Fréttablaðið - 24.02.2018, Blaðsíða 26

kvæmdina sem Vegagerðin
leggur til með vegi í gegnum Teigs-
skóg. Nýlega lét Vegagerðin gera
umhverfismat á ólíkum valkostum
og telur eftir það mat að vegur um
Teigsskóg sé besti kosturinn.
„Þessi leið sem Vegagerðin legg-
ur til að verði farin veldur meiri
umhverfisáhrifum samkvæmt
umhverfismati en svokölluð jarð-
gangaleið. Það er niðurstaða Skipu-
lagsstofnunar, byggt á umhverfis-
matinu, að umhverfisáhrifin af
jarðgangaleiðinni séu minnst. Þau
eru samt mikil. Það má kannski
segja að í stöðunni sé enginn frábær
kostur. Nú er boltinn hjá sveitar-
stjórninni sem þarf að gera breyt-
ingar á skipulagi svæðisins.
Ég held að það sé mjög mikilvægt
að það náist niðurstaða í þetta mál.
Svo þarf Skipulagsstofnun að grípa
boltann með yfirferð á skipulaginu.
Ég held það þurfi bara að bíða eftir
því. Út frá umhverfis- og náttúru-
verndarsjónarmiðum skiptir mestu
máli að horfa til vistkerfa sem njóta
sérstakrar verndar samkvæmt nátt-
úruverndarlögum, svo sem sjávar-
fitja og leira. Og hið sama gildir um
birkiskógana.“
Laxeldið komið til að vera
Og þá að laxeldi sem þú hefur haft
efasemdir um? „Laxeldi er komið til
að vera og er mikilvægur atvinnu-
vegur fyrir Vest- og Austfirðinga. Við
þurfum hins vegar að passa mjög
vel upp á villta laxastofna sem eru
mjög mikilvægir líffræðilega og þró-
unarfræðilega séð og ólíkir norska
eldislaxinum. Þetta er spurning um
langtímaáhrif á erfðafræði íslenska
laxins og við megum ekki gleyma að
laxveiði er gríðarlega efnahagslega
mikilvæg víða um land.
Þarna þurfum við að vera með
kerfi sem tryggir til framtíðar að
sem allra, allra minnst og helst
engin erfðablöndun verði. Það er
stóra málið í þessu. Það er spurning
hvort það sé hægt og þá hvernig, það
er alvöru verkefni. Fiskeldi heyrir
ekki undir mig, en mengunin af því
gerir það.“
Sóknarfæri í samgöngumálum
Íslendingar þurfa að standa við
skuldbindingar Parísarsamkomu-
lagsins árið 2030. Þrátt fyrir það
hafa Íslendingar verið að auka losun
á meðan aðrar þjóðir hafa minnkað
hana. Fyrri ríkisstjórn lagði til að
hækka kolefnisgjald um 100%. Þessi
ríkisstjórn lækkaði það hlutfall um
helming.
Af hverju? Hvernig ætlar þú að ná
markmiðum Parísarsamkomulags­
ins? „Við erum í fyrsta lagi að horfa
á markmið Parísarsamkomulagsins
um 40% minnkun á losun gróður-
húsalofttegunda fyrir árið 2030
– það er eitt. Hitt er svo þetta kol-
efnishlutleysi árið 2040 sem talað
er um í sáttmála ríkisstjórnarinnar.
Auðvitað vinnur þetta saman.
Við í ráðuneytinu erum þessa
dagana að vinna að aðgerðaáætlun
sem miðar að því að ná þessum 40%
samdrætti fyrir árið 2030 með fjöl-
þættum aðgerðum, sem munu koma
við flesta ef ekki alla geira samfélags-
ins. Eins verður sett á stofn loftslags-
ráð í samræmi við þingsályktunar-
tillögu sem Katrín Jakobsdóttir fékk
samþykkta fyrir nokkrum misser-
um. Fyrsta verkefni loftslagsráðsins
verður að búa til vegvísi um kolefn-
ishlutleysi,“ segir Mummi og bætir
við að helstu sóknar færin séu í sam-
göngum. Þar megi draga verulega úr
losun gróðurhúsalofttegunda. Það
þurfi því áfram að stuðla að rafbíla-
væðingu Íslendinga.
