Morgunblaðið - 15.01.2018, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. JANÚAR 2018
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Læknar hafa í gegnum tíðina
verið mótandi um heilbrigðis-
stefnuna, en oft á tíðum lent í
harkalegum átökum við lands-
stjórnina um stefnu og fjárveit-
ingar til málaflokksins. Það er
bæði gömul saga og ný. Margir
ráðherrar málaflokksins hafa þó
borið gæfu til að vinna náið með
læknum og samtökum þeirra og
þá hefur málum fleygt fram,“
segir Reynir Arngrímsson, for-
maður Læknafélags Íslands, sem
nú er 100 ára.
Aldarafmælisins verður
minnst með ýmsu móti og í dag
býður Læknafélag Íslands af því
tilefni til tónlistarhátíðar í Eld-
borgarsal Hörpu þar sem nokkr-
ir fremstu tónlistarmenn Íslend-
inga koma fram. Fellur þetta
saman við Læknadaga 2018; ár-
lega fimm daga fræðsludagskrá
þar sem kynnt er og rætt allt
það nýjasta í læknavísindunum.
Umhverfisáhrif til lækna
Þema Læknadaga að þesssu
sinni er Læknirinn og umhverfið
eins og viðfangsefnið er kallað
og þar er meðal annars fjallað
um loftslagsbreytingar. Telur
Reynir að áhrifa þeirra muni í
vaxandi mæli gæta í störfum
lækna og því sé þarft að málið sé
rætt.
„Þetta er mjög breiður
málaflokkur og umhverfisáhrif
munu í vaxandi mæli koma til
úrlausnar lækna. Bent hefur ver-
ið á faraldra smitsjúkdóma sem
hafa orðið tíðari og alvarlegri á
undanförnum árum og heiminum
stafar alvarleg ógn af. Annað er
vaxandi sýklalyfjaónæmi. Hér
heima sjáum við líka vandamál
af öðrum meiði, en súrnun og
hitastig sjávar geta haft veruleg
áhrif á lífsviðurværi okkar.
Læknar hér á landi hafa þó fyrst
og fremst verið að fylgjast með
þróuninni, en benda má á alþjóð-
legan samstarfstarfshóp á veg-
um læknaritsins Lancet sem hef-
ur birt reglulega skýrslur um
áhrif loftslagsbreytinga á heilsu-
far.“
Er íslenskt heilbrigðiskerfi
og lýðheilsa í dag með því móti
að við getum verið sátt? Hverjar
eru ógnirnar og tækifærin sem
heilbrigðismál á Íslandi standa
andspænis í dag? Reynir svarar
þessu þannig til að um leið og
tækni og þekkingu fleygi fram
aukist kostnaður við innleiðingu
og uppbyggingu nauðsynlegra
innviða hratt.
„Alls staðar í heiminum
glíma menn við þetta vandamál.
Kostnaður við ný lyf og tæki sem
tengjast nýjum meðferðarúr-
ræðum er áhyggjuefni. Læknis-
starfið er í eðli sínu alþjóðlegt
og íslenskir læknar hafa verið
eftirsóttir í störf víðast hvar í
heiminum. Það er heldur ekki
sjaldgæft að læknar starfi er-
lendis en hafi búsetu hér.
Læknaskortur er alþjóðlegt
vandamál og samkeppni um
starfskrafta þeirra fer vaxandi.
Þessu þurfa heilbrigðisyfirvöld
að átta sig á. Það þarf ekki mik-
ið út af að bregða til að hér geti
skapast neyðarástand vegna
skorts á læknum.“
Erfðafræðin leiðir þróun
Reynir Arngrímsson á að
baki 30 ára feril sem læknir og
segir starfið hafa breyst mikið á
þeim tíma. Fram undan séu enn
meiri breytingar; framfarir í
erfðavísindum sem verði vænt-
anlega grundvöllur að breyt-
ingum og þróun í læknisfræði
næstu áratugi.
