Ægir - 01.09.2017, Blaðsíða 9

9
Færeyingar
Fyrir nokkrum árum hóf fær-
eyska hafrannsóknastofnunin
undirbúning smíði rannsókna-
skips sem ætlunin er að leysi af
hólmi núverandi skip, Magnús
Heinason, sem smíðað var árið
1978 (2. mynd). Síðastliðið sum-
ar var gengið frá samningum
um smíðina. Skrokkurinn verður
smíðaður utan eyjanna en síðan
lokið við skipið í Færeyjum.
Stefnt er að afhendingu í júní
2020 og kostnaður er talinn
verða um 4,8 milljarðar ísl. kr.
Skipið verður 54 m langt og
útbúið öllum nýjasta og full-
komnasta búnaði sem notaður
er við nútíma haf- og fiskirann-
sóknir. Mikið er lagt upp úr því
að skipið verði sem hljóðlátast
og meðal tækjabúnaðar má
nefna bergmálsmæla sem sýnt
geta útbreiðslu fisklóðninga í
þrívídd og fjölgeisla- og jarð-
lagamæli til kortlagningar á
sjávarbotni. Megin ástæða þess
að ákveðið var að hafa skipið
ekki stærra er sögð sú að halda
rekstrarkostnaði í lágmarki.
Þrettán manns verða í áhöfn
skipsins og aðstaða fyrir 12 vís-
indamenn um borð.
Svíar
Háskólinn í Gautaborg mun síð-
ar á þessu ári taka í notkun nýtt
49 m rannsóknaskip (3. mynd).
Gautaborgarháskóli er öflug-
asta menntastofnun Svía á sviði
hafvísinda og með nýja skipinu
fær skólinn aðstöðu til rann-
sókna og kennslu sem ekki var
áður til staðar.
Skipið, sem ber nafnið
Skagerak, kemur í staðinn fyrir
annað skip sem orðið er 45 ára
gamalt. Nýja skipið er 10 m
lengra en eldra skipið en mun
engu að síður eyða um 40%
minni olíu. Í áhöfn verða 5
manns og aðstaða fyrir 16 vís-
indamenn/nemendur um borð.
Upphaflegur kostnaður við
smíðina var áætlaður um 1,3
milljarðar ísl. kr.
Svíar eru jafnframt að
byggja annað 69 m langt rann-
sóknaskip sem taka á í notkun
árið 2019 (4. mynd). Það verður
rekið í sameiginlega af Sænska
landbúnaðarháskólanum (en
undir hann heyrir hluti af haf-
og fiskirannsóknum Svía) og
Sænsku veður- og vatnafræði-
stofnuninni. Kostnaður við
smíðina er talinn nema um 4,8
milljörðum ísl. kr. Svíar ætla
skipinu á næstu árum mikil-
vægt hlutverk við rannsóknir á
hafsvæðinu umhverfis Svíþjóð
og eins í tengslum við alþjóð-
leg rannsóknaverkefni og um-
hverfisvöktun.
Við hönnun á skrokki skips-
ins var mikil áhersla lögð á að
draga sem mest úr hávaða og
titringi. Öll smíði skipsins og
rekstur mun jafnframt taka mið
af ströngum umhverfiskröfum.
Vélar verða knúnar af endurnýj-
anlegu eldsneyti (jurtaolíu) og
fullkomnasta síunartækni not-
uð til að draga úr útblæstri
óæskilegra agna. Á skipinu
verða m.a. tveir fellikilir útbúnir
botnstykkjum fyrir ein- og fjöl-
geisladýptarmæla og sónar af
fullkomnustu gerð. Einnig verð-
ur í skipinu svokallaður „ferju-
kassi“ þar sem fram fer á sigl-
ingu stöðug söfnun og greining
sjósýna úr yfirborðslögum (hiti,
selta, súrefni, sýrustig, koltvísýr-
ingur, gróður).