Styðja áfram rafbílavæðingu
„Ríkisstjórnin beitti sér fyrir því
að um áramótin voru framlengdar
ívilnanir fyrir rafbíla, metanbíla
og aðrar slíkar bifreiðar sem losa
minna en hefðbundnir bílar. Það
þarf líka að halda áfram að byggja
upp net hraðhleðslustöðva um
allt land og um leið tryggja að ein-
staklingar geti hlaðið bílana með
einföldum hætti heima hjá sér. Þá
eru fjölmörg sóknarfæri í sjávar-
útvegi, landbúnaði og ferðaþjón-
ustu. Í úrgangsmálum er brýnast að
hverfa frá urðun á lífrænu sorpi þar
sem það losar mikið magn öflugra
gróður húsalofttegunda. Núna erum
við að teikna upp aðgerðir í þessa
veru, sem byggja að hluta á vinnu
fyrri ríkisstjórnar. Næsta skref er svo
að tímasetja þær og kostnaðargreina
og meta hversu miklu hver aðgerð
mun skila,“ segir Mummi.
„Fljótlega hefjast samningavið-
ræður okkar við Evrópusambandið
um hlutdeild Íslands í þessu heildar-
markmiði um 40% samdrátt. Og
við munum þurfa að endurskoða
aðgerðaáætlunina þegar það liggur
fyrir hvað kemur út úr því. Við
munum leggja hana fram í ár og svo
endurskoða hana þegar viðræðum
er lokið.“
Kolefnisgjaldið málamiðlun
Um síðastliðin áramót var kolefnis-
gjaldið, sem lagt er á bensín og dísil-
olíu, hækkað um 50%. „Það var fyrir-
huguð hærri hækkun en þar sem
kolefnisgjaldið bitnar meira á þeim
sem þurfa að fara um lengri veg var
ákveðin málamiðlun að byrja þarna.
Hins vegar er í stjórnarsáttmálanum
ákvæði um að skoða þessa grænu
skatta og sjá hvernig má koma þeim
fyrir til framtíðar. Sú vinna er í gangi
í fjármálaráðuneytinu.“
Mummi nefnir einnig fleiri nauð-
synleg verkefni sem koma við lofts-
lagsmálin, svo sem landgræðslu,
skógrækt og endurheimt votlendis.
„Það er ekki ljóst hversu mikið við
getum talið slíkar aðgerðir fram
gagnvart Parísarsamkomulaginu.
Hins vegar er alveg ljóst að við
þurfum ekki að bíða eftir þeim. Við
getum gert okkar plön, varðandi
landgræðslu og endurheimt vot-
lendis, og slíkt er nauðsynlegt ef við
ætlum að ná markmiðum okkar um
kolefnishlutleysi. Þá verðum við að
ganga rösklega til verks.“
Hann bendir á að hann vilji einnig
ná góðu samtali við atvinnugreinar
landsins. Stóriðjuna og flugið. „Það
verða allir að vera með í þessu verk-
efni.“
Ekki beittur þrýstingi
Er staða þín við ríkisstjórnarborðið
veik? Þar sem þú ert sá eini sem ekki
er kjörinn alþingismaður? Máttu
borða í mötuneytinu? „Já! Og matur-
inn þar er mjög góður. En grínlaust,
þá hef ég öll sömu réttindi og þing-
menn nema að ég má ekki greiða
atkvæði. Ég starfa náttúrulega bara
í umboði míns formanns við ríkis-
stjórnarborðið. Ég held að staða
mín sé ekkert veikari en annarra. Ég
er bara að reyna að vinna vinnuna
mína og hef ekki leitt hugann að
þessu.“
Finnur þú fyrir miklum þrýstingi
frá vinum og félögum úr land­
verndar bransanum? „Nei, ekki
ennþá, nema bara jákvæðni og
stuðning. Ég held að fólk sé að gefa
mér tækifæri til að sanna mig.“
Hver er mesta náttúruperlan? „Það
er tvímælalaust hálendi Íslands og
þá margir staðir þar.“
Vill meiri sátt
Hver eru brýnustu verkefni þín
hér? „Það eru fjórir þættir sem ég
vil leggja áherslu á. Það eru lofts-
lagsmálin, náttúruvernd, málefni
sem tengjast neyslusamfélaginu og
að finna leiðir til að auka þátttöku
almennings í ákvarðanatöku um
umhverfismál. Ekki síst með það
að leiðarljósi að skapa meiri sátt
um það sem við gerum í samfélag-
inu,“ segir Mummi og segist tala af
reynslu.
