Morgunblaðið - 20.12.2017, Blaðsíða 41

MENNING 41
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2017
AF LISTUM
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Manni endist varla ævin / til að þegja
um þetta allt sem þyrfti að segja. /
Manni endist varla ævin – til að
deyja,“ söng Megas á tregafullan
hátt þegar stigið var hægt en örugg-
lega á útgáfutónleikum Ósómaljóða
upp í hófstillta ægifegurð á hátindi
tónahrærunnar sem níu manna
hljómsveitin skapaði svo snilldarlega
á sviði Gamla bíós á mánudags-
kvöldið var. Á sviðinu voru hljóm-
sveitarstjórinn Skúli Sverrisson og
Ósæmileg hljómsveit að flytja lögin
níu á fyrstu plötu Þorvaldar heitins
Þorsteinssonar myndlistarmanns
með meiru en hún kom út nú fyrir
helgi. Og það er kærkomið að geta
nú notið þessara góðu laga og fínu og
persónulegu texta Þorvaldar sem
lést svo langt fyrir aldur fram, aðeins
52 ára gamall, árið 2013. Ósæmileg
hljómsveit flutti lögin áður í heild á
öðrum eftirminnilegum tónleikum á
Listahátíð í Reykjavík vorið 2015,
einnig í Gamla bíói, en fyrir nokkru
héldu níumenningarnir í hljóðver og
hljóðrituðu lögin og auðheyrilega
hefur það ferli styrkt og bætt útsetn-
ingar og áherslur. Útkoman á tón-
leikunum var trú upptökunum en þó
með öllum þeim kostum einbeittrar
upplifunar sem lifandi flutningur
getur bætt við hljóðversupptökur – í
upplifun þar sem minningin um Þor-
vald sveif yfir vötnum, enda margir
vinir hans og samstarfsfélagar við-
staddir.
Í hunda og ketti á jólunum
Tónleikarnir í Gamla bíói hófust á
leik dúettsins Madonna + Child en
hann skipa tvær ungar tónlistar-
konur sem komu grímuklæddar
fram enda kjósa þær að þekkjast
ekki. Þær sátu á gólfinu og kölluðu
fram úr tölvu einfalda og endurtekn-
ingarsama takta og léku undir á
hljóðgervil ekki síður einfaldar en
nokkuð seiðandi laglínur meðan þær
sungu bernskum röddum á ensku
um ýmsar furður í bland við hvers-
dagslegar uppákomur. Madonna +
Child fluttu ein sex lög áður en tjald-
ið var dregið fyrir sviðið og skömmu
síðar sviptist það aftur frá og þar var
Ósæmileg hljómsveit mætt í hátíð-
legri uppstillingu; jólatré í sviðs-
vængnum, stjörnuveggur að baki og
blá tungl. Og forsöngvarinn Megas
fyrir miðju, sitjandi á háum aðventu-
rauðum stól og siglt var inn í fyrsta
lagið, hið dularfulla „Gera eitthvað í
þessu“ sem hefur nokkuð heyrst að
undanförnu og hæfir aldeilis nú í vik-
unni fyrir jól: „Hann er algjör voði
þessi verðbólgudraugur / sem veður
um og herðir á sultarólunum / og
veldur slíkum búsifjum í buddunni /
að börnin fara í hundana og kettina á
jólunum // það verður að gera eitt-
hvað í þessu …“ Og það er hamrað á
því að það verði „að gera eitthvað í
þessu“ því heimurinn sé á helj-
arþröm.
Af virðingu og væntumþykju
Hin ósæmilega hljómsveit Skúla
Sverrissonar er skipuð níu lands-
kunnum listamönnum – fjórum kon-
um og fimm körlum – sem runnu
áreynslulaust í eina samspilaða heild
á sviðinu, knúin áfram af hófstilltum
bassaleik hljómsveitarstjórans og
snilldarlega lífrænum en öruggum
áslætti Magnúsar Trygvasonar Elí-
assen. Davíð Þór Jónsson lék varlega
á píanóið en flúraði útsetningarnar
sérlega fallega, rétt eins og gítarleik-
ararnir Ólöf Arnalds og hinn óvið-
jafnanlegi fingrafimi Guðmundur
Pétursson. Gyða Valtýsdóttir gefur
tónlistinni sérstakan lit með sellólín-
um sínum, auk þess sem hún söng
vel útfærðar bakraddir ásamt Ólöfu
og frænkunum Möggu Stínu og Mar-
gréti H. Blöndal en síðastnefnda
sýndi að hún er ekki bara einn okkar
athyglisverðustu myndlistarmanna.
