Fréttablaðið - 07.03.2018, Blaðsíða 45

félagi. Eins og áður sagði eiga
stjórnarmenn í Högum engan hlut
í félaginu. Þar fyrir utan er saman­
lagður eignarhlutur stjórnarmanna
hvað minnstur í Reitum eða 0,002
prósent af hlutafé félagsins. Hluturinn
nemur 0,3 prósentum í Símanum, 0,7
prósentum í Origo og 1 prósenti í
Skeljungi, svo fáein dæmi séu tekin.
Heiðar segir mikilvægt að langtíma­
fjárfestar, sem horfi mörg ár fram í
tímann, komi að stjórnum félaga
fremur en spákaupmenn sem sækj­
ast einungis eftir skammtímagróða.
„Langtímafjárfestar eru reiðubúnir
til þess að styðja við félög í gegnum
þykkt og þunnt, til lengri tíma, á
meðan spákaupmenn einblína á að
skrúfa upp gengið og innleysa auð­
fenginn hagnað áður en þeir stökkva
frá borði. Því miður hafa Íslendingar
fremur hagað sér sem spákaupmenn
í gegnum tíðina. Reynslan kennir
okkur að þeir eru – upp til hópa – ekki
fúsir til þess að festa fé til langs tíma,
fimm til tíu ára, heldur hugsa þeir
frekar eitt til tvö ár fram í tímann,“
nefnir hann.
Þetta geri það að verkum að nær
einu langtímafjárfestar landsins séu
lífeyrissjóðirnir. „Og þá vaknar spurn­
ingin um það hvernig þeir eigi að beita
sér. Sjóðunum fer fækkandi og um leið
eru þeir að stækka. Þá geta hugsanlega
skapast tækifæri fyrir þá til þess að
sérhæfa sig og ráða til sín starfsmenn
sem meta fyrirtæki og stjórnir þeirra,
skoða framtíðarmöguleika og fleira.
En hversu líklegt er að það gerist? Ef
það yfirhöfuð gerist tel ég að það sé
nokkuð langt í það að lífeyrissjóðirnir
verði virkari fjárfestar, ef svo má segja.“
Þóranna Jónsdóttir, lektor við
Háskólann í Reykjavík og stjórnar­
maður í Festi, segir mikla hugsana­
skekkju fólgna í því að líta á kjörna
stjórnarmenn í félögum sem fulltrúa
ákveðinna hluthafa. „Samkvæmt
þurfi að vera sammála um allt. „Mál­
efnaleg átök eru fín og ekki óeðlileg
þegar hópur fólks með mismunandi
sjónarmið kemur saman. En þegar
upp er staðið þarf stjórnin að ná sam­
stöðu og komast að niðurstöðu um
það hvað félaginu sé fyrir bestu. Það
sem einkennir oft átök innan stjórna
er ekki einungis það að stjórnarmenn
séu ósammála um hvaða leið sé best
til þess að ná einhverju sameiginlegu
markmiði, heldur snúast þau ekki
síður um völd og yfirráð. Það fer oft á
tíðum allt of mikil orka í slík átök með
þeim afleiðingum að minni áhersla er
lögð á sjálfan reksturinn.“
Þóranna segir að leiðbeiningum um
stjórnarhætti fyrirtækja um að í það
minnsta tveir stjórnarmenn skuli vera
óháðir stórum hluthöfum sé ætlað að
koma í veg fyrir alræði stórra hluthafa
á kostnað þeirra smærri. „Tilmælun­
um er ætlað að tryggja að smærri hlut­
hafar hafi einhverja til leið til þess að
eiga rödd og koma að málum. Einnig
girða þau fyrir það að stórir hluthafar
í skráðum félögum geti orðið allsráð­
andi því slík yfirráð eru í andstöðu við
hugmyndina um dreifða eignaraðild
og jafnræði hluthafa,“ nefnir hún.
Heiðar segir ekki rétt að líta á utan­
aðkomandi og óháða stjórnarmenn
sem eins konar andlitslausa emb­
ættismenn sem taki enga ábyrgð.
„Völdum fylgir ábyrgð. Þeir sem bjóða
sig fram til stjórnarstarfa bera heil­
mikla ábyrgð og ég vona að þeir geri
sér grein fyrir því. Þeir geta auk þess
komið með ákveðna þekkingu og
reynslu af sínu sérsviði að borðinu.
Sá sem er hluthafi í félagi þarf ekki
endilega alltaf að vera besti kosturinn
til þess að setjast í stjórn félagsins. Ef
hluthafi í lyfjafyrirtæki hefur til að
mynda hagnast á fasteignaviðskiptum
er það ekki endilega ákjósanlegast
að hann taki sæti í stjórn lyfjafyrir­
tækisins.“
✿ Stjórnarmennirnir sem eiga hvað mest undir
Mark d’Abo
Eimskip
11,5 milljarðar
Heiðar Guðjónsson
Vodafone
1,3 milljarðar
Jón Sigurðsson
N1
839 milljónir
Tómas Kristjánsson
Reginn og Sjóvá
1,5 milljarðar
Erna Gísladóttir
Sjóvá
703 milljónir
Einar Örn Ólafsson
TM
725 milljónir
Helgi Magnússon
Marel og N1
1,5 milljarðar
Gestur Breiðfjörð
Gestsson VÍS
1,7 milljarðar
Örvar Kærnested
TM
481 milljón
Kristján Loftsson
HB Grandi
19,7 milljarðar
lögum um hlutafélög er stjórnar­
mönnum óheimilt að gæta hagsmuna
ákveðinna hluthafa. Þeim ber að
vinna að hag félagsins. Orðið „félag“
snýst einmitt um að stjórnarmenn
vinni í félagi að því að gæta sameigin­
legra hagsmuna. Góðir stjórnarhættir
ganga í meginatriðum út á það að bera
virðingu fyrir félagaforminu og gæta
þar af leiðandi jafnræðis hluthafa.
Það er ekki aðeins úrelt nálgun að
líta á stjórnarmenn sem fulltrúa ein­
stakra hluthafa, heldur getur hún
einnig verið beinlínis skaðleg. Hags­
munir ólíkra hlutahafa geta stangast
á og einnig geta þeir hugsanlega farið
í bága við hagsmuni félagsins.“
Þar með sé þó ekki sagt að stjórnin
Ómar Benediktsson
Icelandair
1,7 milljarðar
Svanhildur Nanna
Vigfúsdóttir VÍS
2,0 milljarðar
Frosti Bergsson
Eik
787 milljónir
20%
stjórnarmanna í skráðum félögum
eiga yfir eins prósents hlut í þeim
félögum sem þeir sitja í stjórn hjá.
Í nokkrum tilfellum eru stjórnarmennirnir ýmist
í forsvari fyrir eða á meðal hluthafa í félagi sem
heldur utan um hlut í viðkomandi skráða félagi.
Vöktun alla leið
með Vodafone IoT
↣
markaðurinn 7M I Ð V I K U D A G U R 7 . M A R S 2 0 1 8
0
7
-0
3
-2
0
1
8

0
5
:2
9
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
2
2
-6
C
0
C
1
F
2
2
-6
A
D
0
1
F
2
2
-6
9
9
4
1
F
2
2
-6
8
5
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
6
4
s
_
6
_
3
_
2
0
1
8
C
M
Y
K