Morgunblaðið - 11.07.2017, Side 31

ir alltaf að virða sýn leikstjórans og
fara í þá vegferð, en á leiðinni getur
komið upp núningur sem leiðir til
átaka.“
Hvernig leikstjóri ert þú?
„Ég er mjög líbó – eða þykist
a.m.k. vera það – en veit samt oftast
hvað ég vil þegar ég sé það. Ég veit
a.m.k. alltaf hvað ég vil ekki. Þetta er
eins og að vera á þýskri hraðbraut
þar sem lokaafurðin er einbreiða brú-
in sem við þurfum öll að komast yfir.
Við vitum þannig alltaf hvert við er-
um að fara, við þurfum bara að finna
leiðina. Ákvarðanirnar eru vel
ígrundaðar. Ég geri ekki hluti bara af
því að þeir eru töff eða sniðugir ef
einhver kann að halda það.“
Kallar leikhúsið meira á þig en
skjárinn eða hvíta tjaldið?
„Ég held að ég sé fyrst og fremst
leikhúsmaður, eins skrýtið og það er
að viðurkenna það. Það sýnir sig í því
að ég fylgist mjög vel með því sem er
að gerast í leikhúsheiminum og fer til
útlanda til að skoða leikhús, en hef
mig ekki í það að horfa á sjónvarps-
seríur eða fara í bíó. Það var öðruvísi
hér áður fyrr.“
Margt á prjónunum hjá Globe
Talandi um að vera tengdur við
önnur leikhús. Þú hefur haft sterk
tengsl við Globe-leikhúsið í London
undanfarið og átt í góðu samstarfi við
Emmu Rice listrænan stjórnanda
sem nýverið var hrakin úr starfi öll-
um að óvörum eins og fjallað hefur
verið um í Morgunblaðinu. Hvað get-
ur þú sagt mér um aðkomu þína þar?
„Þegar Emma tók við sem list-
rænn stjórnandi leitaði hún til okkar
Nínu og bað okkur að taka sæti í list-
rænu ráði Globe fyrir hönd Vestur-
ports sem yrði þar með aðildarleik-
hús að Globe með það að markmiði að
eiga í blómlegu samstarfi næsta ára-
tuginn. Það var komið á teikniborðið
að við Nína áttum að leika Antoníus
og Kleópötru undir leikstjórn Emmu
leikárið 2019-20. Ég ætlaði að leik-
stýra Hamlet sem átti að vera opn-
unarsýning leikársins hjá Globe
haustið 2018 og Þorleifur Örn [Arn-
arsson] ætlaði að leikstýra mér í tit-
ilhlutverkinu í Ríkarði III árið 2019.
Síðan vorum við komin á gott skrið
með að ætla að bjóða fleiri íslenskum
leikstjórum að setja upp sýningar í
Globe, alveg óháð því hvort við Nína
værum með í því,“ segir Gísli og tek-
ur fram að vegna uppsagnar Rice
verði því miður ekkert af þessum
sýningum hjá Globe.
„Það stóð alltaf til að Ríkarður III
færi líka á svið hérlendis og því er
Hallgrímur kominn af stað með að
þýða verkið. Ég reikna með að verkið
rati á svið á Íslandi 2019 og mögulega
víða um lönd, enda voru komnir
nokkrir samstarfsaðilar að borðinu,“
segir Gísli og tekur fram að það hafi
verið mjög fróðlegt að fylgjast með
þeim miklu hræringum sem átt hafa
sér stað í Globe að undanförnu.
Spretta af barnslegum ákafa
„Það er auðvitað glatað fyrir
Emmu hvernig þetta fór allt saman,
enda var þetta algjörlega miskunnar-
laus framkoma í hennar garð og
minnir í sjálfu sér um margt á Shake-
speare-leikrit. Það er enn ekki komin
fram nein haldbær ástæða fyrir því
hvers vegna Emmu er gert ókleift að
vinna þarna áfram, því sú ástæða
sem upp hefur verið gefin, sem snýr
að tækninotkun, er bara tylliástæða,“
segir Gísli og bendir á að það felist
ákveðin írónía í því að á sama tíma og
Rice sé látin fara vegna tilrauna
hennar til að þróa leikhúsið sé það yf-
irlýst markmið Globe að vera til-
raunaleikhús. „Þetta er algjörlega
súrrealískt. En Emma á eftir að
koma öflug út úr þessu ferli öllu og er
þegar búin að stofna nýjan hóp sem
nefnist Wise Children.“
Þið Emma Rice hafið unnið lengi
saman. Hún leikstýrði þér í Nights at
the Circus sem Kneehigh setti upp í
Lyric Hammersmith-leikhúsinu 2006
og í A Matter of Life and Death hjá
Breska þjóðleikhúsinu 2007 og ykkur
Nínu í Don John hjá Royal Shake-
speare Company (RSC) 2008. Af
hverju náið þið svona vel saman?