Norðmenn
Norðmenn hafa löngum rekið
einn öflugasta flota hafrann-
sóknaskipa í Evrópu. Á undan-
förnum árum hefur Norska haf-
rannsóknstofnunin þannig gert
út sex rannsóknaskip og haft
auk þess tvö skip á langtíma-
leigu. Norðmenn vinna nú að
verulegri endurnýjun og frekari
eflingu á rannsóknaskipaflota
sínum.
Í byrjun árs 2017 veittu
Norska þróunarsamvinnustofn-
unin og Norska hafrannsókna-
stofnunin (sem rekstraraðili)
móttöku nýju 75 m löngu rann-
sóknaskipi, Dr. Fridtjof Nansen
(5. mynd), sem kemur í staðinn
fyrir eldra skip frá árinu 1993. Í
áhöfn verða 15 manns og að-
staða er fyrir 30 vísindamenn.
Kostnaður við smíðina nam um
8,3 milljörðum ísl. kr. Skipið
sem og allar rannsóknastofur
og vinnudekk er hannað til að
mæta ströngustu viðmiðunum
Alþjóðahafrannsóknaráðsins
hvað varðar hávaða. Kranar,
vindur og margvísleg önnur
rannsóknatæki gera skipið síð-
an fært til að sinna fjölþættum
rannsóknum við margvíslegar
aðstæður.
Hafsvæðin undan Afríku og
Suðaustur-Asíu verða megin at-
hafnasvæði Dr. Fridtjof Nansen
en markmið norskrar þróunar-
samvinnu á sviði haf- og fiski-
rannsókna er að gera samstarfs-
löndum kleift að nýta tiltækar
sjávarauðlindir sínar á sjálfbær-
an hátt.
Samfara byggingu á nýjum
Dr Fridtjof Nansen var ákveðið
að gera gagngerar breytingar
og endurbætur á skipinu sem
leyst var af hólmi og nýta það
síðan áfram á heimaslóðum.
Notkun á norðlægum hafsvæð-
um kallaði m.a. á viðgerðir á
skrokki og endurnýjun á spil-
um, krönum og bergmálsmæl-
um. Með þessum endurbótum
er búnaður skipsins orðinn
sambærilegur því sem gerist á
öðrum stórum skipum Norsku
hafrannsóknastofnunarinnar.
Skipinu er nú einkum ætlað
hlutverk við rannsóknir á
strandsvæðum við Noreg en
einnig verður það nýtt til styttri
leiðangra í Norðurhöfum. Hið
endurbætta skip ber nú nafnið
Kristine Bonnevie (1872-1948),
eftir líffræðingi sem var fyrsti
kvenprófessor í Noregi (6.
mynd). Til enn frekari eflingar
rannsókna á grunnslóð undir-
býr norska hafrannsóknastofn-
unin í Bergen nú jafnframt ný-
smíði á minna skipi (30 m) en
ekki hafa ennþá verið birtar af
því myndir.
Umfangsmesta smíði Norð-
urlandaþjóðar á rannsóknskipi á
undanförnum árum er smíði
Norðmanna á nýjum rann-
sóknaísbrjóti (7. mynd). Smíðin
á sér aðdraganda allt frá árinu
1999 en þá lagði Norska heim-
skautastofnunin fram greinar-
gerð og tillögu um nauðsyn
þess að byggja slíkt skip til að
þjóna fjölþættum heimskauta-
rannsóknum í takt við nýja tíma
og áskoranir. Í framhaldi af frek-
ari þarfagreiningu og hönnun-
3. mynd. Skagerak, nýtt rannsóknskip Háskólans í Gautaborg sem er í
smíðum. Teikning Nauta Shiprepair Yard S.E.
4. mynd. Nýtt rannsóknaskip Svía sem er í smíðum. Teikning Skipsteknisk, SLU.
Ólafur S. Ástþórsson, sérfræðing-
ur hjá Hafrannsóknastofnun
skrifar.