„Í erfðarannsókum, sem er
mín fræðigrein, hefur þekking
okkar á eðli mannslíkamans og
frumustarfsemi leitt til þróunar-
ferils sem stefnir í það sem við
köllum einstaklingsmiðuð með-
ferðarúræði þar sem til dæmis
erfðabreytingar í ákveðnum
sjúkdómum hafa áhrif á
meðferðarval. Í því sem við
flokkuðum sem einn sjúkdóm
fyrir 30 árum, meðal annars í
ýmsum tegundum krabbameins,
erum við nú með margar und-
irtegundir byggðar á erfða-
breytingum og meðferðin tekur
mið af því. Svipuð þróun á sér
stað í mörgum öðrum sjúkdóm-
um, t.d. hjartsláttartruflunum og
gigtsjúkdómum. Þarna hefur Ís-
lensk erfðagreining verið í
fremstu víglínu og náð undra-
verðum árangri, sem við þurfum
að þróa áfram.
Ráðamenn hafa hlustað
En aftur til fortíðar. Lækna-
félag Íslands var stofnað frosta-
veturinn mikla 1918, árið sem
Katla gaus stórgosi, spænska
veikin varð að heimsfaraldri og
á fyrstu vikunum hérlendis dóu
tæplega 500 manns og í Reykja-
vík veiktust næstum 2⁄3 íbúanna.
Síðar sama ár varð Ísland að
fullveldi. „Þetta voru miklir um-
brotatímar og læknar voru þá í
lykilhlutverki í samfélaginu og
hafa verið það æ síðan,“ segir
Reynir, sem undirstrikar mikil-
vægt hlutverk læknastéttarinnar
í íslensku samfélagi.
„Læknar hafa komið heim
úr sínu framhaldsnámi með nýja
þekkingu og reynslu og ráða-
menn hlustað. Það hefur þó bor-
ið á því að læknar hafi verið út-
hrópaðir sem sérhagsmuna-
hópur, sem við erum ósáttir við
og teljum ekki verðskuldað. Það
kann að vera að aðrir hafi náð
betur eyrum ráðamanna undan-
farin ár, enda sjáum við hvert
ástandið er orðið. Það veit ekki
á gott ef klippt er á þann streng
sem hefur verið milli lækna og
ráðamanna. Það sem hefur ein-
kennt okkar heilbrigðiskerfi um-
fram mörg önnur hefur verið
gott aðgengi sjúklinga að lækn-
um og fjölbreytni í þjónustu og
rekstrarformum. Þetta kerfi
þarf að vera í heildrænu jafn-
vægi. Nú horfir svo við að inn-
viðauppbygging í heilbrigðis-
kerfinu hefur lengi setið á
hakanum og ekki verið hlustað á
aðvörunarorð lækna og samtaka
þeirra.“
Læknafélag Íslands er 100 ára um þessar mundir og tímamótanna er minnst með ýmsu móti
Þekking, reynsla og framfarir
 Reynir Arngrímsson fæddist
árið 1959 og ólst upp á Ólafs-
firði. Hann er prófessor við
læknadeild HÍ og sérfræðingur
í erfðalæknisfræði á Landspít-
ala. Stundaði framhaldsnám í
erfðasjúkdómum í Glasgow og
lauk doktorsprófi frá HÍ 1994.
Tók við sem formaður Lækna-
félags Íslands í október 2017
og var áður formaður lækna-
ráðs Landspítala.
 Með læknanámi starfaði
hann sem landvörður í Herðu-
breiðarlindum, Skaftafelli og á
Hornströndum í fimm sumur
og hafa umhverfismál og nátt-
úruvernd verið honum ofarlega
í huga æ síðan.
Hver er hann?
Morgunblaðið/Hari
Formaður Ekki er vænlegt til framfara í heilbrigðismálum að klippt sé á
streng milli lækna og ráðamanna, segir Reynir Arngrímsson.
Morgunblaðið/Ásdís
Aðgerð Íslenskir læknar eru hvarvetna í heiminum eftirsóttir til starfa.
Orkuframleiðsla í Hellisheiðar-
virkjun er komin í samt lag eftir
eldsvoða í stöðvarhúsi virkjunar-
innar síðastliðinn föstudag. Seint á
föstudagskvöldið var háþrýstivél
virkjunarinnar, sem slegið hafði út
þegar eldurinn kom upp, endur-
ræst og lágþrýstivél og varmastöð
voru svo ræstar á laugardags-
morgun. Mikið kapp var lagt á að
þessi starfsemi raskaðist sem
minnst, svo sem dæling á heitu
vatni, enda er kalt SV-lands þessa
dagana og mikilvægt að fullt afl sé
á hitaveitunni.