„Kneehigh [þar sem Rice var lengi
listrænn stjórnandi] og Vesturport
spretta af sömu þránni um að vera
sjálfstætt skapandi og þar sem hug-
myndir spretta af barnslegum ákafa.
Þegar hún leikstýrði mér í Nights at
the Circus var Kneehigh að springa
út undir hennar stjórn á sama tíma
og Vesturport var að ná ákveðinni
fótfestu í bresku leikhúsi. Það eru
mikil líkindi í listrænni nálgun og
vinnuaðferðum hópanna tveggja.“
Þú glímdir fyrst við Shakespeare
sem leikstjóri þegar Vesturport setti
upp Rómeó og Júlíu 2002. Árið 2013
settir þú upp Ofviðrið í München og í
fyrra glímdir þú við Óþelló. Er það
tilviljun að Shakespeare er að setja
svona sterkan svip á feril þinn núna?
„Já. Það er hins vegar ekkert
leyndarmál að mér finnst gaman að
vinna með texta Shakespeare vegna
þess að hann kemur manni stöðugt á
óvart. Við lékum Rómeó og Júlíu yfir
400 sinnum og á þriðju til fjórðu
hverri sýningu að meðaltali opnaðist
einhver nýr leyndardómur fyrir
manni í textanum. Fjögur hundruð
sýningum seinna er maður samt ekki
útskrifaður úr Rómeó og Júlíu. Leik-
ritin eru óendanlegur brunnur þar
sem engin ein leið er réttari en önn-
ur. Nálgunin að Shakespeare er allt-
af persónuleg. Ég gæti gert Óþelló
aftur í næsta mánuði og haft nálgun-
ina allt öðruvísi en síðast þó að ég sé
með nákvæmlega sama textann.“
Mjög stoltur af Óþelló
Óþelló fékk mjög misjafna dóma
hér heima. Dregur það úr þér eða efl-
ir sem listamann?
„Það kom mér á óvart hvað Óþelló
fékk neikvæða gagnrýni í mörgum
fjölmiðlum af því að mér fannst – og
finnst enn – í alvörunni eins og við
hefðum fundið skýra lykla að verkinu
sem skilaði sér í útgáfu sem stæði
sem sjálfstætt listaverk. Það kom
mér á óvart hversu mikilli heift sýn-
ingin mætti. Að því sögðu þá fékk ég
mikil og jákvæð viðbrögð frá áhorf-
endum sem skrifuðu mér persónu-
lega, kannski einmitt út af neikvæðu
dómunum. Fólki virtist skipta máli
að mynda sér eigin skoðanir, en láta
ekki hatursbloggara mata sig.
Leikrit Shakespeare eru mjög
misjöfn í því hversu aðgengileg og
skýr þau eru. Rómeó og Júlía býr yfir
einfaldari sögu en Óþelló og tilfinn-
ingalegt ferðalag persónanna er
skýrara. Ofviðrið er stórskrýtið verk.
Þegar ég lék í því undir leikstjórn
Rúnars Guðbrandssonar í Nemenda-
leikhúsinu 2000 skildi ég það ekki til
fulls. Þegar leikhúsið í München leit-
aði til mín og óskaði eftir því að ég
leikstýrði verkinu hafnaði ég því í
fyrstu. Þeir pressuðu á mig og þá fór
ég að skoða verkið betur og ákvað að
gefa þessu séns og reyna að finna
lykil að verkinu. Verandi í Þýska-
landi tók ég skýra afstöðu og ákvað
að Prosperó væri maður sem læsti
börnin sín inni í kjallara. Sennilega
var þetta of stórt skref frá grunn-
inum þar sem verið var að þröngva
leikritinu inn í konsept sem hentaði
ekki fullkomlega. Ég fann því ekki
rétta lykilinn og var ekki fullnægður
með það verk. Þetta var samt mjög
áhugavert ferli og gaman að upplifa
viðbrögðin sem uppfærslan fékk.