„Það hafa verið stór deilumál í
samfélaginu sem tengjast náttúru-
vernd og auðvitað er fólk oft ósam-
mála í grundvallaratriðum. Ég er
hins vegar þeirrar skoðunar að ef
fólk talar saman og ef almenningur
tekur þátt í ferlinu strax frá byrjun
þegar verið er að móta hugmyndir
og tillögur þá megi forðast deilur
sem koma upp á seinni stigum. Þá
eru meiri líkur á að hægt sé að ná
sátt í málum.“
Matarsóun og plastnotkun
Hvað varðar neysluna, þá eru
umhverfisvænni samgöngur, matar-
sóun og plastnotkun gríðarlega
mikilvæg mál að takast á við að mati
ráðherra.
„Þá er ég ekki síst að horfa til þess
hvað einstaklingar, samfélög, fyrir-
tæki og stofnanir geta gert. Það er
stórt hagsmunamál fyrir okkur
öll að tekist sé á við matarsóun og
plastnotkun sem ógnar heimshöf-
unum. Sömuleiðis þurfum við að
endurskoða samgöngurnar okkar
– hvernig við komum okkur í og
úr vinnu. Úrgangsmál eru svo stórt
umhverfismál en þar er auðvitað
bara á ferðinni hin hliðin á neysl-
unni því allt það sem við kaupum
og neytum endar fyrr eða síðar sem
úrgangur sem við þurfum að losa
okkur við með einum eða öðrum
hætti eða nýta áfram í takti við
hringrásarhagkerfið.“
Þjóðgarðurinn stærsta verkefnið
Náttúruverndin er honum kærust.
„Þar er náttúrulega stærsta verkefn-
ið stofnun þjóðgarðs á miðhálendi
Íslands. Þetta er okkar stærsta fram-
lag í náttúruvernd til heimsbyggð-
arinnar. Þarna erum við að tala um
stórt, óbyggt svæði þótt fólk heim-
sæki það allan ársins hring. Það er
viðkvæmt og verðmætt og geymir
miklar andstæður, hvort heldur er í
landslagi, gróðri eða í jarðfræði.
Þetta er undraveröld enda verður
fólk agndofa við að kynnast því. Í
þessum hraða heimi er ómetanlegt
að eiga staði þar sem hægt er að
upplifa kyrrð og komast í tengsl við
náttúruna. Það er því eitt af okkar
mikilvægustu verkefnum að halda
utan um það og setja leikreglur um
það hvernig við förum með þessa
auðlind,“ segir Mummi.
Efnahagsleg tækifæri
„Hugmyndin er að stofna þjóðgarð
og skipta honum upp í svæði. Á
sumum svæðum eru kannski bara
stundaðar rannsóknir. Á öðrum
svæðum er mögulega sauðfjárrækt, á
öðrum skotveiði, svo eru svæði sem
eru fyrst og fremst fyrir fólk og úti-
vist. Þannig þjóðgarður myndi líka
skapa ótrúlega spennandi tækifæri
fyrir nærliggjandi byggðir og þá er
ég að tala um efnahagsleg tækifæri.
