Freyr - 01.08.2005, Blaðsíða 13

SAUÐFJARRÆKT
Vanskapað lamb með stuttan efri skolt, snúna fætur og mikinn
belg. Snúningur um kjúkur er greinilegur. Ljósm. Ágúst Jensson.
Vansköpun á haus. Efri skoltur er óeðlilega stuttur og samankýttur.
Ljósm. Sigurður Sigurðarson.
brotist þar úr fjötrum. Þessa
vitneskju er rétt að hafa í huga
með hliðsjón af þeim erfðagalla
sem ræddur er hér á eftir.
Nokkrir synir Hyls voru á sínum
tima notaðirá sæðingastöðvun-
um og voru þeir allir taldir laus-
ir við erfðavísinn fyrir bóg-
kreppu, þó að vísbendingar
hliðstæðar þeim sem fram
komu hjá afkomendum Stakks
virðist mega finna.
Sterk vísbending kom fram
um að Baukur 98-886 frá Borg-
arfelli bæri þennan erfðagalla
og var hann því tekinn úr notk-
un strax eftir eins árs notkun á
stöð. Á síðasta ári kom greini-
lega í Ijós að Kunningi 02-903
frá Ytri-Skógum erfði frá sér
bógkreppu og var hann því
felldur eftir mikla notkun í eitt
ár á stöð.
Allra síðustu ár hefur komið
fram vansköpun í lömbum á bú-
um víða um land, aðallega samt
á Suðurlandi, sem allt bendir til
að sé erfðagalli. Hefur hann
fengið vinnuheitið „transeyði
og snúnir fætur". í lokaverkefni
sínu við Landbúnaðarháskólann
skoðaði Oddný Steina upplýs-
ingar um lömb með þessa van-
sköpun og gerði tilraun til að
gera sér grein fyrir erfðum eigin-
leikans.
Sigurður Sigurðarson dýra-
læknir lýsir þessum eiginleika
þannig: „Lömbin eru með
kreppta kjúkuliði og snúna inn á
við og neðri skoltur er lengri,
transeyði. Lömbin eru belgmikil
og blæðir mikið frá naflastreng
eftir burð." Að öðru leyti er vís-
að til mynda með greininni.
Lömbin fæðast oftast lifandi en
drepast fljólega, eða yfirleitt inn-
an nokkurra klukkutíma frá
fæðingu.
Skoðun upplýsinga gerði ekki
mögulegt að greina erfðir þessa
eiginleika með vissu. Ákveðnar
vísbendingar eru samt um að
hér muni vera flóknari erfðir en
einfaldar víkjandi erfðir. Þennan
galla virtist greinilega mega
tengja ákveðnum sæðingahrút-
um einkum Vin 99-867 frá Voð-
múlastöðum og sérstaklega af-
komendum hans, þar á meðal
Kunningja 02-903.
Nánari skoðun á ætternisupp-
lýsingum um þessi vansköpuðu
lömb gefur sterkar vísbendingar
um að fyrir hendi séu einhver
erfðaleg tengsl á milli þessa eig-
inleika og bógkreppunnar. I
gögnunum koma fram sterkar
vísbendingar um að Þéttir 91-
931 frá Oddgeirshólum tengist
eiginleikanum sem sameiginleg-
ur forfaðir. Margir þekkja að
faðir Þéttis var hrútur sem var
arfberi fyrir bógkreppu en Þéttir
sjálfur var rækilega prófaður áð-
ur en kom til notkunar I sæðing-
um og virðist eftir þá prófun og
notkun hans á stöð um fjölda
ára mega fullyrða að hann erfði
ekki frá sér bógkreppu sem ein-
faldan víkjandi eiginleika.
Mjög mikilvægt virðist vera að
geta gert sér grein fyrir því sem
fyrst hvernig erfðir liggja að baki
þessum nýja erfðagalla. Ætlunin
er þess vegna að reyna að
kanna það frekar á næstunni. (
því sambandi er mjög mikil-
vægt, ef einhverjir lesendur
teldu sig hafa upplýsingar eða
vísbendingar um að þessi galli
hafi komið fram, að þeir setji sig
í samband við höfunda greinar-
innar. Eftir því sem meiri og betri
upplýsingar fást aukast líkurnar
á að greina megi erfðir þessa
eiginleika. í framhaldi af því er
hægt að setja fram tillögur um
hvernig best verði brugðist við
þessum galla. Ákaflega mikil-
vægt er að geta brugðist við áð-
ur en útbreiðsla hans í sauðfjár-
stofni landsmanna verður of
mikil.
FREYR 08 2005