Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2017, Page 14

Helgarblað 24.–27. febrúar 201714 Fréttir
„Ég gaf líf“
n alexandra gerðist eggjagjafi n Eggheimtuferlið var tilfinningarússíbani
É
g ákvað að leggja þetta á mig
því ég vildi gera góðverk. Ég
vildi aðstoða þá sem þurftu
á því að halda, ég gaf líf. Von-
andi nokkur lítil líf. Ég mun
ávallt vera stolt af ákvörðun minni
og stolt af sjálfri mér að hafa gengið
í gegnum þetta ferðalag sem líkam-
inn minn fór í,“ segir Alexandra Björg
Eyþórsdóttir sem tók þá ákvörðun á
síðasta ári að gerast eggjagjafi.
Fjöldi kvenna hér á landi þarf að
reiða sig á gjafaegg vegna ófrjósemi
en eftirspurnin er meiri en fram-
boðið. Á meðan geta pör og einstak-
lingar dottið út af biðlistanum, til að
mynda vegna aldurstakmarkana eða
heilsufars, og eiga þá fáa eða enga
valkosti eftir.
Alexandra kveðst lengi hafa velt
því fyrir sér að gefa egg, eða frá því
hún var 18 ára gömul. Sjálf er hún
barnlaus en hyggur á barneignir í
framtíðinni ásamt unnustu sinni,
Írisi Ósk.
„Ég gef reglulega blóð og er skráð
sem líffæragjafi. Nákomin vinkona
hefur gengið í gegnum eggheimtu
þónokkrum sinnum þó fyrir sjálfa sig
en ekki til að gefa. Það opnaði augu
mín fyrir því að það eru eflaust mun
fleiri í vanda með eggin sín en bara
vinkona mín. Í kjölfarið varð ég stað-
ráðin í að gefa egg.“
Í upphafi ferlisins ræddi
Alexandra meðal annars við félags-
ráðgjafa.
„Hún útskýrði gríðarlega margt
fyrir mér, til dæmis að ef ég gef tíu
egg þá eru það mögulega tíu börn,
kannski verða það bara fimm börn,
en þessi fimm börn eignast svo maka
og eignast fleiri börn. Ég gæti verið
í Kringlunni eftir tvö ár og séð lítið
barn sem er alveg eins og ég og þá er
það mögulega barn með mín erfða-
efni.
Félagsráðgjafinn ítrekaði líka
mikilvægi þess að ef ég myndi sjálf
eignast börn þá ætti ég að segja þeim
frá því að ég hefði gefið egg, því á litla
Íslandi eru talsverðar líkur á því að
þessi börn hittist og myndi kannski
ástarsamband og þá er kannski betra
að geta stoppað það strax með þeim
rökum að þau séu í raun blóðsystkini
eða erfðalega séð hálfsystkini.“
Grét yfir hlutum sem
skiptu engu máli
Hún segir eggheimtuferlið vissulega
hafa verið tilfinningarússíbana en
hún sé heppin að eiga góða að. „ Allir
í kringum mig skildu að ég var ekki
með sjálfri mér á tímabili þegar ég
var á lyfjum, hormónin voru úti um
allt, og ég gat grátið og brosað með
tíu sekúndna millibili.
Ég sagði fjölskyldunni, tengda-
fjölskyldu og vinnufélögum frá því
að ég væri að gefa egg, svo að skap-
sveiflur mínar yrðu ekki misskildar.
Vinnuveitandi minn var mjög skiln-
ingsríkur og það var ekkert mál að fá
frí frá vinnu þegar ég þurfti að mæta í
skoðun, og ég tók mér nokkurra daga
í frí eftir eggheimtuna sjálfa.
Unnusta mín stóð við hlið mér
og ljáði mér öxl þegar ég þurfti og
knúsin voru mörg þegar ég grét af
engri ástæðu. Ég var ákaflega við-
kvæm á tímabili og grét yfir ýmsu
sem engu máli skipti.
Einu sinni vorum við í sumarbú-
stað með tengdó og það komu gestir
sem heilsuðu okkur ekki, ég læddist
inn í svefnherbergið okkar og sendi
Írisi sms og bað hana um að koma
til mín, svo grét ég í fanginu á henni
af þeirri einu ástæðu að gesturinn
heilsaði mér ekki. Eins fáránlegt og
það hljómar þá virtist það stórmál
einmitt þá.“
Alls náðist að heimta sex egg úr
eggjastokk Alexöndru. Hún ákvað
að vera svokallaður opinn gjafi, en
það þýðir að þegar viðkomandi barn
verður 18 ára mun það geta leit-
að hana uppi ef það óskar þess. En
hvernig er tilhugsunin um að eft-
ir einhver ár verði mögulega nokk-
ur börn þarna úti sem eru að hluta
til „þín“ það er að segja með þínu
erfðaefni?