Þetta er hvort tveggja, byggða-
mál og náttúruverndarmál. Í því
sambandi má benda á nýja rann-
sókn sem sýnir að Snæfellsjökuls-
þjóðgarður er árlega að skila 3,9
milljörðum í þjóðarbúið og 1,8
milljarðar verða eftir á Snæfells-
nesinu. Þetta skiptir líka máli, því
þjóðgarðar skapa störf og þjónustu.
Þetta er stóra verkefnið mitt.“
Friðlýst svæði hafa aðdráttarafl
Hann nefnir líka friðlýsingar og
segir að þar sé verk að vinna.
„Þar vil ég einmitt líta til þess-
ara fjölbreyttu þátta og skapa störf
í kringum friðlýsingar. Tengja
þetta tvennt saman. Friðlýst svæði
hafa aðdráttarafl en það er auð-
vitað mikilvægt að ferðaþjónustan
okkar þróist í sátt við náttúruna
og samfélagið. Í því sambandi þarf
að byggja upp innviði á mörgum
ferðamannastöðum. Þar er líka
heilmikil vinna fram undan við
að afla og miðla þekkingu um það
hvernig við byggjum þessa innviði
upp. Við hljótum að vilja að þeir falli
sem best að náttúrunni. Og það er
fyrirhugað að setja fjármagn í þessa
þætti,“ segir Mummi og nefnir að
hann hafi skoðað verklag Skota og
Íra í þessum efnum.
„Svo þurfum við að gera upp við
okkur hvort við viljum að alls staðar
verði byggðir upp innviðir. Eða
viljum við eiga einhver svæði með
litlum eða engum innviðum og beita
þá frekar fjöldatakmörkunum á þau
svæði. Ég er þeirrar skoðunar að það
gæti verið góð leið.“
… og lúpínan!
Hann nefnir einnig landgræðsluna
og að þar sé mikið verk fram undan.
Blaðamaður stenst ekki mátið og
spyr hann út í lúpínuna.
Þú elskar að hata lúpínu? Er það
ekki? Nei! segir Mummi. „Ég vil ekki
nálgast eina plöntutegund út frá því
hvort ég elski eða hati. Ég vil líta á
þetta út frá því hvort viðkomandi
plöntutegund sem í þessu tilviki er
gríðarlega sterk landgræðslujurt sé
að ógna náttúrulegum búsvæðum.
Hún hefur gert það víða. Þarna
verðum við að horfa til þess að
hún á til dæmis ekki heima á frið-
lýstum svæðum þar sem við ætlum
að vernda náttúruna og viljum að
hún þróist á eigin forsendum, eða
á hálendinu og reyndar víðar. Þetta
eru svæði sem ég held að við getum
verið sammála um að við eigum að
halda henni frá. Þetta er fjöreggið
okkar sem við verðum að passa að
varðveita.“
Stærsta verkefnið er stofnun þjóðgarðs á miðhálendi Íslands. „Þjóðgarðar skapa störf og þjónustu.“ bendir Mummi á. FréttabLaðið/EyÞór.
↣
Þannig Þjóðgarður
myndi líka skapa
ótrúlega spennandi
tækifæri fyrir nær-
liggjandi byggðir og Þá
er ég að tala um efna-
hagsleg tækifæri.
Þetta er hvort
tveggja, byggðamál og
náttúruverndarmál.
2 4 . f e b r ú a r 2 0 1 8 L a U G a r D a G U r26 H e L G i n ∙ f r É T T a b L a ð i ð
2
4
-0
2
-2
0
1
8

0
4
:3
5
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
0
D
-3
6
0
8
1
F
0
D
-3
4
C
C
1
F
0
D
-3
3
9
0
1
F
0
D
-3
2
5
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
1
1
2
s
_
2
3
_
2
_
2
0
1
8
C
M
Y
K