Mér leið hins vegar aldrei þannig
gagnvart Óþelló. Þar fannst mér ég
hafa fundið nokkra skýra lykla sem
birtist í afbrýðiseminni og rasism-
anum. Ég gerði Óþelló af miklum
heilindum og þetta er sýning sem ég
er mjög stoltur af.“
Sjarmerandi siðleysingi
Áttu von á að leikstýra einhvern
tímann Hamlet?
„Nei, ég er ekkert sérstaklega viss
um það. Ég skoðaði það mjög vel áð-
ur en ákveðið var að setja það á dag-
skrá hjá Globe. En þetta er ekkert
sérstakt draumaverk. Ég hef hins
vegar mjög mikinn áhuga á að vinna
Ríkarð III með Þorleifi. Við höfum
aldrei unnið saman áður, en verið í
góðu sambandi í mörg ár í þessu
brölti okkar um heiminn.“
En hvað er það við Ríkarð sem tal-
ar til þín?
„Við lifum á tíma þar sem fáfræðin
og lygin tröllríður öllu. Það er ótrú-
legt hvers konar fólk er að stjórna
heiminum og hvað fólk kemst upp
með. Menn geta logið hverju sem er
eða gert hvað sem er en samt komist
til valda eða unnið kosningar og
blindað heilu þjóðirnar eins og ekk-
ert sé sjálfsagðara. Ríkarður er
sjarmerandi siðleysingi og það er svo
mikið af þeim endalaust í lífi okkar
allra, sem gerir þetta að ótrúlega
áhugaverðu viðfangsefni.
Maður lærir alltaf mjög margt um
mannlegt eðli í glímunni við texta
Shakespeare. Ríkarður er eitt af
stóru verkunum og ég á eftir að hafa
mjög gott af því að takast á við þetta
hlutverk. Maður þarf hins vegar að
gefa sér góðan tíma, því það er langt
ferðalag að takast á við hlutverk á
borð við þetta og mikil hugarleikfimi.
Maður ætti helst að gera eina Shake-
speare-sýningu á þriggja til fimm ára
fresti því maður finnur alltaf eitthvað
nýtt í þeim fyrir sjálfan sig.“
Kvótakerfið til skoðunar
Að lokum er ekki hægt að sleppa
þér án þess að forvitnast um hvað
annað þú sért með á prjónunum?
„Við Nína og Björn Hlynur erum
með í bígerð átta þátta sjónvarps-
seríu sem nefnist Verbúð sem við
vinnum með RÚV. Þetta er í fjár-
mögnunarferli núna, en það gæti ver-
ið hættulega stutt í það að tökur hefj-
ist. Við erum komin með þrusu-
handrit sem Mikael Torfason skrifar,
en áður hafa komið að handritagerð-
inni Margrét Örnólfsdóttir og Jan
Trygve Røyneland. Þetta er mjög
gott stöff og djúsí saga. Við kynntum
þetta á Scandinavian Screening hér í
júní og það voru nokkrir stórir aðilar
sem komu strax til okkar og vildu
samstarf þannig að þetta lítur allt
mjög vel út.
Serían gerist á árunum 1983-91 og
fjallar um nokkra vini sem gera upp
gamlan bát og fara í útgerð. Þeim
gengur vel þar til kvótakerfið kemur
til sögunnar, en þá fer allt í heljar-
innar uppnám. Þetta er stór, mikil og
marglaga saga. Þarna ríkir mikil nos-
talgía sem margir eiga eftir að kann-
ast við, verbúðarlífið, sex, drugs and
rock’n’roll eins og þeir segja.“
Finnst þér mikilvægt sem lista-
maður að skoða samfélagið með
gagnrýnum augum og gera pólitísk
listaverk?
„Já, stundum er það mjög mikil-
vægt. Stundum er mikilvægt að
skemmta fólki og stundum þurfum
við að gráta saman. Stundum er gam-
an að leikstýra, en það er líka gaman
að leika og framleiða. Stundum er
gott að vera á Íslandi og stundum í
útlöndum.
Það er bara áhugavert að vera til
og það eru forréttindi að fá að starfa í
þessu fagi með öllum þessum snill-
ingum í kringum mann.“
þessu fagi “
Morgunblaðið/Golli
Ást Gísli Örn og Nína Dögg í hlutverkum sínum sem Rómeó og Júlía 2002.
Ljósmynd/Eddi
Afbrýði Nína Dögg Filippusdóttir í hlutverki sínu sem Jagó í Óþelló 2016.
Skapandi Emma Rice, fráfarandi listrænn
stjórnandi Globe og áður listrænn stjórn-
andi Kneehigh til margra ára.
Ljósmynd/blog.shakespearesglobe.com
MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ 2017