Fréttablaðið - 23.09.2017, Page 32

Þótt King hafi hugsanlega eitthvað látið undan síga í vinsældum á tíunda ára-tug síðustu aldar og þeim fyrsta á þessari er rétt að forðast það að álykta að
við séum að enduruppgötva höf-
undinn núna, eða að hann hafi legið
í einhverjum dvala. Á áratugunum
tveimur milli 1991 og 2010 voru
framleiddar kringum 35 kvikmyndir
eftir sögum hans og hann sjálfur
skrifaði 25 skáldsögur sem margar
hverjar vekja talsverða athygli,“
segir Guðni Elísson, prófessor við
Háskóla Íslands, en hann hefur
meðal annars haldið námskeið um
hrollvekjur þar sem Stephen King
kemur við sögu.
King er ótrúlega vinsæll þessa
stundina enda kvikmynd  byggð
á sögu hans, It, að sigra bíóheima
og Stranger Things sló í gegn í sjón-
varpsheimum en það er þáttaröð
mótuð af skáldskaparheimi Kings
eins og hann var á áttunda og níunda
áratugnum og er full af vísunum í
hann.
„Það sem við erum hugsanlega að
sjá núna er ákveðið endurlit til tíma-
bilsins milli 1970 og 1990 sem skil-
greindi King sem höfund og hefur
stundum verið álitið blómatímabil
í bandarísku hrollvekjunni, þegar
höfundar eins og King, Peter Straub,
Robert McCammon og Dan Simm ons
verða leiðandi afl og endurskilgreina
bókmenntagreinina. Netflix sjón-
varpsþáttaröðin Stranger Things, sem
hóf göngu sína í fyrra, er t.d. mótuð af
skáldskaparheimi Kings og er full af
vísunum í hann.
Nú er líka verið að kvikmynda
skáldsögur frá þessu tímabili, eins
og It (1986) og Dark Tower seríuna,
en fyrstu þrjár bækurnar í henni, sem
sumir myndu kannski kalla einkennis-
verk seríunnar, komu út milli 1982 og
1991.“
Guðni bendir á að margar skýr-
ingar séu á vinsældum Kings þessa
stundina. Sköpun hans á persónum,
frásagnarþræðir, sagnaheimurinn og
að sögurnar snúist um aðkallandi
samfélagsmálefni. „Í fyrsta lagi á hann
afskaplega auðvelt með að skapa
eftirminnilegar og lit-
ríkar persónur og um
margt svipar honum
þar til enska 19. aldar
rithöfundarins Charl-
es Dickens, sem King
hefur sjálfur ítrekað
lýst sem helstu fyrir-
mynd sinni. Í öðru lagi
er hann afskaplega
flinkur í að taka upp
klassíska frásagnar-
þræði og endurmóta á
breyttum forsendum.
Sagnaheimurinn er
forn og nýr í senn.
Skrímslin hans tilheyra
t.d. bandarískum sam-
tíma vegna þess að þau spretta upp
úr honum, þótt nöfnin sem þau bera
séu stundum ævagömul.
Í þriðja lagi snúast sögurnar sem
hann segir gjarnan um aðkallandi
samfélagsmálefni. King hefur frá upp-
hafi lagt mikla áherslu á þennan þátt í
sagnagerð sinni og í fræðiritinu Danse
Macabre frá 1981 greinir hann ýmsar
birtingarmyndir samtímans í hroll-
vekjum eftirstríðsáranna á skarpan
hátt sem sýnir glögglega skilning hans
á þeim félagslegu kringumstæðum
sem oft móta vandaðan hrylling.“
Guðni bendir á að lengi vel hafi
King verið algjörlega hunsaður af bók-
menntaelítunni en það hafi breyst að
undanförnu enda ýmsir álitsgjafar
sem hafa alist upp með sögum hans
orðnir áhrifavaldar.  „Stephen King
hefur alltaf átt í fremur flóknu sam-
bandi við bandarísku bókmennta-
elítuna.  Þetta hefur aðeins breyst
upp á síðkastið, kannski ekki síst fyrir
þá sök að nú eru þeir ýmsu álitsgjafar
sem ólust upp með
sögum hans komnir í
áhrifastöður og þann-
ig hefur King á undan-
förnum árum verið
að fá ýmiss konar
viðurkenningar sem
liggja utan fantasíu-
og hrollvekjugeirans.
Á þann hátt til-
nefndi New York
Times Book Review
bók hans 11/22/63
eina af tíu bestu
bókum ársins 2011,
en það hefði þótt
saga til næsta bæjar
einhverjum áratug-
um fyrr. Fyrir tveimur árum heiðraði
Obama Bandaríkjaforseti svo King
með einni æðstu orðu þjóðarinnar.