„Tilhugsunin um að eftir nokk-
ur ár geti ég mætt litlu barni sem
lítur nánast alveg eins út og ég er
góð, því ég veit að fjölskylda þessa
barns hefur lagt svo mikið að veði til
að eiga möguleika á að eignast barn
og elskar þetta litla barn svo óend-
anlega mikið. Það að ég hafi getað
hjálpað þeim að láta draum sinn ræt-
ast gerir mig hamingjusama. Þó það
komi ekki nema eitt barn úr gjöfinni
sem ég gjaf þá gerir það mig glaða.“
Eggjagjöf er lífgjöf
Alexandra útilokar ekki þann
möguleika að gerast aftur eggja-
gjafi og hvetur aðrar konur hiklaust
til þess að íhuga þennan möguleika,
enda sé þörfin mikil. „Það er
afskaplega langur biðlisti eftir gjafa-
eggi og fólk sem þarf að bíða lengi og
eyða miklum peningum í barn, það
virkilega vill eignast barnið.
Eftir á að hyggja þá virkar þetta
hræðilegt, algjör martröð að fara í
eggheimtu, en þegar ég hugsa um
góðverkið sem ég gerði þá fyllist ég
stolti, ég gaf mögulega sex pörum
von um að eignast barn. Það lætur
mér líða vel í hjartanu, og ég myndi
ganga í gegnum þetta allt aftur.“
Hver dagur getur skipt máli
IVF klíníkin í Reykjavík er í dag eini
aðilinn sem býður upp á tækni-
frjóvgunarmeðferð á Íslandi. Í sam-
tali við blaðamann segir Snorri
Einarsson, fæðingar- og kvensjúk-
dómalæknir, að biðin eftir gjafaeggi
sé allt að tvö ár.
„Þörfin er mjög mikil og um það
bil hundrað manns eru nú á biðlista.
Eggjagjöf er oftast lokaúrræði, þegar
fólk er búið að reyna í nokkur ár að
eignast barn. Þannig að skiljanlega
er erfitt að þurfa síðan að bíða í eitt
og hálft til tvö ár í viðbót.
Því miður er biðin svo löng eft-
ir eggjagjöf að einstaka par leitar er-
lendis þó að þau vildu frekar fá gjöf
héðan. Við vonum innilega að hægt
verði að fá fleiri konur til að gefa egg
og stytta þannig biðlistana.
Hver dagur getur skipt máli í
þessu ferli,“ segir Snorri jafnframt,
en ólíkt gjafasæði stendur ekki til að
boða að fá gjafaegg að utan. Ástæðan
er sú að það fylgir því meiri fyrirhöfn
að ná í eggin og geyma þau. Snorri
útilokar þó ekki að boðið verði upp á
þann möguleika í framtíðinni.
Á seinustu árum hafa 20 til 30
konur gefið egg hér á landi ár hvert.
Konur sem gefa egg hjá IVF klíník-
inni fá greitt svokallað óþæginda-
gjald að upphæð 150 þúsund króna
en Snorri tekur fram að ekki sé um
að ræða umbun heldur sé þannig
verið að vega á móti þeirri fyrirhöfn
og vinnutapi sem hugsanlega getur
orðið á meðan ferlið stendur yfir.
Eggjagjöf getur annaðhvort verið
nafnlaus eða undir nafni og ráða þá
óskir bæði eggjagjafa og eggþega.
Hvetjið þið foreldra sem hafa farið
þessa leið til þess upplýsa börnin
síðar meir um uppruna sinn?
„Já, og við styðjum fólk og upplýs-
um með aðstoð sérmenntaðs félags-
ráðgjafa,“ segir Snorri og bætir við að
eggjagjafarnir séu einnig hvattar til
að upplýsa sín eigin börn að þær hafi
gefið egg. „Okkur finnst það best að
þetta sé uppi á borðinu.“
Konur á aldrinum 20–35 ára sem
ekki eru haldnar neinum þekktum
arfgengum sjúkdómum, kynsjúk-
dómum eða öðrum sjúkdómum
sem gætu aukið áhættu fyrir þær við
eggjagjöf koma til greina sem eggja-
gjafar. Snorri segir þær konur sem
gerast eggjagjafar margar hverj-
ar á fertugsaldri og búnar með sinn
„barneignapakka.“ Margar þeirra eru
þó á seinni hluta frjósemisskeiðsins,
á meðan ákjósanlegast er að eggja-
gjafi sé á þrítugsaldri.
„Ef til vill vita ekki allar konur á
þessum aldri af þessum möguleika,
eða ferlið vex þeim í augum. Oft er
það hins vegar mun minna mál en
það virðist við fyrstu sýn.“ n
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is
Myndi gangi í gegnum þetta allt aftur Alexandra kveðst geta hugsað sér að ganga aftur í gegnum ferlið. „Þegar ég hugsa um góðverkið sem ég gerði þá fyllist ég stolti“
Snorri Einarsson Fæðingar- og kven-
sjúkdómalæknir.
„Ég gæti verið í
Kringlunni eftir tvö
ár og séð lítið barn sem er
alveg eins og ég.