Um helgina var unnið að bráða-
birgðaviðgerðum á þaki stöðvar-
hússins, en eldurinn kom upp í
loftræstitækjum á þaki þess. Vel
hefur gengið þótt veður hafi tafið
menn. Þannig er til dæmis enn
ekki búið að loka þekju stöðvar-
hússins, en hana þurftu slökkvi-
liðsmenn að rjúfa til þess að kom-
ast að eldinum. Enn hefur ekki
tekist að meta hvert tjón af völd-
um eldsins er en Eiríkur Hjálm-
arsson, talsmaður Orku náttúrunn-
ar, telur það þó væntanlega hlaupa
á milljónum króna.
Virkjunin
nú aftur á
fullu afli
 Unnið að viðgerð
Morgunblaðið/Hanna
Virkjun Skemmdir eru talsverðar.
Maður og kona á þrítugsaldri
sitja nú í gæsluvarðhaldi vegna
tilraunar til að smygla fíkniefn-
um til landsins. Parið, sem er er-
lent, var að koma frá Barcelona
þann 7. janúar síðastliðinn. Fór
lögreglan á Suðurnesjum um
borð í vélina og færði fólkið á
varðstofu í Leifsstöð. Þar fram-
vísaði karlmaðurinn kókaíni. Þá
viðurkenndi fólkið að vera jafn-
framt með fíkniefni sem þau
höfðu komið fyrir innvortis. Kon-
an reyndist hafa komið um 200
grömmum af efninu MDMD fyrir
í leggöngum og endaþarmi. Karl-
maðurinn var með 50 grömm af
kókaíni í endaþarminum.
Parið hefur verið í gæslu-
varðhaldi vegna málsins sem
Lögreglan á Suðurnesjum er að
ljúka rannsókn á.
Í varðhald eftir
smygl frá Barcelona
Félagsfundur verður haldinn n.k. þriðjudag,
16. janúar 2018, kl. 18 í Fáksheimilinu
(Guðmundarstofu) í Víðidal.
Dagskrá.
Heimild fyrir stjórn til að kaupa fasteignina
Brekknaás 9, Reykjavík, sbr. 14. gr. í lögum félagsins.
Önnur mál
Stjórnin.
FÉLAGSFUNDUR
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
HSÍ og önnur sérsambönd innan
íþróttahreyfingarinnar eru í stöðu til
þess að hafa áhrif á starf íþrótta-
félaga hvað kynferðislega áreitni
varðar.
Þetta segir Hafdís Inga Helgud.
Hinriksdóttir, fyrrverandi landsliðs-
kona í handbolta og sérfræðingur í
Bjarkarhlíð, miðstöð fyrir þolendur
ofbeldis, en í yfirlýsingu HSÍ vegna
#metoo-herferðar íþróttakvenna
sagði að sambandið hefði ekki fullt
boðvald yfir félögunum. Hafdís Inga
er ein talsmanna íþróttakvennanna,
en að hennar mati er hægur vandi
fyrir félögin að gera breytingar á
lögum sínum til bóta.
„Fyrir mitt leyti, þá var þetta ódýr
leið út úr þessu. Ég get ekki séð að
það sé mikið mál fyrir HSÍ og þessi
sérsambönd að gera breytingar.
Auðvitað á HSÍ að skipta sér af ef
það er vitað til þess að einhver aðili
innan félaganna brjóti af sér á þenn-
an hátt. Þá er algjörlega galið ef sér-
sambandið skiptir sér ekki af því.“
Hafdís Inga bendir á að jákvætt sé
að sérsamböndin hafi hafið vinnu við
endurbætur á verkferlum vegna
þessa. Menntamálaráðherra hefur
skipað starfshóp um þessi mál og
bindur Hafdís miklar vonir við að
þar takist að búa til umgjörð um
málaflokkinn þvert á íþróttageirann.
Sérsambönd geti brugðist við
 Skapi heildstæða umgjörð fyrir þolendur kynferðisbrota
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Handbolti Myndin tengist efni frétt-
arinnar ekki með beinum hætti.