Að sama skapi veitti bandaríska þjóð-
arbókhlaðan (Library of Congress)
höfundinum viðurkenningu í fyrra
fyrir áratuga langt starf sitt í þágu
bóklesturs. Þetta getur verið ákveðin
vísbending um að staða Kings sé að
styrkjast, en of snemmt er að gefa út
einhverjar yfirlýsingar um slíkt.“
benediktboas@365.is
Markús Már Efraim,
kennari í skapandi skrifum
Ég var illa haldinn af
bókmenntasnobbi í
menntaskóla og gaf
þá lítið fyrir King
þrátt fyrir að hafa
ekki einu sinni
lesið hann. En svo
las ég einn daginn
smásögu eftir
hann, Gramma,
og upplifði ótta
við lestur í fyrsta
sinn síðan ég
var krakki. Mér
f a n n s t þ a ð
a ð d á u n a r -
verður hæfi-
leiki að geta notað texta
til að stjórna tilfinningum annarra
og það hvatti mig bæði til að lesa
meira eftir hann og skrifa sjálfur.
King hefur líka svo augljóslega mikla
ástríðu fyrir því sem hann gerir og
það smitar út frá sér.
Ég beið lengi með að lesa The
Shining, því kvikmyndin var í miklu
uppáhaldi hjá mér, en þegar ég loks-
ins gerði það varð ég hugfanginn.
Fyrir utan allan hryllinginn þá hefur
hún mikla tilfinningalega dýpt og
sem faðir átti ég auðvelt með að
tengja við þessa yfirþyrmandi ást
sem aðalpersónan finnur til sonar
síns.
It, Stranger Things og Dark Tower koma allar í gegnum hugarheim
rithöfundarins Stephens King. Guðni Elísson prófessor segir að King
hafi ekkert legið í dvala þótt hann sé svona vinsæll núna.
Íslenskir aðdáendur Stephens King
Snyrtistofan Ha lik
Okkar sérsvið er háræðaslitsmeðferðir !
Við vorum að flytja í nýtt og enn
glæsilegra húsnæði í Hlíðasmára 9 í Kópavogi.
Fyrir Eftir
Erum flutt í
Hlíðasmára 9
ATHUGIÐ !
Hlíðasmára 9 • Kópavogi • S. 893 0098 • snyrt@snyrt.is • www.snyrt.is
Anna Sigrún Baldursdóttir,
aðstoðarmaður forstjóra
Landspítala
Uppáhaldsbókin er Dolores Clai-
borne. Hún er algerlega mögnuð,
í henni reisir kona æru sína, ein og
óstudd. Enginn stenst King snúning
í persónusköpun, hann leggur allt
í sölurnar svo lesandinn skilji per-
sónurnar. Hann gerir þetta af miklu
innsæi, sérstaklega hvað varðar
áhrif atburða í æsku á það sem síðar
verður. Hann blandar gjarnan inn yfir-
náttúrulegum hlutum eða atburðum
og það fer stundum yfir mín þol-
mörk, en ég tengi það þessari djúpu
persónusköpun – persónurnar eru
iðulega að glíma við svo ömurlegan
raunveruleika sem hið hversdagslega
ræður stundum ekki við að leysa.
Það sem er sérstaklega heillandi
er að honum tekst að gera þetta á
trúverðugan hátt fyrir kvenpersónur
líka. Það hef ég ekki séð hjá neinum
öðrum karlkyns rithöfundi.
Fyrir byrjendur mæli ég með
bókinni „Uppreisnin“. Hún kom út
1977 og í þeirri bók skrifar King (sem
Richard Bachman) inn í framtíð sem
síðar varð alvarlegur raunveruleiki;
ungur maður fær útrás fyrir reiði sína
í kennslustofunni, vopnaður. Nýi þrí-
leikurinn um Mr. Mercedes er mjög
gott val sömuleiðis, aftur skrifar King
inn í raunveruleika sem svo varð.
Sennilega er hann skyggn, karlinn.
Brynhildur Björnsdóttir,
blaðamaður
Eitt af því sem Stephen King gerir
betur en aðrir er að setja
sig í spor og hugar-
heim barna. Enda eru
börn og unglingar
aðalsöguhetjur í
flestum bókum hans.
Fyrsta bókin sem ég las
á ensku var The Shining,
veturinn þegar ég var
fjórtán og einstaklega
snjóþungt og dimmt
enda svaf ég með ljósin
kveikt.
It er að öðrum ólöst-
uðum uppáhaldið mitt.
Í þeirri bók segir hann
nokkra magnaða hluti um
bernskuna, til dæmis að
ellefu ára séu börn á toppi þess
að vera krakkar og þess vegna sé
það töfratími, nokkuð sem ég hef
rekið mig oft á í starfi mínu með
börnum. Þar bendir hann líka á
að krakkar lifi lífi sínu undir 150
cm sjónlínu fullorðinna þar sem
bæði bestu ævintýrin og versti
hryllingurinn geta gerst. Fyrir mér
er Stephen King einn besti rithöf-
undur samtímans og eins og Astrid
Lindgren og fleiri sem ekki skrifa
hefðbundnar fagurbókmenntir
hefur hann alveg sérstaka innsýn í
heiminn og mannlegt eðli.
King er og verður
kóngur hrollvekjunnar
2 3 . s e p t e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r32 H e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
2
3
-0
9
-2
0
1
7

0
4
:3
7
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
D
2
-7
4
8
0
1
D
D
2
-7
3
4
4
1
D
D
2
-7
2
0
8
1
D
D
2
-7
0
C
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
1
1
2
s
_
2
2
_
9
_
2
0
1
7
C
M
Y
K