Þá er Magnús Þór Jónsson ótalinn
en Megas leiddi sveitina snilldarlega
á tónleikunum og flutti lög og texta
síns gamla félaga einstaklega
fallega; hann söng skýrt og mótaði
sönglínurnar eins og honum einum
er lagið, af auðheyrilegri virðingu og
tilfinningu sem líklega má kalla
væntumþykju.
Og hún er kringlótt enn
Lög Þorvaldar eru ekki flókin en
þau eru lagræn og lipur. Útsetningar
hljómsveitarinnar eru á stundum
kabarettlegar og vísað í ýmsar áttir,
í kántrí, fólk og rokk, stundum má
finna fyrir Tom Waits eða frönskum
krúnerum en hinsvegar er lengra í
tónlist Megasar sjálfs, sem hæfir vel
þótt Þorvaldur hafi verið afar mikill
unnandi laga og texta Megasar.
Þessi lög Þorvaldar hafa varðveist
á upptöku frá námsárum hans í
Maastricht í Hollandi. Eftir lát Þor-
valdar skrifuðu Megas og Skúli lögin
niður eftir upptökunum og fluttu eitt
þeirra, fyrrnefnt „Manni endist varla
ævin“, á ógleymanlegan hátt við út-
för Þorvaldar í Hallgrímskirkju. En
það er víða komið við í þessum lögum
og snjöllum textunum; í einu hjá
tannlækninum og tilfinningin kallast
á við allt hið versta: „Hungur-
verkföll, pilluát og pína / pyntingar
og farsóttir og stríð / sjávarmengun,
nauðganir og níð“. Í öðru þykir konu
gremjulegt að hafa verið göbbuð en
hún fór „á rándýran kúr í einhverju
kasti / og hún er kringlótt enn, eins
þó hún fasti“; og í „Ég er bara að
grínast“ er sungið í orðastað manns
sem er hinn versti fauti og níðir konu
sína niður en segist síðan bara vera
að grínast.
Þessi lög og sögur sem Þorvaldur
skildi eftir sig, Ósómaljóðin, voru
frábærlega flutt í Gamla bíói og nú
eru þau komin á disk, loksins.
Morgunblaðið/Eggert
Ósæmileg Níu manna hljómsveit Skúla Sverrissonar á sviðinu í Gamla bíói. Þau fluttu jafn mörg lög listilega og á
eftirminnilegan hátt en hljómplata með upptökum sveitarinnar á Ósómaljóðum Þorvaldar kom út fyrir liðna helgi.
Manni endist varla
ævin – til að deyja
Morgunblaðið/Eggert
Einbeittur Megas flutti lög og texta
Þorvaldar Þorsteinssonar listavel.
Kaffi Laugalækur, við Laugalæk í
Reykjavík, stendur fyrir nokkrum
viðburðum í aðdraganda jóla og
einn þeirra fer fram í kvöld kl. 20.
Þá verður haldið bókakaffi með
þremur rithöfundum og einu leik-
skáldi.
Þeir höfundar sem lesa upp að
þessu sinni eru Jón Gnarr með bók-
ina Þúsund kossar, þar sem sögð er
saga eiginkonu hans, Ebba Sig sem
flytur einleikinn Guðmóðirin, Berg-
ur Ebbi sem les upp úr bókinni
Stofuhita og Halldór Halldórs-
son/Dóri DNA sem les upp úr nýrri
ljóðabók sinni Órar, martraðir og
hlutir sem ég hugsa um þegar ég
er að keyra.
Lifandi tónlist verður flutt fram
að bókakaffinu, frá kl. 18.45 og kl.
19 verður kaffibrennslan Kvörn
með kaffikynningu.
Jón Gnarr, Ebba,
Bergur Ebbi og
Halldór í bókakaffi
Morgunblaðið/RAX
Stofuhiti Bergur Ebbi Benedikts-
son mætir á Kaffi Laugalæk í kvöld.
Sýnd kl. 10.15
Sýnd kl. 5, 8
Miðasala og nánari upplýsingar
5%
Sýnd kl. 2, 4
NÝ VIÐMIÐ
Í BÍÓUPPLIFUN Á ÍSLANDI
LAUGARÁSBÍÓ KYNNIR
DOLBY ATMOS
LUXURY · LASER
Sýnd kl. 2, 10.20 í 3D
Sýnd kl. 3, 6, 9 í 2D
Sýnd kl. 8
Sýnd kl. 6
ICQC 2018-20