Fréttablaðið - 22.06.2017, Blaðsíða 66

E inn trilljónasti úr sek-úndum, er yfirskrift sýningar listakonunnar Alicja Kwade sem verð-ur opnuð í i8 galleríi í dag. Alicja Kwade er
pólsk og þýsk, búsett í Berlín og á
meðal nýlegra einkasýninga hennar
má nefna sýningu í Whitechapel
Gallery í London, Kunsthalle Schirn
í Frankfurt am Main auk fjölmargra
fleiri verkefna og samsýninga víða
um Evrópu og Bandaríkin.
Alicja Kwade er rólyndisleg og
viðkunnanleg kona. Daginn fyrir
opnun ætlar hún að nýta til þess
að keyra aðeins um landið og segist
ekki setja hráslagalegt veðrið fyrir
sig enda hafi hún heyrt þetta sé sér-
deilis íslenskt. Alicja hefur þó ekki
mikinn tími til þess að skoða Ísland
að þessu sinni en það leiðir spjallið
að titli sýningarinnar og hvort tím-
inn sé lykilþáttur í hennar verkum.
„Nei, hann er mikilvægur en engu
að síður þá hverfast þessi verk ekki
um tímann. En auðvitað skiptir
tíminn okkur alltaf miklu máli og
þá líka í allri sköpun en fyrir mér er
hann aðeins eitt af því sem skapar
ákveðinn veruleika.“
Alicja skapar sín verk úr hlutum
sem hafa átt samleið með henni á
lífsleiðinni. Tölva, lampi, spegill
– allt geta þetta verið kyrralífs-
myndir samtímans en hugmyndin
byggir á því að efniviðurinn birti
sjálfsævisögulegt innihald lista-
mannsins. „Efniviðurinn saman-
stendur af hlutum sem ég hef lengi
verið að vinna með í minni sköpun.
Hlutir eins og lampi og tölva sem
hafa fylgt mér lengi. Eldri verkin
byggja á því að þessir nytjahlutir
eru í raun malaðir mélinu smærra,
svo aðskil ég þau efni sem þeir eru
búnir til úr, og loks endurmóta ég
þá í gerbreyttri mynd. Efnismassi
hlutanna breytist ekki í þessu
ferli heldur verða þeir að dufti
sem ég vinn með og gef svo nýtt
form, nýja lögun og tilgang. Þann-
ig verður hlutur sem hefur tengst
mér eða öllu heldur þjónað mér á
lífsleiðinni að einhverju allt öðru
en úr sama efninu.“ Verk Alicju eru
Ég hef alltaf meiri áhuga á spurningum en svörum
Alicja Kwade opnar einkasýningu í i8 galleríi í dag og þar tekst hún á við stórar spurningar og leitar svara
með aðferðum listarinnar með endurvinnslu muna sem birta sjálfsævisögulegt innihald listamannsins.
Alicja Kwade, myndlistarkona spyr heimspekilegra spurninga á sýningu sinni í i8 gallerí. FréttAblAðið/Anton brinK
einkar falleg í forminu og hún segir
að vissulega hafi ákveðnir hlutir
gert ákveðið tilkall til þess að snúa
aftur í ákveðnu formi. „Tölvan mín
hefur núna tekið á sig klassíkst
form, antík-form, en ég er ekki að
skapa þetta í ákveðnum stíl eða
sem eftirmyndir heldur fremur að
leitast við að finna kjarna þessara
forma. Í rauninni skoðaði ég mikið
af formum víða að úr heiminum og
vann þetta svo út frá því.“
Á sýningunni eru einnig verk
sem virðast hafa sterka skírskotun
inn í heim hins mælanlega; stærð-
fræðinnar og eðlisfræðinnar en
Alicja segir að verk hennar snúist
í raun ekki um slík vísindi heldur
fremur leitist hún við að draga
allar þessar eigindir saman. „Hvers
vegna er efni eins og það er? Hvers
vegna erum við hér? Hvers vegna
erum við til og eins og við erum?
Hvers vegna hugsum við um veru-
leikann? Allar þessar spurningar og
auðvitað miklu fleiri. Viðfang þess-
ara spurninga getur verið tíminn en
líka tungumálið, samfélagið og allt
það sem við sjáum sem ákveðinn
veruleika. Það þarf allt þetta til.“
Er það kjarni þeirra verka sem
þú vinnur með klukkuvísum og
mögulegum vísunum í plánetur?
„Fyrir mér eru þetta allt ákveðnar
línur, ákveðnar víddir sem geta í
raun aldrei mæst. Fyrirbæri sem
renna aldrei saman heldur verða
að vera á sinni línu, í sinni vídd.
Þannig er líka komið fyrir okkur í
þessu lífi, við erum bundin af okkar
vídd, tíma og efni. Við erum föst á
okkar línu.
Fyrir mér snýst þessi sýning þann-
ig fyrst og fremst um þá heimspeki-
legu spurningu: Hvað er efni? Þess
vegna skipta líka titlar verkanna
miklu máli því það sem þú sérð er
pottur en verkið heitir lampi. Þú
sérð vasa og hann heitir klukkur.
