótónínframleiðslu
í heilanum sem fyrri rannsóknir,
sem birst höfðu í Journal of Medical
Toxicology, höfðu leitt í ljós. Of mikið
serótónín geti raskað jafnvægi í
heila þeirra sem veikir eru fyrir eða
í áhættuhópi, en sömu manísku áhrif
geta hlotist af notkun þunglyndislyf-
ja og anabólískra stera, sem ganga til
baka þegar notkun er hætt.
Rannsakendur viðurkenna því
að í ljósi þess hversu margslungin
manía geti verið sé ómögulegt að
fullyrða að Garcinia Cambogia sé
orsakavaldur. Að auki sé magn og
skammtastæðir innihaldsefna mis-
munandi milli fæðubótarefna.
„Það er hins vegar mikilvægt að
benda á Garcina Cambogia sem
áhættuþátt. Fyrir tvo sjúklinga með
geðhvarfasýki virtist efnið breyta
gangi veikinda þeirra með því að
eiga þátt í að framkalla veikindi
þegar þau voru í jafnvægi. Í öllum
þremur tilfellunum náðu einstak-
lingarnir jafnvægi eftir að hafa látið
af neyslu Garcinia Cambogia og með
hefðbundinni lyfjameðferð.“
Hendrickson og félagar segja
ljóst að frekari rannsókna sé þörf til
að leiða í ljós hugsanlegar geðræn-
ar aukaverkanir Garcinia Cambogia.
Ekki áhættunnar virði
Neytendasíðan Consumer Reports
hefur eftir lækni að niðurstöðurnar,
þrátt fyrir alla varnagla, sýni að
fæðubótarefni sem þessi séu ekki
áhættunnar virði.
Vefsíðan greinir frá því að aðrar
rannsóknir hafi sýnt tengsl milli
neyslu á Garcinia Cambogia og gulu,
lifrarskemmdar, sem endaði með að
viðkomandi þurfti lifrarígræðslu, og
einu dauðsfalli tengdu lifrarbilun.
Vefsíðan afhjúpaði einnig, með upp-
lýsingum sem fengust frá Lyfja- og
matvælastofnun Bandaríkjanna
(FDA) á grundvelli upplýsingalaga,
að á tímabilinu janúar 2015 til maí
2016 hafi nærri 100 manns fundið
fyrir einhverjum aukaverkunum eft-
ir neyslu fæðubótarefna sem inni-
héldu Garcinia Cambogia. n
Vara Við Vinsælu
fitubrennsluefni
n Rannsóknir tengja það við maníu og lifrarskemmdir n Selt víða á Íslandi n Líka í apótekum
Sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
Vinsælt fæðubótarefni Garcinia Cambogia
Extract sem þetta er hægt að kaupa í matvöruversl-
unum og apótekum hér á landi. 60 hylki kosta á bilinu
3.000–4.000 krónur. Líkt og með svo mörg fæðubótar-
efni eru loforðin háleit en vísindin að baki umdeilanleg.