Þess vegna er þetta líka um tungu-
málið og okkur sem manneskjur
og hvernig við skilgreinum allt. En
það er eitthvað sem við gerum eftir
formum, notagildi og í ákveðnum
tíma og þess vegna skipta allar
þessar eigindir máli. Skipta okkur
máli og hvernig við skilgreinum ver-
öldina sem við getum kallað okkar
vídd.“
En er þá til að mynda trúin ákveð-
in þörf fyrir að víkja af þessari vídd
eða að minnsta kosti tengjast ann-
arri? „Trúin er eitthvað sem ég ætti
að hafa áhuga á í þeim skilningi að
í henni er fólgin leit að einhverjum
veruleika. En fyrir mér er eitthvað
of einfalt við þetta. Vandinn er að
ég trúi ekki. Verkin mín snúast
miklu fremur um það að hafna trú,
að trúa engu og efast um allt. Ég sem
listamaður lít á mig sem eins konar
landkönnuð en trúin er vissulega
forvitnilegt fyrirbæri sem er áhuga-
vert að skoða og leitast við að skilja.
Enda hef ég alltaf meiri áhuga á
spurningunum en svörunum.“
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
Farið með svarið í ferðalagið
Vegahandbókin • Sundaborg 9 • Sími 562 2600
• Vegakort
• Þéttbýliskort
• Ítarlegur hálendiskafli
• 24 síðna kortabók
• Vegahandbókar App
• Þjóðsögur
• Heitar laugar o.fl. o.fl.
FERÐUMST OG FRÆÐUMST
Bækur
Orðspor
★★★★★
Juan Gabriel Vásquez
Þýðing: Sigrún Á. Eiríksdóttir
Útgefandi: Benedikt
Prentun: Oddi
Síðufjöldi: 191
Kápa: Ólafur Unnar Kristjánsson/
Dynamo Reykjavík
Skopmyndir dagblaða hafa lengi
verið einn beittasti broddur gagn-
rýni á valdhafa um víða veröld.
Flest eigum við líka okkar uppá-
halds skopmyndateiknara, vitum
nákvæmlega hvar teikningar þeirra
eru í blöðunum okkar, og bíðum
verka þeirra oft með óþreyju þegar
mikið gengur á í samfélaginu.
Góð skopmynd getur sagt meira
en hundrað greinar eða fréttir því
beitt háðið er afhjúpandi – snjall
skopmyndateiknari kemst í einni
mynd og með örfáum orðum að
kjarna máls.
Mallarino, aðalpersóna skáld-
sögunnar Orðspor eftir kólumbíska
rithöfundinn Juan Gabriel Vásquez,
er einmitt slíkur skopmyndateikn-
ari. Goðsögn í lifanda lífi, dýrkaður
og dáður af þjóð sem er langþreytt
á spilltum stjórnmálamönnum,
siðblindum glæpamönnum og
máttleysi lýðræðisins í landinu
öllu. Mallarino á að baki glæstan
feril en ekki alveg eins vel heppnað
hjónaband eða fjölskyldulíf enda
er vinnan honum köllun. Frægðin
og valdið sem vinnunni fylgir er
líka umtalsvert sætara en hann vill
viðurkenna fyrir sjálfum sér.
Líf Mallarinos virðist í fyrstu vera
nánast kyrralíf. Dagarnir fastmót-
aðir og hverfast utan um vinnuna
frá degi til dags. En svo kemur að
því að Mallarino á að hljóta opin-
bera upphefð, viðurkenningu
frá valdinu til valdsins sem býr í
hugarflugi hans og flugbeittum
teiknipennanum og þá fer allt að
breytast. Einföld saga um vinnu-
saman skopmyndateiknara tekur
aftur og ítrekað óvænta stefnu,
engu verður lengur treystandi og
vald Mallarinos flýgur jafnvel út
fyrir tíma og rúm allt þar til hann
man framtíðina.
Orðspor býr yfir þeim heillandi
eiginleika, sem stundum er að finna
í frábærum bókum, að hún spyr
langtum fleiri spurninga en hún
svarar. Krefur lesandann í sífellu
um afstöðu og sviptir svo undan
honum fótunum. Rétt eins og góður
skopmyndateiknari leikur Vásquez
sér að tímasetningu og samhengi
og veltir upp óvæntum flötum á
valdinu, eðli þess og botnlausri þrá
fyrir að næra sig, vaxa og dafna án
þess að láta sig varða um afleiðing-
arnar. Valdinu sem býr yfir þeim
eiginleika að muna fram í tímann
og vera ekki eins og hið fátæklega
minni sem leitar aðeins til baka.
Öll sú óvænta framþróun sem
á sér stað innan sögunnar er ein-
staklega haganlega fléttuð og Vás-
quez mótar úr efniviði sínum ein-
staklega sjónræna og sterka heild
án fyrirhafnar. Orðspor er fantavel
skrifuð skáldsaga, stíllinn rismikill,
jafnvel ljóðrænn og fallegur á köfl-
um og þýðing Sigrúnar Á. Eiríks-
dóttur er vönduð og áreynslulaus.
Þrátt fyrir að Orðspor sé verk sem
er langt að komið þá á sagan ótví-
rætt erindi inn í íslenskt samfélag
og umræðu og full ástæða til þess
að gleðjast yfir sjóðheitum suður-
amerískum sendingum til íslenskra
lesenda.
Magnús Guðmundsson
Niðurstaða: Vel skrifuð, einföld en
sterk skáldsaga sem spyr margra og
áleitinna spurninga.
Valdið man framtíðina
2 2 . J ú N í 2 0 1 7 F i M M t u D a G u r42 M e N N i N G ∙ F r É t t a B L a ð i ð
2
2
-0
6
-2
0
1
7
0
4
:4
4
F
B
0
8
0
s
_
P
0
7
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
6
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
D
2
7
-0
C
F
0
1
D
2
7
-0
B
B
4
1
D
2
7
-0
A
7
8
1
D
2
7
-0
9
3
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
0
8
0
s
_
2
1
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K